Goed boek over de positie van de vrouw onder de Islam

Civis Mundi Digitaal #13

door Hans Jansen

Goed boek over de positie van de vrouw onder de Islam

Anke Van dermeersch, Hoer noch Slavin: Vrouwen en Islam, Brussel (Uitgeverij Egmont) 2012, 180 blz., ISBN 978-90-78898-28-3

Hans Jansen *

Het zal veertig jaar geleden zijn geweest dat iemand me voor het eerst om een boek over de positie van de vrouw onder de islam vroeg, omdat hij op het punt stond een islamitische schoonzoon te krijgen. Was zijn dochter wanneer ze eenmaal met die man getrouwd was, nog wel veilig?

Ik heb eigenlijk nooit een goed antwoord gehad op de vraag naar een boek waar de dochter of de vader iets aan zouden kunnen hebben. De boeken die ik zou hebben kunnen opgeven, waren of theoretische beschouwingen over het islamitisch contractenrecht en over de casuïstiek van de verstoting, allebei heel relevant, dat dan weer wel, of het waren beeldende beschrijvingen van de treurnis van de droeve praktijk. Beide soorten boeken waren zo wel voor de bruid als haar vader ongeschikt.

Het is uitzonderlijk dat iemand die gaat trouwen al nadenkt over de ontbinding van het huwelijk, zeker wanneer die ontbinding alleen en uitsluitend mogelijk is door een verstoting. Hoewel drama en theorie dicht in elkaars buurt liggen, zijn beide op het moment van de sluiting van een huwelijkscontract nog ver weg. Zeker de ‘westerse’ partij weet meestal niet beter dan dat een huwelijkssluiting een moment van romantiek en vlindertjes is.

Het besef ontbreekt dat het om een doodgewoon zakelijk contract gaat waar kleine lettertjes in staan, en dat de bruid onlosmakelijk aan die kleine lettertjes gebonden is, ook wanneer ze totaal en algeheel onbekend was met de strekking en de inhoud van die kleine lettertjes op het moment van de huwelijkssluiting.

Belangstelling voor het recht van de islam is meestal slechts oppervlakkig aanwezig, want de gedachte dat het islamitisch recht van het grootste belang wordt zodra het huwelijk van de rails loopt, wordt aan de vooravond van de sluiting van het huwelijkscontract als vreemd en onbehoorlijk ervaren, ongeveer zoals moord en doodslag in het dagelijks leven als vreemd en onbehoorlijk ervaren worden. Toch telt het recht een menigte van bepalingen over moord en doodslag, en dat terwijl de meeste mensen elkaar niet doodslaan of vermoorden.

Worden de meeste huwelijken uiteindelijk een keer ontbonden? De getallen zijn makkelijk op te zoeken, en het is duidelijk dat echtscheiding heel wat vaker voorkomt dan moord. De speciale juridische en sociale problemen die er ontstaan wanneer een islamitisch huwelijk ontbonden wordt, verdienen derhalve alle aandacht. Het is moeilijk het juiste evenwicht te vinden tussen aandacht voor alle theoretische chicanes die de man tot zijn beschikking heeft en aandacht voor het dagelijkse verdriet dat dit oplevert.

Toch is Anke Van dermeersch in haar boek  <i>Hoer noch Slavin: Vrouwen en Islam</i> (Brussel 2012) daar goed in geslaagd. Hoofdstukken over de theorie en hoofdstukken over de praktijk wisselen elkaar af, en precies op het moment dat de lezer denkt ‘maar dat zal toch wel allemaal theorie zijn’, stapt de schrijfster over op verhalen uit de praktijk. En omgekeerd. Die afwisseling van theorie en praktijk maakt het boek ongewoon waardevol.

Anke Van dermeersch is politica, en aangesloten bij het Vlaams Belang, de beweging van Filip Dewinter. Het is jammer dat in Vlaanderen de politieke cultuur zo verziekt is dat dit betekent dat het uitstekende boek van Mevrouw Van dermeersch wel niet gewoon in de boekwinkels zal komen te liggen, en mogelijk in Vlaanderen zelfs niet besproken wordt. Toch is het boek niet alleen informatief, en dat op de goede manier, maar zelfs hier en daar een beetje politiek correct.

Zo stelt Senator Van dermeersch dat de islam de godsdienstvrijheid officieel respecteert (p. 11). Mogelijk is dat juist, het is immers moeilijk vast te stellen wat de ware islam wel en niet voorschrijft, verbiedt en respecteert. Er zijn inderdaad passages in de koran die op het eerste gezicht gelezen kunnen worden als aanmoedigingen tot het in acht nemen van godsdienstvrijheid.

Maar de islamitische sharia, de islamitische wet, respecteert godsdienstvrijheid niet, zie de door moslims voor moslims gemaakte handboeken van de sharia die in praktisch elke taal voorhanden zijn. Bij haast elke moskee is er wel ergens een hoekje waar u zulke shariahandboeken kopen kunt. Er is niet één moskee waar vanaf de kansel de godsdienstvrijheid van anderen dan ‘echte’ moslims gerespecteerd wordt.

De voorgaande stelling is uit de aard der zaak gemakkelijk te falsificeren. Zo is het volgens de sharia niet toegestaan de islam te verlaten, hierop staat de doodstraf. Evenmin mag een moslims meisje huwen met iemand die zelf niet ook moslim is, het omgekeerde is daarentegen geen probleem. De sharia maakt, anders dan de wetten in het Westen, in gelijke gevallen bij een groot aantal regelingen onderscheid naar godsdienst. Dat vinden wij niet chic. Dat druist in tegen ons rechtsgevoel.

Anke Van dermeersch heeft een goed boek geschreven, waar veel lezers veel plezier van zouden kunnen hebben, ook al gaat het niet over dingen die een mens vrolijk stemmen. Een ideaal cadeau voor aanstaande schoonvaders.

* Prof. dr. Hans Jansen is arabist en islam deskundige.