Integratie migranten: van een extreem rechtse, racistische idee naar breed gedragen regeringsbeleid

Civis Mundi Digitaal #21

door Wim Couwenberg

Integratie migranten: van een extreem rechtse, racistische idee naar breed gedragen regeringsbeleid

Wim Couwenberg

Het duurde jaren, voordat niet minderhedenbeleid, maar integratie van migranten centraal kwam te staan in beleid en onderzoek, aldus Dirk Vlasblom in NRC Handelsblad. In een interview met professor Han Entzinger bij gelegenheid van diens afscheid als hoogleraar migratie- en integratie studies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam werd die omslag geassocieerd met het WRR-rapport Allochtonenbeleid van 1989. In lijn hiermee introduceerde Arie van der Zwan en Han Entzinger het idee van een verplichte inburgering van migranten. Zowel integratie als inburgering van migranten in echter al in 1981 bepleit in het Civis Mundi jaarboek De Nederlandse natie. Toen ik in dat jaarboek de vraag aan de orde stelde hoe onze nationale identiteit zich verhoudt tot de groeiende multi-etnische ontwikkeling van de Nederlandse samenleving en in aansluiting daarop een lans brak voor integratie en inburgering van allochtonen in onze Nederlandse cultuur, werd dat onmiddellijk gedesavoueerd als verwerpelijke uiting van cultureel racisme. Dat gebeurde nog onder invloed van het multiculturalisme dat toen als maatstaf gold voor politiek correct denken in deze problematiek. Nationale identiteit, zo luidde de toenmalige kritiek, veronderstelt een wij-zij-relatie en bevordert zodoende een continu besef dat we anders zijn dan anderen. En daarin zag men een vruchtbare voedingsbodem voor racistische tendenties.

Maar iedere groep met een zekere duurzaamheid ontwikkelt een eigen collectieve identiteit en zodoende impliciet een wij-zij-relatie. Hand in hand met die kritiek ging een krachtige pleidooi voor een eerbiediging van de culturele identiteit van onze etnisch minderheden en dat is ook uitgangspunt van het overheidsbeleid geworden, met als gevolg dat het belang van een redelijke mate van integratie van die minderheden in onze samenleving en cultuur jarenlang sterk onderschat is. En daar plukken we nu de wrange vruchten van, zo constateerde ik in het Civis Mundi jaarboek 2001 Nationale identiteit. Van Nederlands probleem tot Nederlandse uitdaging. Dat was een nieuwe reactie mijnerzijds op de weerstanden en verdachtmakingen waarop het idee van een nationale identiteit in linkse kringen nog steeds placht te stuiten. Het lijkt me relevant daar nog een aan te herinneren met het oog op een correcte geschiedschrijving.