Herontdekking van de ziel na ruim twee eeuwen onder invloed van wetenschappelijk materialisme uit het blikveld geraakt te zijn

Civis Mundi Digitaal #22

door Hans Feddema

Herontdekking van de ziel na ruim twee eeuwen onder invloed van wetenschappelijk materialisme uit het blikveld geraakt te zijn

Hans Feddema

De mens bestaat uit drie delen, namelijk ziel, lichaam en geest. Soms wordt ook nog de levensenergie gevende ki (chi) en/of prana genoemd als vierde, wat ook wel het etherische lichaam heet en in de bijbel de adem Gods wordt genoemd. Paulus schijnt van dat etherische weet te hebben gehad, maar ook hij spreekt voornamelijk van genoemde driedeling (1Thess.5:23). In 869 was er echter in Constantinopel een concilie, waar de geest werd geschrapt. De mens zou, of liever moest, vanuit de kerk slechts uit lichaam en ziel bestaan. Een begin om de mens klein te houden tegenover de omstreden perceptie van ‘God als Heer op afstand’, en tevens tegenover de (geestelijke) machthebbers, die meenden voor het volk te moeten denken? Geest geeft bovendien kracht en dat kan onrust geven van onderop, lijkt de elite vaak te denken.

Een belangrijke kern van de mens is in het Westen dus eeuwen ontkend en daarmee tevens de goddelijke vonk in de mens. Alleen God zou geest hebben, die de naam Heilige Geest kreeg. God dan vanuit het theologische godsbeeld van een (straffende en belonende) ‘Heer op afstand’ of ‘God van Boven’, dus ver weg van de wereld. En dat terwijl het ‘heilige in het leven van alle dag zit’ (uitspraak Kushner), ja in de wereld gebeurt of anders gezegd: terwijl de voltrekking van het leven wel eens de werkelijke inhoud van religiositeit zou kunnen zijn. Zie ook mijn eerder gepubliceerde essay ‘Een authentiek godsbesef breekt door en de kerk ziet het niet’.

 Mahatma Gandhi, die ook in termen van de driedeling denkt, zei eens: ‘Bij de meeste mensen slaapt helaas de geest, reden waarom ze vaak weinig zielskracht hebben, maar als bij een mens de geest ontwaakt, wordt daarmee de aarde een beetje opgetild.’ Gandhi spreekt vooral over de kracht van de ziel, wetend dat bij de strategie van geweldloosheid moed of inner power vrij wezenlijk is.

Weten we nog wat onze missie is?

De ziel, ons diepste wezen, die bij de klassieke Grieken volop aanwezig was in hun visie op de mens, is volgens de filosoof Gerard Visser in het christelijke Europa van de Middeleeuwen en daarna aan ‘overkill’ of de ‘illusie van haar intellectuele of uit het fysieke voortkomende kenbaarheid’ ten ondergegaan (‘Niets cadeau’, 2009,p.27). Vandaag lijkt de ziel mede door de BDE’s (bijnadoodervaringen) weer terug, nadat ze ruim twee eeuwen weg was, juist ook in wetenschap, zelfs in de psychologie. Vanuit de ziel als sturend bewustzijn (niet te verwarren met onze ego-stem noch met het wat onberekenbare onbewuste in ons) kunnen we hoe dan ook grote creaties tot stand brengen, waarbij tevens zowel de geest als het brein (onze computer) een rol spelen. Via de Kracht van de Gedachte en die van intentie kunnen we via het Energieveld om ons heen en via affirmatie/gebed de magiër (mede-schepper) van ons eigen leven zijn. Maar als we de ziel ontkennen en ook de kracht van de geest, of menen dat we louter materie zijn of samenvallen met ons brein en/of het ego, gaat dat veel moeilijker.

 Een probleem is ook dat we vaak niet meer weten wat onze missie is, die we als ziel formuleerden bij het kiezen voor onze incarnatie. Door opvoeding in de jeugd en onder invloed van de omgeving is er een sterke gerichtheid op overleven en op onze uiterlijke zintuigen. We vergeten daardoor vaak ook onze missie, de ziel echter niet. Reden dat deze, ook voor het feit dat het ego hem negeert of verdrukt, op een gegeven moment gaat protesteren vanuit het onbewuste. Zo van: ik ben er ook nog. Depressies, verslavingen en ander psychisch leed kunnen daarvan symptomen zijn. In onze cultuur signaleer ik zo nogal wat disbalans, desoriëntatie, eenzaamheid, leegte en een gevoel van afgescheidenheid, - ook van de natuur -, die op verlies van de ziel wijzen. Als we in het leven vier bestaansniveaus van de mens onderscheiden, het fysieke, het mentale, het spirituele en het emotionele, dan zullen weinigen ontkennen, dat we in onze cultuur de laatste twee verwaarlozen en sterk focussen op de eerste twee, dus op intellectuele vorming en op goede zorg voor het lichamelijke en het technologische. Vooral de verwaarlozing van onze emotionele ontwikkeling, ook op scholen – immers veel mensen hebben helaas gebrek aan zelfliefde (niet hetzelfde als egoïsme) en lopen rond met verwondingen of trauma’s vanuit de jeugd en met oude zelf-ondermijnende patronen – , kan fataal worden voor de mens. Ook omdat hij vaak niet weet hoe zich te bevrijden van het projecteren van eigen schaduwen op anderen als ‘zondebok’

Angst of liefde?

Het is bepaald niet onbelangrijk wat wij denken en/of spreken, omdat dit een vorm van energie betreft. Er zijn twee centrale trillingsfrequenties in het bestaan van de mens, namelijk angst en liefde en wij zijn magneten, die aantrekken wat het beste past bij ons niveau van innerlijke groei. Als we ons richten op iets vervelends, dus daar al of niet klagerig aandacht aan besteden, is onze trillingsfrequentie die van de angst. Met woede vermeerderen we de haat in de wereld of wel de wanhoop. Wat je denkt ben je. Waar je op focust word je. Nu we door de kwantumfysica weten dat alles energie is, en wat we denken groot effect heeft, heeft de mens een grote potentiele liefdesmacht. Hij heeft het vermogen liefde te verkiezen boven angst en is zo in staat zijn eigen werkelijkheid te scheppen. Zo kunnen we onszelf helen door onze aandacht te richten op de magie van dankbaarheid en op harmonie, overvloed, geluk en vrede. Vooral dankbaarheid is van belang, want die maakt ons blij en geeft verzoening met het leven. Het vormt aldus Roger Rundqvist ‘met het zien en onthouden van onze levensopdracht (missie) de basis van ons bestaan’. Een belangrijke behoefte van de ziel is dat de mens, waarin hij sturend bezig is, psychisch of innerlijk herboren wordt, de zgn. tweede geboorte, die in alle wijsheidsgeschriften, ook in de mythen voorkomt.

Een pelgrimage kan dan ook gezien worden als een zielenreis, die we ondernemen om de goddelijke bron in onszelf te (her)vinden. De pelgrim geeft gehoor aan de roep van binnenuit. Alles stroomt en het leven, ook binnenin ons, is veranderen, maar als we niet willen vernieuwen of onze schaduwen niet willen erkennen dan wel helen, zijn depressies soms het gevolg. De bekende psycholoog Thomas Moore zegt dat elke psychische en lichamelijke klacht ‘kan worden opgevat als een dringende roep van de ziel om aandacht’. Voor een (lang) gelukkig en blij leven lijkt het zaak voor de mens zijn ziel niet te negeren en in positieve blijheid te experimenteren met de Kracht van zijn geest, vandaag ook de ‘Kracht van de gedachte’ genoemd.

(Dr Hans Feddema is antropoloog, oud-docent aan de VU, publicist, vredesactivist, medeoprichter van De Linker Wang en GroenLinks en initiatiefnemer van de recente herstart van het Filosofisch Cafe Leiden)