Geen nieuw westers militair avontuur in Irak s.v.p.

Civis Mundi Digitaal #25

door Hans Feddema

GEEN NIEUW WESTERS MILITAIR AVONTUUR IN IRAK S.V.P.

Hans Feddema

Geweld heeft haar eigen dynamiek en harde interventie van buitenaf doet het verhevigen

In 2003 riep het seculiere Baath-regiem van de soenitische dictator, maar in zijn olierijke land niettemin voor stabiliteit zorgende Saddem Hussein in het Westen angst op. Zozeer dat de VS en Engeland er een let wel volkenrechterlijk onwettige militaire interventie begonnen. Een westerse agressie die op een ramp uitliep. Nu lijkt ieder in rep en roer vanwege de verovering van de stad Mosoel en andere steden in Noord-Irak door de met executies angst aanjagende ISIS, een let wel extreme afsplitsing van Al-Qaeda, en informeel gesteund door soennitische generaals van het oude Baath-regiem. Een begrijpelijke angst, omdat blijkt dat de sji’ietische premier Maliki de zaak niet in de hand heeft, zelfs een en ander mede opriep door de sji’ietische groep (die ook in Iran de touwtjes in handen heeft) te bevoordelen ten kosten van de twee andere groepen in Irak, nl de Soennieten en de Koerden. Dat laatste slaat ook terug op de Amerikanen en Britten, die alles, - ja ook het opkomen van de in Irak let wel tot dan afwezige Al-Qaeda - met hun rampzalige militaire interventie in het leven riepen. Bij geweld is het nu eenmaal actie en reactie. Die interventie, het initiatief van Bush en Blair, had niet de instemming van de toen nog onbekende Obama. Ziedaar het dilemma, waar de laatste voor staat, nu 1) de oorlog in Syrië en 2) het zich vernederd voelen van de Soennieten in Irak samen een fanatieke groep strijders creëerden, gericht op de stichting van een kalifaat.

Fanatieke groepen als ISIS gaan vaak ook weer aan zichzelf ten onder

De soep wordt echter niet meteen zo heet gegeten als opgediend, het aantal strijders is niet meer dan 10.000, ze zijn nu even ‘op hun top’, maar  gaan vaak ook zo weer aan hun eigen fanatisme te onder. Op dit moment lijken ze redelijk sterk en trekken vanuit Mosoel naar Bagdad op. Een burgeroorlog is beginnend en daarmee is ook de eenheid van Irak in gevaar. De Koerden, die anders dan premier Maliki een uitstekend leger hebben en daardoor een centrale rol lijken te gaan spelen, vinden dat laatste niet erg: ze smachten al twee eeuwen naar een eigen staat. Alles wijst er op dat ze die nu ook gaan krijgen, zeker als premier Maliki aanblijft. Of de meeste Soennieten in Irak ook een eigen staat willen, is de vraag. Ze zijn er zich van bewust dat om maar iets te noemen de opdeling van vooral de gemengde hoofdstad Bagdad dan grote problemen zal geven. Ze willen vooral gelijkberechtiging in hun land. Het beste is daarom dat er een regering komt van Sj’ieten, Soennieten en Koerden. Ik ben dat eens met de Amerikaan Paul Bremmer, maar het domme van hem en anderen was, dat dit in en na 2003 nooit de strategie geweest. De Soennieten zijn nu, omdat ze naar de VS en naar het bewind van premier Maliki grote rancune voelen, hoe dan ook in de greep van de extreme ISIS of liever ze gebruiken die tijdelijk, maar zullen, zeker als ze een eigen staat zouden krijgen, dat niet te lang willen in mijn visie. Daarvoor denken ze en/of is hun politieke traditie te seculier; de Baath-generaals zien ISIS nogmaals als een tijdelijk voertuig tegen premier Maliki en de Amerikanen. In de huidige situatie zullen de drie grote groepen in Irak het hoe dan ook onderling moeten oplossen, ook hoe weer van ISIS af te komen. De 300 pas gezonden adviseurs vanuit de VS kunnen daarbij helpen en ook minister Kerry, die nu op z’n minst premier Maliki probeert te matigen. Of dat alles lukt is de vraag. Geweld heeft een eigen dynamiek en een harde interventie van buitenaf zal het slechts doen verhevigen, nog los van de vele burgerslachtoffers, die dit gaat kosten. In de VS zijn er thans helaas  (vooral republikeinse) krachten, die willen dat Obama militair hard ingrijpt, in de lucht en ook op de grond. Dit om geopolitieke redenen en gezien de olie. In de Koerdische regio is die ruim aanwezig. Gelukkig daarom, dat de nu al vrij autonome Koerdische regio momenteel het meest stabiel is in Irak. Door een militaire interventie ten gunste van premier Maliki laden de Amerikanen tevens het odium op zich partij te kiezen in een sektarische strijd tussen Sji’ieten en Soennieten. In de polemologie (ja ook in het volkenrecht) geldt partijkiezen als een ‘doodzonde’. Het Westen hoede zich hoe dan ook voor een tweede militair avontuur in dit wespennest.

(Dr Hans Feddema is antropoloog, publicist, en vredesactivist/polemoloog)