Kolonialisme terug met het westen als politieman? ‘Waar zijn we bang voor?’

Civis Mundi Digitaal #28

door Hans Feddema

Kolonialisme terug met het westen als politieman?

‘Waar zijn we bang voor?’

       Hans Feddema

Europees verleden ter herinnering

De IS-onthoofdingen in het kader van de godsdienstoorlog tussen sjiieten en soennieten, waarvan de laatsten uit wrok over ‘2003’ tevens vechten met de VS, hebben ons diep geraakt. Dat Franse koningen naast vooral ophangen ooit ook mensen via de guillotine onthoofdden, is in ons geheugen weggezakt. Ook dat opstandige jongeren van de Franse Revolutie, hun ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’-leuzen ten spijt, al gauw hetzelfde deden. En dat het in semi-‘bondgenoot’ Saoedië Arabië het nog steeds gebruik is. (Dit jaar werden daar nog 59 mensen onthoofd voor triviale zaken als ‘hekserij’, magie en overspel). We vergaten tevens, dat Wederdoper en theocraat Jan van Leiden in Munster alle boeken behalve de bijbel verbood en vrouwen tot polygamie dwong. Idem dat tijdens de bloedige oorlog tussen katholieken en protestanten in Duitsland (1618-1648) 6 miljoen Duitsers om het leven kwamen. Dat er in 1202 een kruistocht van 30.000 jongeren (‘kinder-kruistocht’) was, met het doel de stad Jeruzalem voor Christus te heroveren op de islam, kwam ook even op m’n netvlies, toen ik ‘jihadisten’ uit NL vol idealisme zag vertrekken om, in het kader van de verlate (en tot nu weinig succesvolle) Arabische Lente - let wel ruim drie eeuwen na 1795 -, delen van het M.O. van heersers te ‘bevrijden’. Laten we de ‘dreiging’ daarvan svp ‘niet overschatten’ zegt Job Cohen terecht in Trouw van 1-11, ons voorhoudend ‘het hoofd koel te houden’.

Niet partij kiezen in godsdienstoorlog

Onze emotie over de stichting anno 2014  van een ‘kalifaat’, ook al hadden vroegere kalifaten vaak een hoge cultuur, bijv. in Z.-Spanje, is op zich terecht. Eveneens die over de wrede methoden van IS en over hun verjagen van Yehizi’s, die nu gelukkig redelijk veilig lijken, zoals ook de IS-opmars in de Koerdische stad Kobani nu tot staan is gekomen. Maar emotie over onthoofding en ander geweld,  - inclusief oorlogsmisdaden van de zijde der Sjiiten en helaas zelfs aan Koerdische kant, zoals Nieuwsuur 24-10 onthulde - in de burgeroorlog is internationaal-rechterlijk geen basis voor partijkiezen. Toch is dat wat de VS en ook NL doen, nl onder het mom van bestrijding van ‘terrorisme’, - wat het daarmee juist provoceert en oproept -, zonder na te denken over het eindspel, te kiezen voor confrontatie en zonder mandaat partij-kiezend in een wrede burgeroorlog springen. Anders gezegd springen in een godsdienstoorlog als nasleep van en mede veroorzaakt door de grootscheepse inval van Bush en Blair in Irak (2003). Dat was toen onrechtmatig en is ‘t ook nu weer: het Westen is immers niet de politieman van de wereld. Is een nieuw kolonialisme aan het opkomen, onder het mom van humaniteit of preventie? Zelfs als het door de VS in elkaar gezette en in wezen sjiitische ‘regime’ in Irak, - dus partij in de burgeroorlog, evenals haar semi-autonome milities -, om interventie vraagt, is dit onrechtmatig.

In zo’n regio met lichte wapens aanwezig zijn kan alleen via VN- ‘peace-keeping’ na een door partijen overeengekomen bestand of voorlopige vrede. Misschien is het een idee zich bij nader inzien terug te trekken uit de anti-IS coalitie, nu tevens blijkt, dat hun offensief mede door de Koerden en ook hun retoriek op een lager pitje zijn komen te staan. Het is een zaak van de eigen regio. Extreme groepen kunnen, na een zekere indamming, beter meer aan zichzelf worden overgelaten, omdat de praktijk leert dat ze door hun fanatisme dan eerder onderlinge ruzie gaan maken en zo ten onder gaan. Krijgen ‘alarmisten te veel aandacht’? ‘Waar zijn we bang voor?’, zegt journalist Robbert van Lanschot, net terug uit Kobani, terecht in NRC 31-10, de stad zal echt niet vallen, noch het sjiitische Bagdad

Achteraf spijt

President Obama heeft mijn sympathie, maar dat hij zijn belofte inzake sluiting Guentano Bay niet nakwam, is te betreuren, ook dat hij nu toch weer partij-kiezend oorlog gaat voeren in Irak. Van emotie-besluiten zullen ook wij als Nederland hoe dan ook spijt krijgen, zoals ook achteraf – Balkenende kwam er door in grote moeilijkheden - , waarvoor velen in 2003 in de media waarschuwden; ook ik. Spijt krijgen? Ja, ook omdat het een gewone zij het felle burgeroorlog is, dus zaak van de eigen regio, en niemand de dynamiek van geweld, ook dat van westerse zijde, inclusief de lange-termijn gevolgen, kan overzien. Dit los van het feit dat luchtbombardementen tevens burgerslachtoffers maken, en gedropte wapens op de ‘verkeerde plek’ terecht kunnen komen, zoals in beide gevallen al bleek. Over het algemeen leert de ervaring, dat partijen juist fanatieker gaan vechten, als een derde factor van buiten af, al of niet uit geopolitieke overwegingen, militair intervenieert. In elk geval tonen onderzoeken aan dat burgeroorlogen dan langer gaan duren of dat de militaire interventie het tegendeel bereikt, dus de zaak juist chaotischer maakt zoals nu in Libië, waar na 2011 milities nu elkaar de tent uit vechten. Milities van het ‘regiem’ in Irak maken zich thans overigens ook schuldig aan excessen. Premier Albadi geeft dat toe, maar is machteloos, ze zijn buiten zijn controle.

Niet te verslaan met geweld. Praten uiteindelijk de enige oplossing

Terug naar de ‘jihadisten’, ook al lijken zij (nog) niet voor rede vatbaar en zijn hun wandaden ernstig, we vergeten, dat ze niet met geweld te verslaan zijn en ‘praten met hen (uiteindelijk) de  enige oplossing is’, zoals Jonathan Powell, de Britse onderhandelaar met de IRA  terecht zegt in ‘360 Magazine.’ Genoemd ‘jihadisme’ van soms nog niet in balans zijnde jongeren  - hen vooraf paspoorten afnemen werkt niet, zoals bleek in Canada -  is evenmin reden islamieten generaliserend te veroordelen. Elke religie heeft, soms ook te wijten aan het misverstaan van ‘heilige’ geschriften, zowel een positieve als een negatieve kant. Vooral bij het monotheïsme kwam het ‘doden in naam van God’ voor. Bij het christendom begon dat in de vierde eeuw met het doden van Priscillianus, omdat deze afweek van de kerkelijke leer van ‘Drie-eenheid’. Maar elke religie heeft gelukkig tevens een proces van interne civilisatie. Dat de ene religie daarin verder is dan de ander, hangt af van diverse (historische) factoren; het is dus geen reden voor westerse of christelijke hovaardij.

(Dr Hans Feddema is antropoloog, ouddocent VU, polemoloog en publicist en was onlangs voor een journalistieke missie in het M.O.)