Anti-zwarte-pietengedoe kinderachtig gedoe en ook klein bier in de strijd tegen racisme en discriminatie

Civis Mundi Digitaal #28

Anti-zwarte-pietengedoe kinderachtig gedoe en ook klein bier in de strijd tegen racisme en discriminatie

Op het eerste gezicht is het wonderlijk dat zo’n ondergeschikt detail als de kleur van zwarte piet zoveel beroering wekt, en zoveel discussie in de media losmaakt. In het intellectueel pretentieuze weekblad Vrij Nederland worden aan deze kwestie zelfs 18 pagina’s gewijd. De aanstichter van dit uit de hand gelopen debat was de kunstenaar Gario, die er zelf inmiddels heel handig een slaatje uit geslagen heeft. Vandaar zijn bijnaam ‘graaipiet’. Op 1 december jl. was er ook een tv-documentaire van de bekende feministe Sunny Bergman over ‘white privilege’ in het algemeen, en zwarte piet in het bijzonder. Dat privilege was toevallig in de VS ook opnieuw aan de orde tijdens de rellen in Ferguson als reactie op het besluit van een jury een blanke agent niet aan te klagen voor het doodschieten van een zwarte tiener. Met dat privilege bedoelt men het voorrecht van blanken nooit wegens racisme gediscrimineerd te worden, waardoor zij zich niet kunnen voorstellen hoe de zwarten dat aan den lijve ervaren. Discriminatie is een premodern relict, dat in onze moderne westerse samenleving ongetwijfeld nog op vele fronten actueel is, maar dat veel meer omvat dan racistisch gemotiveerde discriminatie. De zwarte Afrikaanse wereld is er trouwens ook nog vol van. Homo’s en vrouwen kunnen daarvan meespreken. Zwarte piet werd in juist genoemde documentaire een koloniaal overblijfsel genoemd. Dat lijkt mij vergezocht.

Wie zich stoort aan zwarte piet moet maar de rechter inschakelen voor een uitspraak hierover, adviseert zelfs een hoogleraar staatsrecht. De eeuwenlange blanke dominantie staat vooral sinds de tweede helft van de vorige eeuw ter discussie. Dominantie leidt altijd tot uiteenlopende vormen van discriminatie, ook in dit geval. De bestrijding ervan resulteert in een nieuwe machtsstrijd. Strijd voor dekolonisatie en emancipatie van gekleurde volkeren is er het gevolg van geweest. Blanken staan in die strijd in moreel opzicht bij voorbaat zwak. Zij worden bestreden met hun eigen ideeën van zelfbeschikkingsrecht en non-discriminatiebeginsel. Door zich daarop te beroepen, en dat zo nodig met effectief geweld te ondersteunen, is de dekolonisatiestrijd met succes gevoerd. Het Israëlisch-Palestijns conflict is nog een pijnlijk restant van die strijd.

Op de arbeidsmarkt, bij de samenstelling van vertegenwoordigende lichamen en bij het presenteren van de programma’s van de publieke omroep is die strijd nog volop aan de orde. De laatste jaren wordt echter ook de zwarte kleur van zwarte piet in de strijd geworpen. Is dat niet echt klein bier, als symbool in de strijd voor emancipatie van gekleurde volkeren? En dat is toch echt klein bier als symbool voor de emancipatie van gekleurde volkeren. Het heeft onnodig verdeeldheid teweeggebracht bij het vieren van een traditioneel feest voor kleine kinderen. Pieten zijn zwart door het schoorsteenroet, luidt het sprookje. Laat het een sprookje blijven, en maak het niet dienstbaar aan de strijd tegen racisme en discriminatie. Kinderachtig gedoe, en klein van geest in die strijd. Een verkeerd gekozen aanvalsobject in die strijd, zoals de juriste Dorien Pessers terecht stelt. Een aantal wetenschappers betreurt het dat universiteiten zich niet direct ingelaten hebben met deze overspannen kwestie.[1] Het lijkt mij juist verstandig dat zij dat debat wel kritisch volgen, maar daarin als wetenschappelijke instellingen niet meteen zelf stelling innemen.

S.W.C.