Het tragische lot van Haïti en de falende steun van VN en VS

Civis Mundi Digitaal #36

door JdB

Haïti, eens de rijkste Franse kolonie in de achttiende eeuw in het Caraïbisch gebied is nu ondanks miljardensteun aan internationale hulp één van de armste en meest dichtbevolkte landen van de wereld en het ziet er niet naar uit dat daar verandering in komt.

Hier "om de hoek " in de Corbières woont en werkt één van de belangrijkste Haïtiaanse schrijvers : René Depestre. René, nu bijna 90 jaar, heeft een bewogen leven achter de rug. Aktief in de politiek van zijn land, gevangen genomen door het dictatoriale bewind, verbannen en gevlucht eerst naar Parijs en daarna naar Cuba waar hij twintig jaar lang belangrijke functies vervulde bij Fidel Castro en Che Guevara. In de zeventiger jaren brak hij met het bewind van Castro, vertrok weer naar Parijs en werkte er lang voor de Unesco, woont nu sinds begin jaren ’80 in Lézignan-Corbières. René is een dichter en schrijver van talrijke vaak zeer geëngageerde boeken onder meer over de slavernij , heeft een flink aantal litteraire prijzen op zijn naam staan. Het is een groot humanist, een zeer beminnelijke man. Ondanks zijn hoge leeftijd en een fragiele gezondheid, heb ik het werkelijke genoegen om af en toe met hem van gedachten te mogen wisselen. René maakt zich ernstige zorgen voor de toekomst van zijn tragisch vaderland Haïti, dat door de verschrikkelijke aardbeving in 2010 totaal verwoest werd . De talrijke cyclonen daarna hebben de ellende alleen maar vergroot.

René beschrijft in zijn boeken de traumatismes van de slavenhandel, de slavernij en de geboorte van de eerste negerrepubliek in 1804 na de nederlaag van het Napoleontische leger tegen het opstandelingenleger van Jean-Jacques Dessalines. Daarna de gigantische ontbossingen ter wille van suikerrietplantages, de verwoestingen tijdens de geslaagde opstand van de slaven , de uitsluiting door de westerse landen die niet de slavernij hadden afgeschaft, de schuld die Frankrijk Haïti oplegde. Dan in de twintigste eeuw de "stabiliteit" gehandhaafd met wapens en terreur door de amerikaanse bezetting en daarna door de bloeddorstige dictatuur van respectievelijk vader en zoon Duvalier met hun duistere " tonton macoutes" : de paramilitaire militie die geen salaris kreeg maar leefde van afpersing, corruptie, moord en doodslag.

Na de val van het dictatoriale bewind van de Duvaliers stuurden de Verenigde Naties zeven militaire politie- en burgermissies naar Haïti om rust en orde te brengen. De laatste missie arriveerde er in 2004 na de tweede verbanning van de vroegere president Aristide: een voormalige priester die aangetroken door de macht al gauw dictatoriale trekken vertoonde. Inderdaad, macht corrumpeert. Deze interventie door de Verenigde Naties,officieel ondernomen omdat de chaotische gebeurtenissen op het eiland een bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid zouden zijn, in werkelijkheid omdat de Verenigde Staten een grote toevloed van Haïtiaanse bootvluchtelingen naar Florida vreesden, zegt René Depestre.
Ook deze missie onder leiding van Brazilië was geen succes want Haïti had niet zozeer tanks en militairen nodig , maar wel veel meer politie om tegen de bendes te strijden, en niet in de laatste plaats bulldozers en ingenieurs om wegen en bruggen te bouwen en te herstellen.
Dan januari 2010 met de verschrikkelijke aardbeving die 220.000 mensen het leven kostte en de hoofdstad Port au Prince totaal verwoestte. De Verenigde Staten namen het militaire commando van de VN-missue weer inhanden en de oud-president van de Verenigde Staten Bill Clinton werd voorzitter van de Commisie voor Wederopbouw. De voor de aardbeving toch al zwakke Haïtiaanse
regering werd vervangen door een wereld aan ontwikkelings-en hulporganisaties. Hoe dan ook , het resultaat van de wederopbouw is ronduit slecht in verhouding tot de beloofde miljarden dollars en reeds ingezamelde geldsommen . De door de Nepalese blauwhelmen van de VN-missie veroorzaakte cholera-epidemie met zijn 9000 doden waarvoor de Verenigde Naties geen verantwoordelijkheid wilden dragen, verwoestten het toch al niet zo goede imago van de VN-missie.

René Depestre vertelt mij over de verkiezingen in 2010 toch al niet eenvoudig met de honderdduizenden doden, daklozen en zwervers. De achterdocht van de bevolking en daardoor de grote aantal stemonthoudingen. De hoogst onwaarschijnlijke alliantie van Hillary Clinton , minister van buitenlandse zaken van de Verenigde Staten en een politiek electoraal deskundige van de rechtse Spaanse regering, Antonio Sola, bracht tot grote verontwaardiging van René Depestre een ordinaire, vrouwenhatende zanger aan de macht: Michel Martelly met alle gevaar voor een nieuwe dictatuur à la Duvalier. Alle landen met wie Haïti goede betrekkingen onderhoudt inclusief Europa, hebben deze keus geratificeerd . Voor veel Haïtiaanse intellectuelen en zeker ook voor René Depestre is dit de bevestiging van het onbegrip en de onverschilligheid van de internationale gemeenschap voor hun arm, verscheurd en gewelddadig land. Zo komt het nooit goed met Haïti zegt René Depestre.