De schoonmoeder aller verkiezingen. Verkiezingen in media stiefmoederlijk behandeld

Civis Mundi Digitaal #45

door Lode Goukens

Diep ontgoocheld over commentaren op verkiezingen

De media behandelen de afgelopen algemene verkiezingen in Nederland en de formatiebesprekingen stiefmoederlijk. Steeds breder wordende marges, steeds opgeblazener foto’s en alsmaar kortere artikels en een vervaging tussen duiding en klassieke journalistiek zijn één kwaad. Het ergere kwaad is de banalisering en het gebrek aan inhoud. Nu kan men dit de journalisten wel degelijk verwijten. Ze zullen wel beweren dat de partijen eerst voor inhoud moeten zorgen alvorens erover bericht kan worden.

Dat neemt niet weg dat ik ontzettend ontgoocheld ben over de analyses van de verkiezingen in Nederland en Turkije en meer bepaald de verslaggeving over de recente ontwikkelingen. Op zo’n moment mist de lezer intellectuelen zoals Heldring, Wesseling, Van Doorn of Blokker. De huidige politiek correcte outsiders in de krant dragen niets bij aan het begrip van de lezers en hollen massaal de waan van de dag achterna en maken nepnieuws. Want wat is het opkloppen van gemakkelijke propaganda en relletjes over twitterati anders dan nepnieuws.

Bedreigingen nationale veiligheid: herkauwde onzin

Twee onderwerpen zoals nationale veiligheid en buitenlandbeleid lijken verworden tot soap opera’s voor proleten. De herkauwde onzin die ik las grenst werkelijk aan het beledigen van de lezers. Natuurlijk is de waan van de dag voor sommige redacteuren interessanter omdat het goed staat in welingelichte kringen, maar een krant wordt gemaakt voor de lezers. Dat de televisie oppervlakkig of slordig is omwille van het medium en de noodzaak beelden te tonen in plaats van pratende bloempotten van de dag spreekt vanzelf. Televisie is ontspanning, journalistiek hoort voorbij het vermaak te willen gaan en infotainment hoort in de wereld van de alomtegenwoordige talkshows. Op zich kunnen talkshows bijdragen tot het informeren binnen een deliberative democracy maar in praktijk gaat het zelden over het debat en meer over banaliteiten of persoonlijkheden. Eigenlijk verpietert de freedom of speech door het ontbreken van saai, ongewenst of vervelend nieuws. Wie niet in bruikbare quotes praat wordt alvorens iemand kan wegzappen op een ander onderwerp gebracht. Interviews voorbereiden of eruditie bij het vragenstellen is oubollig.

Neem het voorbeeld van de extra middelen voor defensie. Hoewel alle partijen over defensie meningen hebben en sommigen zelfs duikboten en vliegdekschepen wensen aan te kopen met het belastinggeld van de burger stelt de redactie nergens de vraag wat het doel van defensie is. Dat doel is in geval van oorlog het land te verdedigen (ergo de naam defensie). Een staand leger is in Nederland dat geen enkel buurland met maar enigszins kwade bedoelingen heeft gewoon onzin. Een land als Costa Rica heeft geen leger meer en wordt het Zwitserland van Midden-Amerika genoemd omwille van de kwaliteit van leven en de goede zorgsector. Heeft Nederland nog een defensie nodig? In de klassieke zin van het woord dus NIET. Dit wil het militair-industrieelcomplex natuurlijk niet horen, maar wat heeft de gewone Nederlander aan een speelgoedleger en de economische compensaties? Wat heeft de staatskas eraan? Ik vrees dat ik het wel weet.

De recente gebeurtenissen duiden echter wel op een dreiging tegen Europa met gevolgen voor Nederland. Dus Nederland heeft wel een Europese defensie nodig net als België, Duitsland en de Scandinavische landen. De belachelijke projecten in de partijprogramma’s voldoen aan de boutade dat men zich altijd voorbereid op de vorige oorlog. Alleen waren er geen vorige oorlogen aan de Oostgrens en de Zuidgrens van Europa waar Nederland zich moest verdedigen. En indien er al oorlogsgeweld was dan hielden ze geen gevaar in voor de veiligheid van Nederland. De meeste partijprogramma’s blinken uit in achterhaald geopolitiek denken en van kritische media zou de lezer mogen verwachten dat die ridicule geldverslindende plannen aan de kaak gesteld zouden worden.

Dit brengt ons bij de tweede dreiging voor de nationale veiligheid: de beruchte vijfde kolonne. Of het nu IS-aanhangers zijn of Erdogan-aanhangers: de vraag over loyauteit en inschatting van het risico dient gesteld. Als bij zware rellen in Rotterdam amper 12 aanhoudingen plaats vinden dan lijkt dit onaanvaardbaar geweld op een uit de hand gelopen caféruzie of het naspel bij een voetbalwedstrijd. Maar is het dat wel? De AK partij wordt al zo’n 20 à 15 jaar geleden afgeschilderd als fundamentalisten die Turkije wilden islamiseren en dus een ernstig gevaar vormden. Door de komst van Al Quaeda, IS enzovoort leek de AK partij wel mee te vallen. Omwille van binnenlands gebruik en economische belangen werd het gevaar Erdogan plots geminimaliseerd. Zogezegd omdat Turkije een aanvraag om bij de EU te horen indiende onder Erdogan. Alsof die man zelf niet inzag dat dit NOOIT zou gebeuren.

De politiek zag geen gevaar in toeterturken die na een voetbalinterland luid toeterend door de straten reden. Het feit dat grote groepen de openbare ruimte claimen mag dan geen onrust wekken, maar nu de Turkse vlaggen wapperen voor een niet onbesproken regime in plaats van een voetbalinterland valt iedereen ineens uit de lucht. Niemand zal een Friese vlag in een Brabantse tuin erg vinden en zelfs een buitenlandse vlag hoeft niet te storen. Binnenschippers voeren ook trots hun vlag. Maar staatsburgers die met een buitenlandse vlag de openbare orde verstoren en dienstplicht deden in een buitenlands leger zouden amper decennia geleden voor een krijgsraad komen of toch de aandacht van de AIVD trekken. Nu is het blijkbaar bon ton om meerdere paspoorten te bezitten. Te dienen in legers van Israël, Turkije of zelfs rebellengroepen in Syrië en Irak.

Speelbal van een fundamentalist als Erdogan

Omwille van de ‘allochtone’ of etnische stem verkiezen partijen deze onderwerpen over te laten aan een dorpsgek. Het probleem is dat soms enkel gekken en kinderen de waarheid hardop zeggen. De marginalisering van wat normaal is en wat niet roept vragen op. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat behoren tot een minderheid het risico op psychische problemen ernstig verhoogt. Nu de meerderheid zich steeds meer een achtergestelde minderheid voelt en de bedreigingen niet ernstig genomen worden ontstaat bij de modale autochtone burger een vervreemding die tot dezelfde kwetsbare situatie als die van een immigrant in de zorg leidt.^[1]

De straatterreur van Erdogan had slechts twee doelen. Het referendum over de Turkse grondwet sturen en anderzijds de Nederlandse verkiezingen manipuleren. Het blijft me verbazen dat een kwaliteitskrant de echte motieven van een Erdogan, de onzin in partijprogramma’s, de fundamentele vrijheden (vereniging,vrije meningsuiting…) en de grenzen hieraan zodra de vrijheden van anderen in het gedrang komen niet durft ontleden. De papieren krant is gedoemd wanneer er meer marges en foto’s in staan dan leesvoer waar de lezer werkelijk iets aan heeft om zich informeren. Zonder informatie van pro’s en contra’s ontstaan enkel groepspolarisatie en vooroordelen.

Terug naar de verkiezingen. Europa heeft Erdogan een joker gegeven omdat het geen Europese defensie heeft en ook geen Europees veiligheidsbeleid. In de waan van een relevante nationale defensie goochelen politici met onderzeeërs, dure straaljagers en vliegdekschepen, maar ondertussen zijn ze de speelbal van een fundamentalist zoals Erdogan. Misschien moet de pers eens in haar eigen archieven duiken om de berichtgeving over de AK partij chronologisch te bestuderen. Misschien moeten de redacties maar eens met psychologen, sociologen en psychiaters gaan praten over de meest recente kennis wat betreft cultuursensitieve problematiek. Misschien moet de krant maar eens de partijprogramma’s binnen een breder perspectief plaatsen en durven stellen dat bijna elke stelling van een gebrek aan realisme getuigt en dat de complete politieke kaste alle voeling met de realiteit heeft verloren.

Bibliografie

2016. Bouwstenen voor een cultuursensitieve zorg- en welzijnsorganisatie. Edited by Steffe Jalhay, Melissa Ceuterick and Philippe Degelin. Brussel: Politeia.

Kortmann, Frank. 2016. Culturele competenties in psychiatrie en psychologie

Theorie en Praktijk. Assen: Koninklijke Van Gorcum.