Scandinavisch model ter discussie gesteld. Arm Lapland

Civis Mundi Digitaal #55

door Jan de Boer

Johan Ferdinand Körningh, een katholieke missionaris die Lapland in 1659/1960 doorkruiste, schreef in zijn reisverslag: “Ik heb daar veel mensen horen vertellen dat er ergens een berg van goud is die de Laplanders geheim houden, want de bekendmaking ervan zou veel onheil met zich brengen” . De Zweden begonnen deze vrijwel ontoegankelijke gebieden te koloniseren om er de overvloedig aanwezige mineralen te exploiteren. Nu, in 2018, heeft de exploitatie van deze bronnen en griezelig hoge vlucht genomen ten koste van de Laplanders, de Sami, die gedwongen worden hun rendierkuddes drastisch te verminderen ter wille van de exploitatie van mineralen. Op 21 december 2017 werd een veehouder van rendieren, Jovsset Ante Sara, door het Hoge Gerechtshof van Noorwegen veroordeeld tot het terugbrengen van zijn kudde van 116 rendieren tot 75 dieren. Jovsset Ante Sara weigert zijn rendieren te slachten, laat het er niet bij zitten en heeft hoger beroep aangetekend bij het Europese Hof van de Rechten van de Mens.

Voor de Sami heeft de uitspraak van het Hoge Gerechtshof van Noorwegen een bittere smaak, want in 2017 vierde Noorwegen met veel pracht en praal het feit dat 100 jaar geleden de eerste politieke ontmoeting met de Sami plaats vond. Eén van de centrale thema’s van deze ontmoeting was toen al de bescherming van het houden van rendieren tegen de Noorse Staat. Onderzoekers van de Sami publiceerden in 2017 een bundel studies die duidelijk aantoonden dat het teveel aan rendieren in Lapland een mythe was die onderhouden werd door de autoriteiten om de Sami onder druk te zetten en te houden. Voor de Sami is het probleem niet het aantal rendieren, maar de moeilijkheid de weiden te bereiken waar zich steeds meer allerlei soorten van industrie vestigen waardoor er duidelijk minder ruimte voor rendieren overblijft.

In oktober 2017 publiceerde het Milieu-Instituut van Stockholm een studie die aantoont dat Zweden als laatste land achter Noorwegen, Australië, Canada en Nieuw-Zeeland, het minste respect voor de rechten van autochtone bevolkingsgroepen heeft wat betreft de ecologische impact van industriële activiteiten. Een maand eerder kapittelde de speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor de rechten van inheemse volkeren, Victoria Tauli –Corpuz, de regeringen van Zweden, Noorwegen en Finland voor het gebrek aan overleg met de inheemse bevolking betreffende mijnbouwprojecten.

De affaire Jovsset Ante Sara staat niet op zichzelf, ook vier andere Sami werden door het Hoge Gerechtshof van Noorwegen veroordeeld en er volgen er nog veel meer, want de economische druk op deze gebieden wordt steeds groter. Lapland heeft de grootste voorraden mineralen van heel Europa. Met als consequentie dat het gemor steeds duidelijker wordt in het Grote Noorden. De vicepresident van het parlement van de Sami in Zweden, Ol-Johan Sikku, zei onlangs bitter in een interview:” De noordelijke landen weten zo goed hun strijd voor de rechten van de mens te verkopen, dat de mensen denken dat wij liegen”.

De noordelijke landen voeren een zeer efficiënte koloniale politiek. Ze doen er alles aan om de taal en cultuur van de Sami te vernietigen uiteraard zonder gewapend geweld want dat zou een buitenlandse veroordeling tot gevolg hebben, zegt een vooraanstaande Sami-politicus. En toch staat in de grondwet van Noorwegen dat de Noorse Staat gesticht is op het gebied van twee volken: de Noren en de Sami’s. De Noorse koning Harald V verontschuldigde zich in 1997 voor de politiek van geforceerde “vernoorsing” door zijn land. Zweden heeft een eeuw geleden een apartheidspolitiek betreffende de Sami ingevoerd waarvan de gevolgen vandaag de dag duidelijk te zien zijn.

Er zijn er die hun afkeer van de Sami proberen te rechtvaardigen met de opmerking dat de Sami streven naar onafhankelijkheid en alle niet-Sami uit Lapland willen verjagen. Deze complot-gedachte stoelt nergens op, er is geen enkele verklaring van Sami-politici die daarop wijst. Bovendien zou onafhankelijkheid ook een absurde zaak zijn voor dit hooguit 100.000 zielen tellende volk. De Sami willen wel meer autonomie, maar worden daarin gedwarsboomd door machtige lobby’s, houtvesters en eigenaars van de mineraal- mijnen. De regeringen van deze noordelijke landen antwoorden daarop met het al tientallen jaren instellen van eindeloze onderzoekscommissies. Geen wonder dat Lapland radicaliseert hetgeen vooral zichtbaar is in kunstuitingen. Het zijn vooral de jongeren die protesteren tegen de voortgaande kolonisatie van Lapland. Oslo, Stockholm en Helsinki blijven daar onverschillig over, trekken zich van deze protesten niets aan nu internationaal het Scandinavische model overal geprezen wordt. Over een duurzame samenleving gesproken ......