Macron en de dood van de Franse landbouw

Civis Mundi Digitaal #64

door Jan de Boer

Deze maand augustus begint met een hittegolf die de helft van het noordelijk halfrond treft met bosbranden, het uitdrogen van natuurlijke onderaardse waterreserves, enzovoort. Deze periode van extreme klimatologische verschijnselen drukt de Franse landbouwers nog dieper in de crisis hetgeen zich vertaald in overbelasting van werk, in faillissementen, in zelfmoorden.

Deze hitte en een tekort aan water tonen duidelijk de grenzen aan van het Franse agrarische model. Wij zouden nu onszelf wakker moeten schudden en beseffen dat praktijken die de grond en mensen verarmen niet langer te tolereren zijn. Overinvesteringen in niet aan de Franse regio’s aangepaste monoculturen hebben een vicieuze cirkel van schulden tot gevolg gehad alsook een afhankelijkheid van kunstmest en chemische pesticiden. Deze doodlopende weg van het maar steeds meer en meer produceren moeten we verder niet af laten lopen. Dat is niet alleen noodzakelijk uit sociaal-economisch oogpunt: één derde van de landbouwers moet leven van 350 euro in de maand, het is ook een uiterst dringende gezondheids- en milieunoodzaak die overeenkomt met de vraag van de Fransen naar gezond voedsel en respect voor het milieu.

Wat nu te doen? Er is wat dat betreft een duidelijke overeenstemming in de groep van een vijftigtal organisaties die deelnemen aan de "Etats généraux de l’Alimentation", een proces ter voorbereiding van het wetsvoorstel Landbouw en voeding: Greenpeace, les Amis de la Terre, l’Union nationale de l’Apiculture française, confédération paysanne… hun algemene overeenstemming is in drie woorden samen te vatten: biologische producten, lokale producten en rechtvaardigheid. Dit is geen fraaie droom van yuppen, het is de enige manier om de biodiversiteit te bewaren, de boeren in staat te stellen te leven van hun werk, en de Fransen zich gezond te voeden en niet zoals in de huidige situatie de minst draagkrachtigen op te zadelen met ongezond voedsel en hun zo extra bloot te stellen aan endocrine verstorende krachten.

Prijs en kwaliteit zijn de hefbomen om deze geweldige verandering van de Franse landbouw tot een succes te maken. En het moet gezegd worden dat Macron dat goed begrepen heeft, zoals bleek uit een toespraak die hij in 2017 op de internationale markt in Rungis hield en daar de boeren hoop gaf. Maar zoals zo vaak bij deze Franse Jupiter is er ook hier een groot verschil tussen woorden en daden met als gevolg een enorme desillusie bij de landbouwers. Hij vertrouwde de organisatie van de " Etats généraux de l’Alimentation" doelbewust niet toe aan de minister van de ecologische overgang, Nicolas Hulot, maar aan zijn tegenpool de minister van landbouw, Stéphane Travert. Zo is Macron ervan verzekerd, dat er uit dit proces niets ambitieus voortkomt. De vragen betreffende lonen en betalingen, het milieu, kwaliteit en gezondheid zijn zorgvuldig van elkaar losgekoppeld. Het wetsvoorstel Landbouw en Voeding is zo een klap in het gezicht van honderden deelnemers aan deze georganiseerde schijnvertoning. Niets in dit wetsvoorstel wijst op een andere prijsopbouw zodat de boeren op een fatsoenlijke manier van hun werk kunnen leven. Met steun van Travert hebben de FNSEA (de landbouworganisatie van met name de grote landbouwbedrijven), de grote voedingsmiddelenindustrie, de chemische industrie en de grote winkelketens hebben het weer gewonnen. Vrijhandelsakkoorden zoals de CETA zouden ook geweigerd moeten worden die met onbarmhartige prijsoorlogen de boeren over de hele wereld uitbuiten door "de sikkel van het zuiden te laten concurreren met de maaidorsmachine van het noorden", volgens een uitdrukking van de landbouwkundige Marc Dufumier in de Nouvel Observateur.

Macron heeft alle macht in handen van Stéphane Travert gelegd om het proces van de "Etats généraux" met het daaruit voortvloeiende wetsvoorstel te saboteren. Een paar maatregelen zoals een deel van de collectieve restauratie te bestemmen voor bio-producten kunnen wellicht nog gered worden bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel in september. Voor de rest is het duidelijk dat de ecologische overgang van de Franse landbouw niet met Macron, maar tegen Macron plaats moet vinden. Macron beloofde een " nieuwe transparante wereld", in werkelijkheid is hij als een soort zonnekoning met een niet altijd even transparante verticalisatie van de macht een duidelijke vertegenwoordiger van " de oude wereld". Het zuiden van Frankrijk zal hem dit wetsvoorstel " Landbouw en Voeding " niet in dank afnemen.