Ons huis staat in brand

Civis Mundi Digitaal #66

door Jan de Boer

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik heb steeds sterker de indruk dat we in een open psychiatrische inrichting wonen zonder hulp van gedragstherapeuten die wellicht heel wat efficiënter zijn dan psychiaters. Wij leven in één grote graai-samenleving met geschifte, corrupte en dictatoriale presidenten die elkaar het licht in de ogen niet gunnen, dronken zijn van macht, met bewapeningswedlopen tot in de ruimte toe, met religies die elkaar verketteren en zonder uitzondering vrouwvijandig zijn, met intolerantie op elk terrein, met een in feite onverschilligheid voor problemen die de opwarming van de aarde met zich brengt, enzovoort, enzovoort.

Neem nu bijvoorbeeld de steeds grotere populariteit van populistische partijen en de wederopstanding van extreem-rechts, dat in de geschiedenis met zijn anti-semitisme nooit echt weg is geweest. In de Verenigde Staten en Europa is er een enorme kloof ontstaan tussen wat de elite heeft beloofd en de verkregen resultaten. De mondialisatie, die een zegen zou zijn voor iedereen, heeft voor velen rampzalig uitgepakt. De liberalisering van de financiële markten die economische groei en welvaart voor iedereen zouden brengen, heeft de grootste financiële crisis sinds 1929 tot gevolg gehad. De euro die heel de Europese Unie voorspoed zou brengen heeft de armste landen in Europa en binnen die armste landen ook nog eens de armste regio’s nog armer gemaakt. De kiezers hebben zich dus gewend tot de politieke partijen die nooit aan de macht zijn geweest. De gevestigde partijen en politici hebben geen antwoord daarop, en passen zich bij gebrek aan een duidelijke visie voor de toekomst domweg en lafhartig aan aan het populistische gedachtengoed met als zondebok de migrant in de hoop zo hun kiezers terug te winnen.

Ik zie wat de toekomst betreft slechts twee mogelijkheden: de opkomst van nieuwe echt progressieve politieke krachten die de nodige maatregelen treffen, zo niet een steeds grotere aanhang voor politieke partijen die steeds meer een fascistisch karakter hebben zoals in Duitsland en in Zweden. Willen we werkelijk dat de geschiedenis zich gaat herhalen?

Wat Europa betreft speelt daar ook nog de noodlottige keuze voor de invoering van de euro, die de landen van de eurozone met name hun onafhankelijke monetaire politiek deed verliezen welke hun de mogelijkheid zouden hebben kunnen bieden hun eigen rentevoet vaststellen of te devalueren om hun export competitiever te maken. Op het moment dat de euro werd ingevoerd, ontbrak het in Europa aan alle noodzakelijke instituties nodig voor een goed functioneren van de euro: geen gemeenschappelijke garantie voor banktegoeden, geen banken-unie, geen gemeenschappelijk systeem wat betreft werkloosheiduitkeringen, etc. Dat maakt het vrijwel onmogelijk voor de Europeanen het hoofd te bieden aan een nieuwe reeds aan de horizon verschijnende crisis want binnen de Europese Unie zijn de beslissingsprocedures erg gecompliceerd, vaak met de bepaling dat iedere lidstaat akkoord moet zijn met een voorgestelde beslissing, hetgeen gezien de vaak zeer verschillende belangen van de lidstaten onvoorstelbare moeilijkheden oplevert. De bestaande Europese Unie heeft zo naar mijn idee haar langste tijd gehad.

Iedereen die goed kennisneemt van hetgeen er gebeurt en een beetje nadenkt hetgeen kennelijk geen gebruikelijk iets is, kan weten dat het proces van de opwarming van de aarde met alle desastreuse klimaatontwikkelingen van dien niet meer te stoppen valt. De opwarming van onze aarde, die geen nooduitgang heeft, zal tenminste 4 graden gaan bedragen met als gevolg een letterlijk levensgevaarlijke stijging van het zeeniveau en overstromingen, elders grote droogte, hongersnoden en tekorten aan drinkwater, wereldwijd een kwaliteitsvermindering van voedsel, een gigantisch verlies aan biodiversiteit: een voorwaarde voor het voortbestaan van onze menselijke beschaving, miljoenen klimaatvluchtelingen, regionale spanningen die ontaarden in oorlogen, enzovoort. Het begin van deze catastrofale ontwikkelingen is al aan de gang. Wil onze beschaving nog een kleine kans op overleven hebben en voor zover en zoveel mogelijk de verdere opwarming van de aarde nog proberen tegen te gaan, dan moeten de mensheid en met name ook de op dit terrein zelfgenoegzame politici beseffen dat het productiegeweld van ons economisch systeem zijn tijd heeft gehad, dat de aarde wellicht genoeg op kan leveren voor ieders beperkte behoefte maar niet voor ieders hebzucht, dat kleine ecologische stapjes geen enkele zin meer hebben, dat heel voortvarend gewerkt moet worden aan een (mondiale) politiek gebaseerd op de twee pijlers: ecologie en solidariteit. Er is werkelijk geen minuut te verliezen.

Ik zie dat niet gebeuren want ziende blind en horende doof reageert de ook op dit punt schizofrene mensheid met haar politici zonder visie altijd achteraf en dus steeds vaker veel te laat. Inderdaad: we leven on een open psychiatrische inrichting helaas zonder competente gedragstherapeuten.