De Etna gaat voor een ramp in het Middellandse Zeegebied zorgen

Civis Mundi Digitaal #70

door Jan de Boer

Mijn goede vriend en auteur Angelo woont in Castiglione di Sicilia, zoals de naam al zegt: op Sicilië aan de voet van de meest actieve vulkaan de Etna in Europa. Angelo, die veel Franse gedichten van mij in het Italiaans vertaalt en publiceert, liet mij onlangs weten, dat de Etna langzaam maar zeker in de Middellandse Zee glijdt. Hij stuurde mij in dat verband een artikel in het blad "Science Advances " waarin vulkanologen op grond van een nieuwe studie duidelijk maken dat dit verschijnsel een veel grotere dimensie heeft dan tot dusverre werd aangenomen.

Onderzoekers van het Oceanografisch Institut Geomar in de Duitse Stad Kiel, geïnteresseerd in de beweging van de zuidoostkant van de vulkaan, hebben daartoe een nieuwe methode gebruikt. Om de stabiliteit van de hellingen van de vulkaan vast te stellen, hebben ze akoestische receptoren geplaatst langs de onder water staande hellingen van de vulkaan. Gedurende vijftien maanden heeft iedere receptor elke negentig minuten een helder signaal afgegeven waarmee verplaatsingen konden worden gemeten. Voor de eerste keer konden zo verschuivingen tot een paar honderd kilometer van de magma-zone worden geregistreerd. Het resultaat: ieder jaar zakt de zuidoostflank van de Etna drie centimeter verder in de Middellandse Zee.

Het belang van deze studie schuilt in het voor de eerste keer verkrijgen van informatie over het zich onder water bevindende deel van de vulkaan en zo over de oorzaak van de beweging, van het wegzakken in zee van de vulkaan. Werd er eerder gedacht dat de beweging van de vulkaan veroorzaakt werd door de druk van het magma, deze studie wijst uit dat deze veroorzaakt wordt door het gewicht van de vulkaan. Het begrijpen van de oorzaken van het wegzakken van de vulkaan is van cruciaal belang voor de evaluatie van de risico’s die de vulkaan die tussen de twee dichtbevolkte steden: Messina en Catania ligt, met zich brengt. De beweging veroorzaakt door de druk van het magma en de beweging veroorzaakt door het gewicht van de vulkaan hebben totaal verschillende gevolgen. De dynamiek van het magma kan breuken in de hellingen van de vulkaan veroorzaken, een progressieve, grote vormverandering door het gewicht van de vulkaan, kan een catastrofale ineenstorting tot gevolg hebben met een enorme tsunami in het hele oosten van de Middellandse Zee met alle gevolgen van dien voor de dicht bevolkte kusten. Een catastrofe die zich 8000 jaar geleden ook heeft voorgedaan. Een al in 2007 gepubliceerde studie in het wetenschappelijke blad "Geophysical Research Letters" liet weten dat als alleen al de oostelijke helling van de vulkaan ineen zou storten, er een tsunami zou ontstaan tot aan de kust van het huidige Israël.

Is er een risico dat de Etna in de komende jaren ineenstort? Niemand die daar een antwoord op kan geven, maar er zijn geen tekenen van onmiddellijk gevaar, zeggen de vulkanologen. Ineenstortingen komen vaak voor in het bestaan van een vulkaan waarbij natuurlijk wel gedacht moet worden dat we hier over lange geologische periodes spreken. De Etna met zijn leeftijd van rond de 500.000 jaar wordt intensief door wetenschappers in de gaten gehouden. Mocht de Etna volledig ineenstorten dan hopen de onderzoekers een paar maand eerder een waarschuwing af te kunnen geven…

Met ook een alom verwachte enorme uitbarsting van een onderzeese vulkaan in de golf van Napels, wanneer is onbekend, is er sprake van een gigantische en dodelijke bedreiging voor de samenleving rond de Middellandse Zee.