Gele hesjes en blijvende woede

Civis Mundi Digitaal #73

door Jan de Boer

De door de Franse regering verwachte veldslag in Parijs afgelopen zaterdag is uitgebleven. Niet alleen een goed georganiseerde uitzonderlijke grote en tot en met pantservoertuigen uitgeruste politiemacht heeft deze keer een veldslag voorkomen, maar ook de ’gilets jaunes’ wars van geweld hebben daarbij een grote rol gespeeld. De onvermijdelijke rellen - ook in een paar andere grote steden als Toulouse, Bordeaux, Lyon en Marseille - werden geregisseerd door ultra-linkse en ultra-rechtse groepen en de "casseurs", waarbij winkels geplunderd werden door jongeren uit de door de diverse regeringen vergeten voorsteden. Wie meent dat deze crisis hiermee haar einde heeft gevonden heeft het goed mis, de ’gilets jaunes’ gesteund door een overgrote meerderheid van de Franse bevolking zijn vastberadener dan ooit. Zaterdagochtend bezocht ik de barricaden in Lézignan en Sigean, sprak daar met de ’gilets jaunes’: voornamelijk vrouwen, gepensioneerden en mensen uit de lagere middenklassen die de grootste moeite hebben om aan het einde van de maand de eindjes aan elkaar te knopen en hun situatie al jarenlang zien verslechteren. Er heerste een vastberaden maar kalme, broederlijke en zusterlijke sfeer, men liet de auto’s waarvan de bestuurders vrijwel allemaal een geel hesje bij zich hadden, vrijelijk passeren. In Lezignan werden de stemkaarten verbrand als teken dat men zich niet door politieke partijen wenste te manipuleren.

De door de regering voorgenomen belasting verhoging op dieselolie en benzine per 1 januari was de befaamde druppel die de emmer deed overlopen. Wat de ’gilets jaunes’ en met hen het overgrote deel van de Franse bevolking willen, is financiële en sociale rechtvaardigheid en een veel meer directere vorm van democratie waarbij de bevolking gehoord wordt en meebeslist. Een gepensioneerde manifestant in Sigean zei tegen mij: ik ben hier niet alleen voor mijzelf maar ook voor mijn kleinkinderen.......

Gelukkig dat de burgemeesters van de kleine plattelandsgemeenten besloten hebben om de getuigenissen van de zorgen en noden en ook hun voorstellen ter verandering van hun medeburgers gedurende een week op het gemeentehuis te laten noteren, vervolgens contact op de nemen met de regionale gedeputeerden die deze getuigenissen dan aan het parlement en de regering moeten voorleggen. De ’Mairie’, het gemeentehuis in ons dorp was met de burgemeester daarvoor gisteren al geopend. Veel verontruste en boze dorpsgenoten hebben er al dankbaar gebruik van gemaakt.

Vanavond, maandag 10 december, spreekt president Macron de Franse bevolking op de televisie toe, zal voorstellen doen om hoe verder te gaan waarbij de dialoog met de bevolking een grote rol zal spelen. Hij zal moeten begrijpen dat hij daarbij heel concreet en begrijpelijk moet zijn en ook zich zelf ter discussie moet stellen en tonen dat hij een werkelijke empathie voor de gemarginaliseerde en door de mondialisering vergeten bevolking heeft. Dat zal niet eenvoudig zijn. Macron wordt gehaat door zijn "jupiter-zijn " en zijn totaal onnodige misprijzende en verwondende uitspraken over werklozen, armoede, en ook over gesprekpartners als burgemeesters van kleine dorpen, vakbeweging en verenigingen die zich als kruipolie inzetten voor het zo goed mogelijk functioneren van de samenleving. Macron, die geen enkel besef heeft wat werkelijk onder de bevolking leeft en welke zorgen en noden het heeft, doet mij sterk denken aan de ’bourgeois ", de gezeten burgers uit de negentiende eeuw die uiterst negatieve denkbeelden over de volksklassen hadden en hun vuilheid, hun neiging tot criminaliteit en hun gebrek aan morele waarden veroordeelden. Macron, ’de president van de rijken’ beargumenteert alles in termen van macro-economieën, vergeet dat de bevolking leeft in de dagelijkse micro-economie: hebben we nog geld over om halverwege de maand de meest noodzakelijke inkopen te doen, hoe naar het werk te gaan zonder alles te moeten uitgeven aan dieselolie, hoe de kinderdagverblijven overeind te houden nu vrijwel alle gesubsidieerde werklozenprojecten door de regering geschrapt zijn........

Als Macron maandagavond de ’gilets jaunes’ en de bevolking niet weet te overtuigen, niet geloofwaardig wat voorstellen voor koopkracht en hoe verder... overkomt, dan verandert de ’révolte’, de opstand, in een echte revolutie..... ik houd mijn hart vast.

Dinsdagmorgen 11 december.

Gisteravond de toespraak tot het Franse volk van een zeer gespannen Macron aangehoord. Zijn toon leek mij oprecht en gaf de indruk dat hij de absolute ernst van de crisis begreep, hij verontschuldigde zich voor zijn arrogant gedrag en zijn vaak kwetsende woorden, deed voorstellen, wil een nieuw " sociaal contract" wat betreft sociale en fiscale rechtvaardigheid met de Franse bevolking in overleg met alle betrokkenen: de verenigingen, de departementale en regionale bestuurders, de vakbeweging, de door hem weer ontdekte burgemeesters… en gaat vanaf vandaag daarmee aan de slag, maar liet tegelijkertijd weten dat hij zijn hervormingsplannen doorzet, dat hij zijn politiek wat dat betreft niet wijzigt. Geen verstandige uitspraak zeker op dit moment lijkt mij.         

De afgekondigde maatregelen naast hetgeen de regering al besloten had: geen verhoging van de prijs van dieselolie en benzine op 1 januari 2019 en ook geen verhoging van de prijs van elektriciteit en gas in februari, geen verzwaarde APK -keuring op 1 januari 2019.....nu ook onder bepaalde voorwaarden een verhoging van het bruto minimumloon met 100 euro per maand zonder dat dat kosten voor de werkgever meebrengt (hoe dat gefinancierd wordt is niet duidelijk, maar dat deze verhoging minder is dan het lijkt is wel duidelijk omdat al besloten was het minimumloon met 3 procent de verhogen), een aanpassing onder bepaalde voorwaarden van de pensioenen aan de inflatie voor gepensioneerden met een pensioen van minder dan 2000 euro.

Of deze directe maatregelen met het aangegane overleg voor een nieuw sociaal contract voldoende zijn om de door de bevolking gesteunde ’gilets jaunes’ te overtuigen om hun acties te beëindigen?

Een eerste steekproef wijst uit dat 1/3 van de bevolking het vertrouwen heeft dat de regering de marginalisatie van het platteland van 40 jaar en het tekort aan koopkracht echt te lijf gaat, 2/3 van de bevolking vindt de afgekondigde maatregelen onvoldoende. De onderling verdeelde ’gilets jaunes’ beraden zich op dit moment en handhaven intussen de blokkades zeker tot aan de kerstdagen. Waar men zeer ontevreden over is, is het handhaven van de afschaffing van de ISF: de belasting op grote (onroerend goed) fortuinen (één van de belangrijkste eisen van de ’gilets jaunes’) dat mijns inziens terecht beschouwd wordt als een cadeautje voor de allerrijksten in Frankrijk, hetgeen ook volgens de befaamde econoom Piketty de schatkist met tenminste 10 miljard euro per jaar benadeelt.

De harde kern van de ’gilets jaunes’, voor het allergrootste deel aanhangers van het extreem-rechtse ’Rassemblement National’ (het vroegere Front National) van Marine Le Pen en het ultra-linkse

 ’France Insoumise’ van Jean-Luc Mélenchon gaat in ieder geval zaterdag 15 december opnieuw in Parijs demonsteren met alle risico’s van nieuw geweld van "casseurs" en van extreem-rechtse en exrteem-linkse actiegroepen, en plunderingen op grote schaal. De regering heeft al harde maatregelen getroffen… en manifestaties die niet tevoren officieel zijn aangemeld worden beschouwd als illegale samenscholingen.

De commentaren van de politieke oppositie- partijen zijn van een ongekend en vaak walgelijk opportunisme, een ieder probeert uit deze nationale crisis een electoraal slaatje te slaan. Duidelijk is dat extreem-rechts en extreem-links samen optrekken met als doel het huidige regime ten val te brengen. Waar vroeger extreem-links gestructureerd werd door een anti-fascisme, treden volgens mij voor de eerste keer in de Franse geschiedenis nu extreem-rechts en extreem links zij aan zij op. De dijk tussen beide stromingen is doorgebroken hetgeen tot felle discussies leidt. De nieuwe generaties van extreem -links menen dat zij al leven in een proto-fascistische staat. De beweging van de ’gilets jaunes’ is onderling verdeeld door sociale en nationalistische eisen en dat creëert een mogelijkheid voor extremisten die proberen de gebeurtenissen onder hun controle te brengen.

Vandaag demonsteren ook duizenden middelbare scholieren tegen de hervormingen in het middelbaar onderwijs(onder meer een beperkte toelating tot de universiteit) en zal er deze week ook nog een nationaal protest van boeren met trekkers zijn…

Ik beoordeel de huidige situatie in Frankrijk als tussen een nationale en een sociale revolutie. Het zal grotendeels aan het regime Macron liggen naar welke kant de balans uit gaat slaan. Ik blijf mijn hart vasthouden!