Nieuwe denker des vaderlands

Civis Mundi Digitaal #81

door Wim Couwenberg

In deze nieuwe eeuw lijkt zich een filosofische traditie door te zetten die in de vorige eeuw zonder veel ophef gestart is onder de opmerkelijke titel Denker des vaderlands. Hoewel de titel ouderwets overkomt, lijkt het toch overwegend een links initiatief te zijn, met Hans Achterhuis als eerste denker des vaderlands in mei 2011, toen bekend als hoogleraar filosofie aan de Universiteit Twente, en zich als eerste denker des vaderlands presenterend als tegendenker. We hebben dat in Civis Mundi al meteen in discussie gebracht. Na Achterhuis volgde René Gude, directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte, met ziekte en aanstaand sterven als voornaamste thema. In mei 2015 werd die reeks afgewisseld, eerst door Marli Huijer, via Civis Mundi bijzonder hoogleraar publieksfilosofie geworden, en die filosofische oriëntatie vooropstellend, en vervolgens René ten Bosch, hoogleraar filosofie van de managementwetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, die het accent legde op actuele problemen als klimaatverandering en het uitsterven van soorten, inclusief de mens.

En nu is het mevrouw Daan Roovers, die als nieuwe denker des vaderlands is aangetreden. Zij heeft toevallig kennisgemaakt met de filosofie, en is daar meteen verliefd op geraakt. Na een medicijnstudie is zij overgestapt op filosofie als hoofdrichting, en komt zij daarin in eerste instantie op voor het politieke midden. Dat klinkt als het CDA, stelt zij. Zij start heel bescheiden, komend uit een heel gewoon CDA-milieu, waar niemand ooit grote intellectuele ambities had, en is dan ook niet elitair maar volksgericht. Ze houdt gewoon van carnaval en van André Hazes, en ja, ze speelt ook nog accordeon. Dat wekt geen grote intellectuele ambities voor dit nieuwe filosofische initiatief. Opvallend is dat in de media op dit initiatief zonder veel intellectuele reflectie meteen veel gereageerd en geciteerd is.

Hoe zal deze nieuwe filosofische richting zich verder ontwikkelen? Ondanks de filosofische tendens van dit initiatief is eigenlijk geen enkele interessante discussie gevolgd. Wat bij oppervlakkige waarneming opvalt, is dat dit filosofische initiatief dichter bij het gewone volk staat, en daar ook meer vertrouwd mee is geraakt.

De Nederlandse filosofie is hiermee duidelijk een nieuwe richting ingeslagen. De traditionele filosofie houdt zich voorlopig nog op grote afstand. Civis Mundi is van stonde af aan gedeeltelijk ook een filosofische richting opgegaan, maar wijkt van dit nieuwe filosofische initiatief af door de teneur waardoor het gekenmerkt wordt.