Bevolkingsprobleem in China

Civis Mundi Digitaal #81

door Jan de Boer

Slecht nieuws voor de Chinese leiders: was de economische groei van het land in 2018 het laagste sinds 1990, de demografische ontwikkeling is nog verontrustender. Vorig jaar registreerde China de minste bevolkingstoename sinds 1961, het jaar van de grootste hongersnood van de XXste eeuw. In 2018 werden er volgens het Nationale Bureau voor de Statistiek 15,23 miljoen Chinezen geboren tegen 17,23 miljoen in 2017: een daling van het geboortecijfer met 12 procent. De daling van het aantal geboortes is een potentieel gevaar voor de economische ontwikkeling van het land, dat eerder oud dan rijk dreigt te worden.

De daling van het aantal geboortes is des te meer indrukwekkend omdat China in 2015 een einde maakte aan zijn politiek van één kind per echtpaar, die de enorme aanwas van de bevolking af moest remmen. In plaats daarvan kwam er een politiek van twee kinderen per echtpaar, die even succes had gezien de toename van het aantal geboortes met 8 procent, d.w.z. met 17,8 miljoen geboortes, in 2016. Maar deze tendens hield niet aan en sinds 2018 is er sprake van een vrije val van het aantal geboortes. Een ander verbazingwekkend cijfer is dat het aantal tweede kinderen sinds 2017 groter is dan dat van de eerste kinderen. Dat toont aan dat het einde van de politiek van één kind aan miljoenen echtparen de gelegenheid heeft geboden nog een kind ter wereld te brengen als zij dat wensten. Maar het betekent ook dat jonge echtparen de geboorte van hun eerste kind uitstellen.

« De jongeren zijn terughoudend om kinderen ter wereld te brengen omdat de kosten van levensonderhoud en in het bijzonder ook van opvoeding in China erg hoog zijn », laat een onderzoeker van de universiteit van Shanghai weten. « De oudere echtparen die graag een tweede kind wilden hebben, zijn een race tegen hun biologische klok aangegaan, en zij die nog geen kinderen hebben, willen zelfs geen eerste kind meer »

De consequentie voor China is een versnelde veroudering van de bevolking. De bevolking in haar totaal bereikt rond 2027 haar top, maar de actieve bevolking daalt al sinds 2010. Een uitdaging voor de economie die lange tijd profiteerde van een jonge bevolking die de ‘fabriek van de wereld’ deed draaien. China moet nu haar overgang naar een economisch model gebaseerd op toegevoegde waarde versnellen en niet meer op het voordeel van een overvloedige en goedkope menskracht. Tang Jun, specialist op het gebied van veroudering van de bevolking en verbonden aan het Sociologisch Instituut van de Academie van Sociale Wetenschappen van China, laat mij weten, dat hij van oordeel is dat de verandering van de economie al voldoende op gang is gekomen. » Als we naar de situatie van de ontwikkelde landen in de jaren 1970 kijken, zien wij dat hun economische verandering gepaard ging met een beduidende verhoging van de werkloosheid omdat de banen aan de lopende band in de industrie verdwenen. De vermindering van arbeidskrachten hoeft zo geen probleem voor China te zijn. De toekomst is de kunstmatige intelligentie en de robotisering van de industrie «. Maar Tang Jun zegt wel dat de snelle veroudering van de bevolking dringende maatregelen vereist voor de verzorging van ouderen. » De senioren in China zijn nu nog relatief jong: 60 procent is jonger dan 70 jaar. Dat geeft China een periode van 5 tot 10 jaar om de noodzakelijke ook politieke maatregelen te nemen en te realiseren voor een goede verzorging van de senioren ».