Opwarming van de aarde en Europese onmacht
Civis Mundi Digitaal #82
door Jan de Boer
Op de klimaatconferentie in Parijs eind 2015 werd mondiaal een programma afgesproken om de opwarming van de aarde met de daarbij behorende klimaatverandering te beperken tot 1, 5- 2 graden Celsius. Dat terwijl men weet, dat de opwarming van de aarde in het gunstigste geval in de richting van 2 tot 4 graden gaat met alle catastrofale gevolgen van dien. Horende doof en ziende blind gingen de staatshoofden op de laatste klimaatconferentie in Polen ook nog steeds uit van de afgesproken doelstelling op de klimaatconferentie in Parijs. Maar om zelfs die doelstelling te halen waren de in 2015 afgesproken maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen met name CO2 onvoldoende. Van de landen werd in Polen derhalve een hogere inspanning gevraagd.
Daarom had de Europese Commissie met kracht de landen gevraagd het doel van een neutraliteit van CO2 (evenveel CO2 vangen en opslaan als produceren) van nu tot 2050 te aanvaarden, dit te midden van de scenario’s die zij in het kader van haar strategie op lange termijn voorstelde. Op 14 maart jongstleden was dit idee goed ontvangen in het Europese Parlement in Straatsburg, ook dat van een inspanningsverhoging om de uitstoot van broeikasgassen van nu tot met 2030 met 55 procent te verminderen. Maar zoals gebruikelijk ook op andere beleidsterreinen waren de Staatshoofden meer verdeeld dan ooit over het klimaat, verlamd door een breuk West-Oost die steeds dieper wordt. Aan de ene kant vroegen een tiental landen: Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Spanje, Portugal, Zweden, Denemarken… een duidelijke vermelding van het doel: neutraliteit van CO2 in 2050, aan de andere kant wilden Polen, Hongarije, en Tsjechië daar niets van weten, ook niet van het doel de opwarming van de aarde tot 1, 5 graad te beperkende beslissingen over klimaataangelegenheden moeten net als die over fiscaliteit met algemene stemmen in de Europese Unie aangenomen worden, dus…
Tijdens deze topconferentie in Polen verraste Duitsland door het kamp van de rebellen te steunen en een uitstel van de discussie tot de volgende topconferentie in juni te vragen. Ondanks een akkoord om op zijn laatst in 2038 geen steenkool meer te gebruiken, is het land altijd verwikkeld in conflicten binnen haar regeringscoalitie met name tussen de milieuminister Svenja Schulze (SPD) en de economieminister Peter Altmaier (CDU). Allemaal wachten ze op de aanname van een klimaatwet die dit voorjaar aangenomen zou moeten worden om de conclusies van de commissie inzake steenkool te bekrachtigen.
Maar Berlijn is niet de enige verantwoordelijke voor de immobiliteit van de Europese Unie. Behalve de onzekerheden gelieerd aan de Brexit die elke vooruitgang belemmeren, zondigt ook Parijs door het grote verschil tussen haar betogen en haar daden. Parijs moet nu eindelijk eens een ambitieuze nationale klimaat-politiek gaan voeren om weer geloofwaardig te zijn.
Deze strijd over het klimaat is puur politiek. Europa kan veel meer doen en ook veel sneller. De Britse denktank ‘Sandbag’ toont dat de Europese Unie, derde grote vervuiler na China en de Verenigde Staten, 50 procent van zijn CO2-uitstoot kan elimineren van nu tot aan 2030 door de heel eenvoudige toepassing van bestaande gemeenschappelijke en nationale politiek. De experts verkregen dit resultaat door het samenvoegen van het pakket energie-klimaat van 2014, in juni 2018 versterkt door meer ambitieuze doelen voor duurzame energie (32 procent) en meer energie-doelmatigheid (- 32, 5 procent) en van het in februari 2019 gesloten akkoord om de CO2-uitstoot van zware vrachtwagens terug te brengen. Daarbij gevoegd de plannen voor het niet meer gebruiken van steenkool door een goed tiental landen: Frankrijk en Zweden in 2022, vervolgens Italië, Ierland, Oostenrijk, Nederland, Finland…
Blijft alleen over om deze nieuwe, meer ambitieuze doelen in marmer te beitelen: een noodzakelijke en urgente beslissing. Allereerst met het oog op de door de secretaris-generaal van de Verenigde Naties aangekondigde klimaattop op 23 september dit jaar. Antonio Guterres heeft de Staten opgeroepen om niet te komen met de zoveelste betogen, maar met « realistische en concrete plannen » om hun engagement inzake het klimaat van nu tot 2020 op te voeren zoals het akkoord in Parijs heeft bepaald. Europa kan zich niet permitteren om met lege handen te komen. Temeer daar China minder snel zal handelen wegens de vertraging van zijn economische groei en niet in staat zal zijn haar inspanningen te vergroten dan nadat er overeenstemming met Brussel is bereikt. Vervolgens omdat een akkoord over de neutraliteit van CO2 in 2050 een duidelijke marsorder aan het nieuwe Europese parlement en aan de nieuwe Europese Commissie geeft inzake de te nemen maatregelen in de volgende 5 jaar na de Europese verkiezingen in mei dit jaar. Dit electoraal gebeuren kan het nodige veranderen als bijvoorbeeld de Groenen de tweede politieke partij in Duitsland worden of als de partij die in Polen aan de macht is, (PiS), terrein verliest.
De financiering, de zenuw van de klimaatpolitiek, moet ook de klimaatzaak in beweging brengen. Nu over het Europese budget wordt onderhandeld, moeten de staatshoofden beslissingen nemen over het deel van de 1200 miljard euro voorzien in de periode 2021 -2027 dat aan de strijd voor het klimaat besteed wordt. Een verhoging van dat bedrag zou de schok van de ecologische transitie kunnen verzachten voor de regio’s die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en de situatie deblokkeren. Om eindelijk vooruitgang te boeken.
Maar eerlijk gezegd, heb ik weinig vertrouwen in een eensgezindheid van de lidstaten op dit terrein, zodat « Brussel » weer tot immobiliteit veroordeeld wordt. En dan te bedenken dat het hier gaat over de allang achterhaalde doelstelling van de klimaattop van Parijs: de opwarming van de aarde te beperken tot 1, 5 tot 2 graden, terwijl we nu tenminste naar de 2 tot 4 graden gaan met daardoor catastrofale gevolgen voor de menselijke samenlevingen. Een strijd daar tegen kost bloed, zweet en tranen van eenieder. Dus is ons gedrag net als dat van drie aapjes: horen, zien en zwijgen…