Gilets jaunes… ultra-jaunes

Civis Mundi Digitaal #83

door Jan de Boer

Sinds hun geboorte op 17 november 2018 is er bij de ‘gilets jaunes‘ veel veranderd. Was het een brede sociale beweging gebaseerd op eisen van meer koopkracht, er is nu sprake van een veel beperkter, gevarieerder en heel wat agressiever optreden. Eén van de belangrijkste veranderingen in de laatste vijf maanden is het verlies van de invloed van ultra-rechtse groeperingen Deze harde kern van militanten was een eerste doelwit van de politie en inlichtingendiensten: 880 leden van deze mistige groeperingen werden geïdentificeerd. Daarmee nam de sterkte van ultra-rechts duidelijk af en bovendien is het geweld binnen de manifestaties van de ‘gilets jaunes‘ niet hun gebruikelijke methode van actievoeren. Zonder van het toneel te zijn verdwenen is ultra-rechts er niet in geslaagd de beweging van de ‘gilets jaunes‘ aan te sturen en heeft de strijd tegen ultra-links verloren: zij zijn minder goed georganiseerd, minder talrijk en zo gauw als zij met hun tienen zijn, is er verdeeldheid want iedereen wil chef zijn.

Daar waar gewelddadigheden zijn is nu ultra-links: ’black boc’ veelal anarchistische, in het zwart geklede en gemaskerde groepen, aanwezig want ultra-links stelt per definitie zijn eisen door middel van geweld. Veel ‘gilets jaunes‘ betreuren dit soort acties, maar – een teken van de diepe verdeeldheid in de beweging met betrekking tot plundering en vernieling – er zijn ook velen die dit geweld toejuichen. Zonder aan deze verwoestingen deel te nemen is een deel van de manifestanten ervan overtuigd dat deze een noodzakelijk kwaad zijn omdat deze actievorm hun zichtbaarheid blijft garanderen. Een deel van de ‘gilets jaunes’, de ‘ultra-jaunes‘ heeft zelfs deze militante vorm van de meest radicale ultra-linkse militanten overgenomen.

Hun doel is zichtbaar te blijven ondanks een veel mindere mobilisatie, want als men geen geel meer ziet, zal in de publieke opinie het idee post vatten dat het gedaan is met de beweging van de ‘gilets jaunes’. Vandaar ook de manifestaties niet alleen meer in Parijs, maar ook in andere steden die veel publiciteit opleveren. De acties bij de rotondes zijn in belangrijke mate afgenomen, veel ‘gilets jaunes’ zijn daar afgehaakt: politieoptredens, vermoeidheid, ontmoediging door interne strijd om het chef-zijn, familie- en beroepsverplichtingen… Bovendien had men gemerkt dat hun acties geen nieuwe actieve aanhang opleverden. Volledig onzichtbaar tijdens de eerste manifestaties in november 2018 van de beweging van de ‘gilets jaunes’ die geen politieke of vakbondsetiketten opgeplakt wenste te krijgen, zijn deze nu van harte welkom: de ‘Nouveau Parti Anticapitaliste’ de vakbond CGT, de ‘Solidaires’… en hun leden maken nu een niet gering deel van de manifestanten uit.

De beweging overleeft dankzij de grote aandacht van de media en het gevoel van onrechtvaardigheid. De rode draad van de beweging is nu behalve het ’anti-kapitalisme’ de ‘anti-systeem retoriek’ met een tegenstander in de persoon van Emmanuel Macron. Een basis die in het begin tijdelijk ultra-rechts en ultra-links verenigde, maar nu duidelijk verzwakt. Het doel: het verjagen van Macron is in wezen een afwijzen van de legitimiteit van de Staat, zijn vertegenwoordigers, en de instituties zoals zij functioneren. Toch geloof ik niet dat ultra-links zich volledig meester kan maken van de beweging van de ‘gilets jaunes’. Zij blijft te zeer ‘samengesteld’ met als gevolg verschillen in en vaak ook tegengestelde eisen. De ‘gilets jaunes‘ zijn vooral consumenten, zij willen meer geld om beter te leven. Hun eisen, afgezien van hun zeer begrijpelijk verzet tegen de afbraak van voorzieningen op het platteland en kleinere steden, hebben één gemeenschappelijkheid: fatsoenlijk kunnen leven van hun werk, niet meer rood staan aan het einde van de maand, op vakantie kunnen gaan… Zelden of nooit hoor je een wens van de ‘gilets jaunes’ een alternatieve manier van leven te willen leiden met minder economische groei, etc. In feite wordt de beweging gekenmerkt door een bourgeois-mentaliteit in tegenstelling tot de ideologie van ultra-links. De beweging is ook verjongd, was in het begin de gemiddelde leeftijd bij de manifestaties van de ‘gilets jaunes’ rond de 55 jaar, deze is nu 20 tot 30 jaar.

Bij de manifestaties van de ultra-jaunes wordt veel geweld en plundering ook bedreven door de zogeheten ‘casseurs’, niet alleen Fransen maar ook afkomstig uit Duitsland, België en Spanje die er alleen zijn als de manifestatie een flinke omvang heeft en zij min of meer ongehinderd hun gang kunnen gaan.

Donderdag 25 april zal president Macron mee naar aanleiding van het resultaat van het grote Nationale Debat waaraan vooral de beter opgeleide en gesitueerde Fransen hebben deelgenomen, zijn maatregelen aankondigen die een einde aan de diepe sociale crisis zouden moeten maken. Of hij daarin slaagt? Niemand weet hoe de beweging van de ‘ultra-jaunes’ zich gaat ontwikkelen en ik denk persoonlijk dat zeker op 1 mei er weer een grote manifestatie georganiseerd zal worden. Hoe de overheid in de toekomst op eventuele verdere manifestaties van de ‘ultra-jaunes’ gaat reageren…? Onmogelijk om steeds weer een heel leger van doodvermoeide politieagenten en gendarmes in te zetten om de orde te bewaren. Het wordt een uitputtingsstrijd van beide kanten met alleen verliezers.