Pleidooi voor de gematigde mening| Lezing door Denker des Vaderlands Daan Roovers

Civis Mundi Digitaal #84

Aan meningen geen gebrek vandaag de dag. En bang om ze te uiten zijn we ook niet. Toch schort het volgens Daan Roovers, de nieuwe Denker des Vaderlands, aan een vruchtbaar publiek debat. We richten ons te veel op meningsuiting en te weinig op meningsvorming. Bovendien is er te veel aandacht voor extreme opvattingen, terwijl de meeste mensen er behoorlijk gematigde opvattingen op nahouden. Kom en leer waarom juist de gematigde stem van belang is in het publieke debat.

Vrijheid van meningsvorming

Meningen zijn privé-uitingen geworden. Wat we voorheen alleen thuis op de bank ventileerden, durven we tegenwoordig ook rustig op televisie of op sociale media te zeggen. Maar is zeggen wat je denkt niet iets heel anders dan het hebben van een mening? Als de vrijheid van meningsuiting wordt opgevat als een recht op zelfexpressie, verdwijnt het publieke en politieke karakter ervan. Volgens Roovers ontstaan meningen pas in interactie. We zouden daarom minstens zoveel waarde moeten hechten aan meningsvorming als aan meningsuiting. En dan blijken we vaak een stuk gematigder. Het hedendaagse publieke debat is daar  niet op ingericht. Op sociale media voeren extremen de boventoon en ook aan talkshowtafels schuiven vooral de uitersten aan. Hoe te zorgen dat het (digitale) plein weer van iedereen wordt en ook de gematigde stem wordt gehoord?

Publiek denken

Daan Roovers is geïnteresseerd in hoe opinievorming werkt en hoe we écht publiek kunnen leren denken. Het gaat er volgens haar niet zozeer om dat we kritisch leren denken, maar dat we publiek leren denken. Publiek denken is niet gericht op wat ons onderscheid van elkaar, maar op het publieke, op onze gezamenlijkheid. In haar onderzoek naar hoe een dergelijk publiek denken eruit zou kunnen zien, gaat ze te rade bij de Duitse filosoof Immanuel Kant, die het belang benadrukte van het “publiek gebruik van de rede.” Volgens Kant is het belangrijk dat we de rest van de wereld in ons denken betrekken en dat we zélf leren denken en ons niet verschuilen achter autoriteiten.

Daan Roovers is filosoof en sinds 29 maart 2019 Denker des Vaderlands. De komende twee jaar wil ze zich vooral inzetten voor ‘publiek denken’: hoe kunnen wij gezamenlijk verder komen? Politiek gaat namelijk over ons, en de vragen die we daarbij stellen moeten we weer onderdeel maken van ons dagelijks leven. Samen met Marc van Dijk schreef zij hierover het boek Wij zijn de politiek.