Het gaat te goed met Amerika voor Trump

Civis Mundi Digitaal #86

door Jan de Boer

Op 3 november 2020 zijn er weer presidentsverkiezingen in Amerika. En Trump weet maar al te goed dat hij zijn kiezers moet mobiliseren in een voortdurende strijd, wil hij een kans hebben herkozen te worden. Ik constateer een aantal geruststellende maar ook een aantal prikkelende zaken die het mandaat van Trump tot nu toe markeren.

Geruststellend, omdat Amerika tot dusverre de « stress test » van Trump heeft doorstaan, de extreme situatie van een steeds tot overdrijving neigende, amorele en technisch incompetente president in het Witte Huis. Voor de eerste keer sinds lange tijd verkeert Amerika niet in oorlog en zelfs de situatie met Noord-Korea lijkt niet erger te zijn dan aan het einde van het mandaat van Obama. Het democratische proces heeft bij de verkiezingen halverwege het mandaat van Trump gefunctioneerd. Het Witte Huis is een rotzooi, maar als Trump overweegt iets te ondernemen, weigeren zijn raadgevers zijn orders uit te voeren, zoals bijvoorbeeld het opzeggen van het vrijhandelsakkoord met Canada en Mexico. Het is ook niet zeker dat met de benoeming van de rechter Brett Kavanaugh het Hooggerechtshof naar rechts afzwaait, zoals voorzien was door Trump: de strijd die nu geleverd wordt rond de abortuswetgeving zal daar meer helderheid in brengen. Op dit moment biedt het Amerikaanse politieke systeem een afschuwelijke aanblik, maar het houdt stand.

Prikkelend, omdat de economische balans van de president tot nu toe positief is: werkloosheid op het laagste punt, hoge winsten, een stijging van 3 procent van de salarissen van de armste werknemers en meer werkgelegenheid in de bastions van de blanke arbeiders die voor het presidentschap van Trump stemden. Natuurlijk een economische groei gestimuleerd door handelstekorten en toenemende staatsschuld – maar eerlijk gezegd zijn die niet erger dan bijvoorbeeld in Frankrijk – en het voorrecht van de dollar. Alles lijkt beter te gaan in Amerika en dat is een drama voor Trump. De Apocalyps heeft niet plaatsgehad en hoe moet Trump zijn kiezers overtuigen opnieuw voor hem te kiezen als Amerika weer wat rust terugvindt? Want Trump heeft een van zijn meest geliefde vijanden verloren: De Centrale Bank van de Verenigde Staten. Deze voert in feite een door hem gewenste politiek uit, die zijn budgettaire tekorten en zijn fiscale hervorming niet te lijf gaat met renteverhogingen. De gepeperde rekening daarvan wordt onbekommerd naar de toekomst verschoven. Maar Trump heeft een vijand nodig en zoekt deze met alle middelen, eist een absurde verlaging van de rente en presenteert onbekwame kandidaten voor de raad voor overheidsfinanciën, die daarom snel hun kandidatuur hebben moeten intrekken.

Mexico kan ook niet meer uitgekafferd worden sinds het nieuwe vrijhandelsakkoord in principe is afgesloten. Natuurlijk, de toekomst van deze tekst hangt af van wat het Congres met een democratische meerderheid ervan vindt. Dat Congres zal in ieder geval de tekst zo laat mogelijk ratificeren, maar dat mobiliseert niet of nauwelijks de kiezers. Blijven over Iran en China. De verhouding met Iran verslechtert met de dag sinds Amerika zich heeft teruggetrokken uit het kernwapenverdrag en de westerse mogendheden straft, met name op handelsgebied, als ze toch met Iran in zee gaan. De sociale spanningen in Iran nemen daardoor toe en spelen politiek gezien intern in de kaart van de ultra-conservatieven. Maar Iran, dat ook geen goed getraind leger bezit, is niet op een oorlog uit. Amerika, hoe dreigend ook, evenmin. Toch kan door een ongewenst toeval, door één vonkje daar de vlam in de pan slaan, met als gevolg een oorlogssituatie in heel het Midden-Oosten. Er is niemand die dat wenst, wellicht op Saoedi-Arabië na. Rest China: de grote tegenstander in deze eeuw. Vergis je niet: de commerciële oorlog vindt grote instemming in heel Amerika. De benoeming van de zeer protectionistische handelsminister Robert Lighthizer werd met 82 van de 100 stemmen in de Senaat bekrachtigd en de botsing met China wordt steeds populairder. De nieuwe strategische positie die Europa nu richting China inneemt, bekrachtigt ook de door Trump ingenomen positie. Het vervelende voor Trump is dat Peking en Washington duidelijk op weg zijn naar een zogeheten win-win akkoord zonder een echte breuk. In de verkiezingscampagne prefereert Trump een onvoorwaardelijke overgave of het zich voordoen als de grote verzetsstrijder tegen de gezworen vijand. De douanetarieven gaan zeker de armste Amerikanen treffen, maar het electorale effect ervan is onzeker: de boeren in de Midwest zijn tot dusverre altijd trouw aan Trump gebleven ondanks de douanerechten inzake soja, veroorzaakt door de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog. Inderdaad: het lijden verenigt, op voorwaarde dat je je medestanders kunt overtuigen dat het de schuld van de ander is. En dat is in alle gevallen het cynische doel van Donald Trump.