Pesticiden zonder grenzen

Civis Mundi Digitaal #88

door Jan de Boer

‘Artsen zonder grenzen’, ‘reporters zonder grenzen’….Er zijn ook ‘pesticiden zonder grenzen’, want het vrije verkeer van goederen in Europa heeft ook zijn kwalijke kanten. De resten , de residuen van pesticiden kunnen met  fruit, groenten en andere levensmiddelen reizen tot  zelfs in landen waar deze verboden zijn en tot in de lichamen van hun inwoners. Dat is het geval met bijvoorbeeld de pesticide chlorpyrifos.

In de Europese Unie ( EU) verbieden nu acht landen dit insectenbestrijdingsmiddel voor alle gebruik: Duitsland, Denemarken Finland, Ierland, Letland, Slovenië en Zweden. Sinds 2016 tolereert Frankrijk het gebruik van dit bestrijdingsmiddel nog alleen voor spinazie. Volgens gegevens van het ministerie van landbouw is er in Frankrijk in dat jaar 156 ton van dit middel onder diverse namen: Kregan, Nelpon, Pyrinex …… verkocht en dus  ook gebruikt. Gezien de hoeveelheid vraag ik mij af: alleen voor spinazie ?

In 2013 toonde bijvoorbeeld een studie in Zweden aan dat in de urine van vrouwen ouder dan 40 jaar chlorpyrifos voorkwam terwijl aan het gebruik van dit insectenbestrijdingsmiddel in de Zweedse landbouw nooit goedkeuring is verleend. In Denemarken waar het gebruik van chlorpyrifos al uiterst beperkt was, werden  bij 140 scholieren en hun moeders in het kader van een Europees onderzoek (Democophes) sporen ontdekt van organophosphorés, familie van chlorpyrifos. Ieder jaar in de hele Europese Unie doen de nationale autoriteiten steekproeven bij voedingsmonsters. De chlorpyrifos is daarbij één van de meest ontdekte pesticiden. Het is ook de verstoorder van het endocriene systeem die het meest aanwezig is op de in 2015 geteste monsters fruit en groenten volgens een rapport van de NGO Pesticide Action Network (PAN Europe) gebaseerd op de officiële gecentraliseerde gegevens  van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). In 2016  bevatten volgens de gegevens van de EFSA 3371 van de 76.200 steekproeven chlorpyrifos en 839 clorpyrifos-methyl: een andere vorm van dit insectenbestrijdingsmiddel.

Een analyse van de NGO’s Health and Environment Alliance en PAN Europe geeft aan dat citrusfruit en vruchten die geschild kunnen worden in 2016 het meest besmet waren: één op de drie grapefruits,  een kwart van de sinaasappels en mandarijnen, één op de tien bananen en in mindere mate  voor vruchten waarvan je de schil kunt eten: één op de  twintig peren of appels. De citrusvruchten uit Zuid-Europese landen zijn het meest besmet. Het komt ook voor dat  de voedingsmiddelen een hogere dosis chlorpyrifos of chlorpyrifos-methyl hebben dan door de Europese regels is geautoriseerd. Dat was in 2016 het geval bij 374 steekproeven geregistreerd door de EFSA.

In februari 2017 heeft na een proces van verscheidene jaren de EFSA overigens de maximaal toegelaten grenzen van residuen verlaagd, gezien de ontdekking van chronische en acute risico’s voor consumenten. Volgens de EFSA zou een bepaald  aantal mensen maar liefst 199 procent van de toegestane dagelijkse dosis wat betreft blijvende blootstelling aan deze pesticiden binnen krijgen, terwijl dat voor een soms meer dan 800 procent grotere dosis geldt voor het consumeren van appels, peren, perziken, druiven en kweeperen, uiteraard voor een korte periode.

De dagelijkse toegestane dosis, dat wil zeggen het maximum per persoon per dag, is in Europa vastgesteld op 1 microgram per kilo lichaamsgewicht. In de Verenigde Staten ligt dit aanbevolen maximum per persoon per dag maar liefst 800 keer  lager! Gespecialiseerde wetenschappers zoals Philippe Grandjean verbonden aan de Universiteit van Zuid-Denemarken en de Harvard School of Public Health in de Verenigde Staten, hebben al schade aan de ontwikkeling van de hersens bij  kinderen geconstateerd bij de geringste doses residuen. Dat betekent per definitie  dat men geen maximale toegestane dosis kan vaststellen. Ook voor hem geldt dat het niet acceptabel is dat zwangere vrouwen en kinderen blootgesteld worden  aan chlorpyrifos, want dit insectenbestrijdingsmiddel is waarschijnlijk zo giftig dat je het in de praktijk absoluut niet kan gebruiken. Maar ja, de lobbies van de chemische industrie en de daarvoor gevoelige nationale en Europese autoriteiten …….

Dus toch maar alleen goed aangemerkt biologisch verbouwd voedsel kopen en dan nog het liefst verbouwd in de eigen regio.