Civis Mundi Digitaal #93
https://www.elsevierweekblad.nl/nederland/achtergrond/2019/12/wim-couwenberg-overleden-728081/
Op 20 december hebben wij afscheid van Wim Couwenberg genomen. De volgende sprekers blikten terug op zijn leven, zijn werk en hun contact met hem. Namens de familie spraken zijn zoon en zijn kleinzoon over Wim als vader en opa. Als voormalig collega aan de Erasmus Universiteit sprak Bart Rutges en rakelde anekdotes op over Wim, die het afscheid verluchtigden. Dat was ook zoals Wim het wilde volgens zijn zoon: geen droevig afscheid, want Wim vond dat hij een goed leven had gehad en zag niet op tegen het einde. Als voormalig student en latere collega-jurist sprak Paul Cliteur, die veel met Wim heeft gediscussieerd. Tot slot bracht Piet Ransijn de gedichten naar voren die in het vorige nummer zijn geplaatst. Het begon en eindigde met muziek, aan het begin Ich hab die Liebe gesehn van Vicky Leandros.
Elke bijdrage was persoonlijk. Dat gold misschien het meest voor die van zijn zoon, die Wim als vader portretteerde. Een vader die zich erg op zijn werk concentreerde en daarin ook succes had. Maar zijn enorme productiviteit vroeg de nodige aandacht en inzet door een sterk werkethos. Zijn rol in het gezin was traditioneel, zei zijn zoon. Wim ging op in zijn werk en verdiende de kost. Zijn vrouw deed het huishouden en zorgde voor de kinderen, een dochter en een zoon. De ondersteuning van zijn vrouw stelde Wim mede in staat tot zijn productieve arbeid. Hij sprak altijd met veel respect en liefde over haar. Zij overleed in 2007. Wim overleefde haar twaalf jaar. Dat was voor hem een ingrijpende overgang, heeft hij verteld. Ook in de laatste alleenstaande fase van zijn leven heeft hij zich dapper geweerd door zich ten volle te blijven inzetten voor zijn missie en passie, die hij vond in schrijven.
Volgens zijn zoon, en ook anderen hebben dit soms ervaren, was Wim niet altijd een gemakkelijke man, ondanks al zijn geweldige eigenschappen en werkkracht. Hij memoreerde zijn soberheid en zijn gedrevenheid en beperkte zich tot één minder goede eigenschap. Dat was zijn ongeduld. Vooral toen hij steeds minder kon was dit lastig, zowel voor voor hemzelf als voor anderen. Bij hoge ouderdom gaat alles langzamer en sommige dingen gaan helemaal niet meer. Toen hij zijn leven als voltooid beschouwde en er steeds meer dingen wegvielen, wilde hij niet meer lang wachten op zijn einde. Hij had er vrede mee. Toch is dat betrekkelijk onverwachts gekomen, nadat hij zich sinds eind juni niet goed meer herstelde van een val.
De kleinzoon van Wim bracht een ludiek aspect naar voren en vertelde hoe hij verstoppertje speelde en voetbalde met Wim. Deze hield zich volgens hem niet altijd aan de regels. Hij verstopte zich toch buiten als ze hadden afgesproken binnen te spelen en schoot de bal hoger dan was toegestaan met oog op de ruiten. Maar verder was Wim een trouwe kameraad. Hij heeft vaak op zijn kleinzoon gepast en was een stimulerende opa. Toen Wim ouder werd, zorgden zijn dochter, zoon en kleinzoon voor hem. Zijn kleinzoon vertelde hoe zijn opa hem vroeger reed in de kinderwagen en hoe hij later zijn opa in zijn rolstoel reed, toen hij niet meer goed kon lopen.
Wim Couwenberg toen hij nog hoogleraar was
Voormalig collega Bart Rutges bracht naar voren hoe snel Wim werkte. Na een vergadering maakte hij meteen daarna de notulen, terwijl Bart deze vlak voor de volgende vergadering maakte. Een vrolijke noot was de soms ietwat onnozele en wereldvreemde kant van Wim, die ondanks al zijn kennis van zaken, bij bepaalde dingen niet erg aangepast reageerde. Hij vroeg bijvoorbeeld in het openbaar aan een voormalig student of hij al hoogleraar was. Ook in dat opzicht was hij een non-conformist, die trouw bleef aan zijn eigen visie en ambitie, en ook anderen aanmoedigde en inspireerde om het ver te brengen.
Wim discusieerde graag met collega’s en studenten, wanneer hij maar de kans kreeg en stond open voor de visie van een ander. Toch liet hij zich volgens Paul Cliteur niet gemakkelijk overtuigen en bleef hij meestal bij zijn eigen inzichten en uitgangspunten. Hij noemde zich een man van het midden. Daarin vervat lag reeds een compromis, waardoor hij het misschien niet zo nodig vond om verder op te schuiven dan hij nodig achtte. Wim schroomde niet zijn visie kenbaar te maken en te verdedigen, zoals hij meer dan een halve eeuw gedaan heeft in Civis Mundi en op de opiniepagina van landelijke dagbladen. Hij betreurde het toen zijn ingezonden stukken niet meer werden geplaatst en noemde dat leeftijdsdiscriminatie.
Zijn onomwonden visies maakten hem soms omstreden. Dat gold wellicht het meest voor zijn visie op immigratie en inburgering die veel stof deed opwaaien en kritische reacties ontlokten, hoewel een zekere inburgering en aanpassing nu algemeen aanvaard zijn als noodzakelijk voor een bepaalde mate van integratie. Pas aan het eind van zijn leven kreeg Wim de erkenning die hij verdiende. In 2015 kreeg hij de Desiderius als onderscheiding van de Erasmus Universiteit en in 2018 de Visser-Neerlandia prijs van het Algemeen Nederlands Verbond.
Prof. Dr S.W. Couwenberg ontvangt uit handen van Prof. Dr H.A.P. Pols, Rector Magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam, een ‘Desiderius’.
Over zijn levensloop en visie
Aan het eind van de afscheidsbijeenkomst werden de gedichten over Wim naar voren gebracht die in vorig nummer zijn verschenen. Zijn laatste boek, waarin hij zijn visie op de moderniteit voor een groot deel nogeens samenvat, is uitvoerig besproken in nr 75, 76 en 77. Over zijn levensloop is een artikel verschenen in nr 87 toen hij zich terugtrok uit de redactie, zie
Over Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #87 https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=5298
In de NRC van 25 jan. verscheen een paginagroot artikel over Wim Couwenberg
Wim Couwenberg over de dood en daarna
Tot slot geven we de links naar de artikelen van Wim Couwenberg over hoe hij naar de dood keek en de mogelijkheid van een voortbestaan. Het tweede artikel is integraal overgenomen in dit nummer en volgt hierna.
https://www.civismundi.nl/?p=artikel&aid=1568
Hernieuwd pleidooi voor publiek debat over reïncarnatie Civis Mundi Digitaal #5
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=2060
Hoe de dood te duiden? Een confrontatie van de meest relevante interpretaties ervan in de westerse cultuur Civis Mundi Digitaal #18
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=2214
Illusieloos leven en sterven als levens - en stervenskunst Civis Mundi Digitaal #22
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=2699
Is enigerlei voortbestaan na de dood een onmogelijke gedachte? Civis Mundi Digitaal #33
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=5255
Is enigerlei voortbestaan na de dood een onmogelijke gedachte? Civis Mundi Digitaal #86
Wim Couwenberg (r) voor de uitreiking van de Visser-Neerlandis prijs
https://www.anv.nl/tijdschrift/inhoudsopgaven/2018-4/
Laatste interviews
De laatste interviews met Wim Couwenberg verschenen in Elseviers weekblad 14 jan 2019
En in het juninummer 2019 van Zicht, het tijdschrift van de SGP:
https://www.civismundi.nl/?p=artikel&aid=5342: Emancipatie, vooruitgang en hun schaduwzijden. In gesprek met prof. dr. S.W. Couwenberg over twee moderne geloofsartikelen Civis Mundi Digitaal #88
https://www.civismundi.nl/?p=artikel&aid=5343
Hoofdpunten uit het interview. Aanvullende beschouwingen bij het interview met Wim Couwenberg: deel 1 Civis Mundi Digitaal #88
In een eerder interview van 3 april 2016 vertelt hij over zijn leven: http://www.meerdantachtig.nl/interviews/wim-couwenberg
In het volgende in memoriam in Elseviers Weekblad komen dezelfde hoofthema’s naar voren:
Van beperkingen bevrijd 2019 12 23
We hebben afscheid genomen
van een man die altijd bezig was
en heel veel schreef en las
totdat zijn einde was gekomen
Toen het wegviel, kwam een gat
waarin hij niets te zeggen had
Hij raakte zijn identiteit
als schrijver en als leider kwijt
Hij liet zich niet graag leiden
en ervaarde dat als lijden
Hij verloor zijn eigenwaarde
wat hem zeer bezwaarde
Leven in afhankelijkheid
had voor hem geen waardigheid
Hij wilde zich te ruste leggen
toen hij niets meer had te zeggen
Iets aan een ander overlaten
kon hij slechts met mate
De regie uit handen geven
tekende het einde van zijn leven
Hij werd genoopt tot overgave
en aanvaardde het gelaten
Ongeduld mocht niet meer baten
Een leven van zitten en wachten
ging boven zijn krachten
Hij was niet goed bij machte
daar enige zin in te vinden
omdat zo’n leven hem niet zinde
en maakte zich op voor zijn einde
Wilde zich van overlast bevrijden
Gedurende zijn hele levenstijd
heeft hij genoeg gestreden
voor medemenselijkheid
en vindt nu hij is overleden
zijn welverdiende vrede