Groenland en de klimaatopwarming

Civis Mundi Digitaal #93

door Jan de Boer

Tonnes Berthelsen is directeur van de machtige Groenlandse vakorganisatie van vissers en jagers. Hij heeft lak aan alle catastrofale consequenties van de klimaatopwarming en ziet vooral de voordelen ervan voor de Deense provincie en haar 57.000 inwoners. « Neem bijvoorbeeld de visserij die 92 procent van de Groenlandse export uitmaakt. Niet alleen het visseizoen wordt langer, maar waar we vroeger visten op garnalen en heilbot, zien we de laatste jaren ook nieuwe soorten als haring en kabeljauw. Een prima ontwikkeling! »

En hij is niet de enige. Jorgen Waever Johansen, eigenaar van een visserijonderneming en echtgenoot van de voorzitster van het Groenlandse parlement,  heeft in 2016 de Greenland Water Bank opgericht, gespecialiseerd in de handel in het door de smeltende gletscher op het eiland Disko geproduceerde zoete water. Op dit moment blijven zijn flessen nog een luxe produkt, maar zegt hij: « De mogelijkheden zijn ongekend. De ijslaag op Groenland betekent ongeveer 9 procent van de mondiale meest pure zoetwaterreserves. Het zou toch doodzonde zijn om met de klimaatopwarming alles zomaar in zee te laten verdwijnen? Te meer omdat we weten dat zoet water in de toekomst een steeds zeldzamer goed is waar mensen niet buiten kunnen ».

Beide ondernemers  verheugden zich op de publiciteit die Donald Trump veroorzaakte met de mededeling dat hij Groenland van  Denemarken wilde kopen en binnenkort een bod zou doen. In de hoofdplaats Nuuk reageerde toen onmiddellijk de minister van buitenlandse zaken van de provincie Groenland: » Wij zijn niet te koop maar natuurlijk wel bereid om zaken te doen ».  De chef van de Groenlandse diplomatie ziet in de tweet van Donald Trump een bevestiging van het economische potentieel en de geostrategische positie van de regio: mineralen, water, vis en zeefruit, toerisme…….Maar tot dusverre zijn er vrijwel geen buitenlandse investeringen en die heeft Groenland hard nodig. Niet alleen om haar economie te ontwikkelen, maar ook om haar onafhankelijkheid te financieren. Volgens het akkoord met Denemarken in 2008 kan de provincie Groenland haar volledige emancipatie verkrijgen als zij erin slaagt tenminste de 3,8 miljard Deense kronen die Kopenhagen jaarlijks als subsidie verstrekt, te verdienen. Groenland droomt ervan deze snel te bereiken door het smelten van het ijs waardoor de exploitatie van bodemschatten mogelijk wordt. Sinds twee jaar is er eindelijk meer interesse van buitenlandse investeerders. Groenland bezit de tweede mondiale reserve aan zeldzame mineralen na China die 90 procent van de productie van deze mineralen die nodig zijn voor de fabricage van windmolens, batterijen, smartphones ed controleert. Twee mijnprojecten zijn op dit moment in studie.

Maar niet iedereen is gelukkig met deze ontwikkeling. Na tientallen jaren strijd voor de rechten van de eskimo’s en de onafhankelijkheid van de provincie waarschuwt Aqqaluk Lynge, mijn informant voor dit artikel, voor de gevaren van de exploitatie van Groenland. « Wij zijn de bewakers van Artica. Alleen idioten, geobsedeerd door geld, zijn van mening dat de klimaatopwarming een goede zaak is ». En hij voegt daaraan toe dat in de huidige geopolitieke context de scheiding met Denemarken « een slecht idee » is.  De minister van financiën en stichter van de onafhankelijkheidspartij Nunatta Qitornai maakt zich goed kwaad over deze woorden: « Groenland is geen museum dat wij moeten bewaren ten gunste van de rest van de wereld. Wij hebben het recht om ons ook economisch te ontwikkelen ».

De Australische maatschappij Greenland Minerals, voor 12,5 procent in handen van het Chinese imperium Shenge Resources heeft een project voor een mijn in de bergen van Kvanefjeld ingediend. Maar de mijn is omstreden want behalve de zeldzame mineralen is hier uranium en fluoride aanwezig. De winning daarvan verontrust de milieubeschermers en de in de nabijheid wonende mensen. De Groenlandse autoriteiten  hebben al drie keer de door de maatschappij geleverde milieu-evaluatie van het project  afgewezen. Voor de milieu-aktivisten heeft deze victorie ook een donkere kant. Mikkel Myrup, voorzitter van de milieu-organisatie Avataq: » Overal in Groenland komen gemeenschappen in moeilijkheden in afwachting van mijnprojecten die niet gerealiseerd worden. Aan het ontwikkelen van duurzame alternatieven wordt niet of nauwelijks aandacht besteed ».

Groenlanders die teleurgesteld zijn en hun dromen van de hun voorgespiegelde welstand zien vervliegen komen in opstand tegen de premier Kim Kielsen die beschuldigd wordt van het onvoldoende verdedigen van de belangen van de provincie.

Moraal : Woutertje Pieterse in het boek van Multatuli had nu kunnen zeggen : « milieu, dat is een goede zaak en schept het mensdom veel vermaak ». Want zo gauw er gekozen kan worden voor meer productie en meer consumptie, is het milieu hooguit bijzaak. Niet alleen in Groenland , maar ook elders in de wereld tot in Rusland toe, waar de regering Poetin droomt van mijn-activiteiten in Siberië door het ontdooien van de permafrost. Dat daardoor gigantische hoeveelheden van het broeikasgas methaan vrijkomen die de klimaatopwarming versnellen met alle catastrofale gevolgen vandien, zal hem worst wezen…