China-Verenigde Staten: niet meer dan een staakt-het-vuren

Civis Mundi Digitaal #93

door Jan de Boer

Medio januari hebben in Washington China en de Verenigde Staten de eerste fase van een handelsakkoord getekend dat na twee jaar van spanningen die de internationale uitwisselingen verstoorden, de rust moet doen terugkeren. Beide partijen zijn er zich van bewust geworden dat het steeds opdrijven van heffingen op import iedereen schade oplevert. Maar om nu te spreken van een echte wapenstilstand  nee ……

 De Chinese concessies behelzen onder meer de belofte om meer Amerikaanse landbouwproducten te kopen, de Chinese markt van financiële diensten verder te openen en een betere bescherming van het intellectuele eigendom van Amerikaanse bedrijven te waarborgen. Donald Trump heeft op zijn beurt een deel van de douanerechten op Chinese producten opgeschort. Van Chinese zijde zijn het beloften die alleen hen engageren die erin geloven, van Amerikaanse zijde moet de versoepeling van de sancties ook gerelativeerd worden: de door de Verenigde Staten opgelegde heffingen betreffen nog geen twee derde van hetgeen zij in China kopen.

De in Washington ondertekende overeenkomst van deze eerste fase van een totaal handelsakkoord komt vrijwel geheel ten goede aan de Amerikaanse landbouwers verklaarde Trump. Dat is dan ook dringend nodig, want zij zijn de belangrijkste slachtoffers van de vijandigheden. Om hun inkomen door het wegvallen van export van soja en vlees naar China te compenseren, heeft Trump hen in de laatste twee jaar 39 miljard euro toegestopt, uiteraard betaald door de Amerikaanse belastingbetalers. Het is een hoger bedrag dan de steun gegeven aan de auto-industrie tijdens de financiële crisis van 2008. Deze landbouwsubsidies zijn toegekend in het kader van een oud federaal programma: de Commodity Credit Corp, waarvan de legitimiteit nu in het Congres ter discussie staat.

Niet alleen de landbouw en veeteelt, maar ook de industrie heeft grote problemen. Deze sector werd evenwel als de eerste begunstigste van het offensief tegen Peking beschouwd omdat China ervan beschuldigd werd de bestelorders van de Amerikaanse bedrijven stiekem te plunderen en zo banen te verwoesten. Maar toch, terwijl de werkloosheid in het algemeen daalt,  heeft de industrie volgens een studie van Moody’s Analytics door de handelsoorlog 300.000 banen verloren. De mondiale handelsvertraging en het hoge peil van de dollar wegen ook zwaar op de industriële sector die bovendien een recessie kent. De verhoging van de douanerechten op de Chinese export heeft deze tendens versterkt door het verhogen van de kosten van de Amerikaanse ondernemingen die in China gekochte bestanddelen gebruiken.

Het enige kompas waarop Donald Trump vaart is zijn herverkiezing. De handelsoorlog  die in 2019 al één procent van de economische groei kostte, is niet erg populair. Ongeveer 46 procent van de Amerikanen is van oordeel dat hun land geen douanerechten moet gebruiken om problemen met hun handelspartners te lijf te gaan, slechts 31 procent vindt dat een prima methode. Aldus een peiling van de Peter G. Peterson Foundation voor de Financial Times. Drie kwart van de Amerikanen is ervan overtuigd dat handelsconflicten een impact op de economie hebben en slechts één van de vijf  kiezers vindt dat Trump zijn harde lijn richting Peking moet voortzetten. Trump mag dan als slogan « America first » hebben, de Amerikanen hebben begrepen dat handelsoorlogen niet zo gemakkelijk gewonnen worden als hen door Trump twee jaar geleden werd voorgesteld.

Niemand garandeert dat er een tweede fase van dit handelsakkoord plaats zal vinden. Al twintig jaar beloven de Chinezen de deur van hun markt van financiële diensten open te zetten. Houdt Peking zich dit keer zich aan zijn  woord? Er is meer hoop op agrarisch gebied. China heeft de helft van zijn varkensstapel verloren door de varkenspest en heeft dringend behoefte aan meer import van varkensvlees. Op energiegebied is China de eerste mondiale importeur van gas geworden en ziet daardoor ook het belang om in haar bevoorrrading verscheidenheid te brengen. Maar dat betreft eerder opportunisme dan de wil om zich naar de Amerikaanse aanmaningen te schikken. Wat betreft de belangrijkste geschillen, de overheidssubsidies aan Chinese bedrijven, de cyberspionage of het lot van de telecom-reus Huawei, deze worden in dit akkoord niet genoemd.

In de laatste weken voor het akkoord van de eerste fase droomde Trump ervan zich als overwinnaar te laten bewonderen door het nageslacht door het in zijn woorden « historisch akkoord » samen met  Xi Jinping te ondertekenen. Maar de Chinese president heeft hem dit plezier niet gegund. Niet hij maar zijn vice-premier Liu He ondertekende in Washington het akkoord. Duidelijk geïrriteerd door de kritiek van de Verenigde Staten op de situatie in Hongkong en in Xinjiang waar tienduizenden islamitische Ouigouren in « heropvoedingskampen » worden opgesloten, wantrouwt hij ook de luimen van zijn collega inzake het dossier handelsovereenkomsten . HIj weet heel goed dat het bij dit akkoord slechts gaat om de ondertekening van een tijdelijk staakt-het-vuren ten gunste van een mogelijke herverkiezing van Trump en niet om een echte handelsvrede te sluiten.

Ben benieuwd of deze analyse in de toekomst bij een herverkiezing van Trump steek houdt.