De Europese Unie verdeeld door homofobie

Civis Mundi Digitaal #95

door Jan de Boer

In Oost-Europa: Polen, Hongarije, Bulgarije, Roemenië, … wordt de positie van de LGBT (lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transseksuelen, …) door de regeringen aangevallen, waardoor een nieuwe breuk ontstaat tussen West- en Centraal- en Oost-Europa. In verscheidene Oost- en Centraal-Europese staten van de Europese Unie zijn anti-LGBT-bondgenootschappen gesmeed tussen « illiberalen », katholieke bewegingen en/of extreemrechtse organisaties. Rusland wakkert deze ontwikkelingen aan.

Swidnik met zijn 40.000 inwoners ligt in het oosten van Polen. De stad is een historisch bastion van de conservatieve nationalistische partij PiS die in Polen aan de macht is. Het gemeentebestuur van Swidnik verklaarde in maart 2019 dat zij de gemeente wilde bevrijden van de LGBT-ideologie, van « de radicalen die een culturele revolutie in Polen willen doorvoeren en die de vrijheid van meningsuiting, de onschuld van kinderen, de autoriteit van het gezin en de school aanvallen ». Swidnik was de eerste stad met zo’n verklaring. Sindsdien hebben zo’n negentig gemeenten, met name in het conservatieve Zuid-Oosten van het land, dit voorbeeld gevolgd. Volgens de PiS is deze verklaring niet gericht tegen homoseksuelen maar tegen een « ideologie van niet-gerechtvaardigde eisen die veranderingen in de wetgeving en dus van zeden en gewoonten in Polen als doel heeft ».

Na de migrantenkwestie is de positie van de LGBT het tweede onderwerp dat West en Oost verdeelt. In Polen, Hongarije, de Baltische landen, Roemenië, Bulgarije, Kroatië… zijn er veel overeenkomsten inzake de manier waarop de LGBT het doelwit zijn. Afgelopen herfst heeft de ILGA-Europe, de organisatie die de LGBT-verenigingen in Europa bundelt, een « alarmerende stijging van gewelddadige aanvallen » in Centraal-Europa aan de kaak gesteld. In december 2019 nam het Europese parlement een resolutie aan waarin tegen « een toenemend aantal agressies tegen de LGBT-gemeenschap in de Europese Unie door Staten, functionarissen, publieke machten op nationaal, regionaal en lokaal niveau, en door politieke persoonlijkheden » geprotesteerd werd. Het zeer katholieke Polen loopt in dit landschap voorop. In 2019 vormden de eisen van seksuele minderheden de electorale brandstof van de PiS, met haar voorzitter Jaroslaw Kaczynski, de sterke man van het land. De adoptie van een « handvest LGBT+ » met een serie anti-discriminatoire maatregelen door de liberale burgemeester Rafal Trzaskowski van Warschau in 2019 ontketende een gewelddadige campagne van de pro-overheidsmedia, overgenomen door de katholieke kerk ter verdediging van de « traditionele familie » en tegen de « homo-propaganda ». In de zomer 2019 vonden zo fysieke aanvallen door ultra-nationalistische groepen plaats op « gay prides », met name in Bialystok, in het oosten van Polen.

Deze gewelddadigheden verschenen in 2019 ook in Hongarije. Groepen neonazi’s vielen verschillende keren het centrum Aurora in Boedapest aan, waar door NGO’s evenementen voor de rechten van homoseksuelen werden georganiseerd. De voorzitter van het parlement, Laszlo Köver, lid van Fidesz (de Partij van de Hongaarse premier Viktor Orban), vergeleek adoptie door homoseksuele koppels – verboden in Hongarije – met pedofilie… In 2011 liet Viktor Orban in de grondwet opnemen dat het huwelijk wordt gereserveerd voor een « verbintenis tussen een man en een vrouw ».

Deze definitie werd met succes overgenomen in Kroatië, waar in een referendum in 2013 zo’n 66 procent van de stemmers zich uitsprak tegen het homohuwelijk. Zij staat ook op de agenda van de regering in Estland. Een soortgelijk referendum werd in 2018 in Roemenië aangekondigd, maar door gebrek aan voldoende deelname had dit geen succes. In Bulgarije probeerden twee lesbiennes hun in Engeland gesloten huwelijk via justitie te laten erkennen, maar het Hooggerechtshof in Sofia weigerde deze erkenning, daarbij steunend op de Bulgaarse grondwet. In 2018 werd door de Raad van Europa een verdrag aangenomen, de Conventie van Istanbul, die de strijd tegen gewelddadigheden tegen vrouwen wil versterken. Dit leidde in Bulgarije tot een grote protestbeweging, omdat in de tekst gesproken werd van « gewelddadigheden op grond van geslacht ». Deze conventie werd daarom in Bulgarije niet geratificeerd, evenmin als in andere Oost-Europese landen als Slowakije, Tsjechië en Hongarije.

In al deze landen hebben de bevolkingen weinig op met homoseksualiteit. Waar uit een onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat 76 procent van de ondervraagde Europese burgers van oordeel is dat lesbiennes en homoseksuele en biseksuele personen dezelfde rechten moeten hebben als heteroseksuele personen, daalt dit percentage wanneer men achter het vroegere ijzeren gordijn komt: slechts 31 procent van de Slowaken, 38 procent van de Roemenen, en 39 procent van de Bulgaren deelt deze mening. Deze kloof is sinds het onderzoek van de Europese Commissie in 2015 alleen maar vergroot. In Bulgarije is het aantal personen dat gelijkheid van rechten accepteert met 12 procent gedaald, in Slowakije en Tsjechië met 5 procent en in Hongarije met 6 procent. In al deze Centraal- en Oost-Europese Staten, die deel uitmaken van de Europese Unie, worden radicale religieuze en rechts-extremistische groepen die de maatschappij verdelen door de betreffende regeringen gesubsidieerd. De Europese LGBT-organisaties zijn de « vijand » geworden van de illiberale machten. En er bestaat een internationaal anti-LGBT-netwerk dat contact heeft en gesteund wordt door Rusland, verzekert mij de Belgische wetenschapper en militant Rémy Bonny. Geen wonder, want Rusland doet er alles aan om in Europa verdeeldheid te zaaien. Deze specialist op het gebied van homofobe aanvallen in de post-sovjetruimte werkt in Brussel aan een opzet van gegevens die deze verschijnselen per land kan vergelijken. » Dit instrument, dat in april klaar is, kan laten zien wie achter deze haatcampagnes en fake news zit », laat hij mij weten. Rémy Bonny verdenkt met name ook het Wereldcongres van families, een Amerikaanse organisatie geleid door Brian S. Brown: een vurige katholiek, anti-abortus en anti-huwelijk voor iedereen. Deze organisatie is bijzonder actief in Europa, heeft goede relaties met de rechts-extremistische Mateo Salvini in Italië en met Katalin Novak, de minister van gezinszaken van Viktor Orban. Remy Bonny signaleert ook de Russische betrokkenheid bij deze organisatie.

De conservatieve bewegingen in Centraal-Europa vinden hun inspiratie in Moskou, waar Poetin zich manifesteert als de grote verdediger van traditionele waarden tegenover het Westen, dat hij beschrijft als decadent. Ook Poetin denkt erover na om een verbod op het homohuwelijk in de grondwet op te nemen. « Een huwelijk is een verbintenis tussen een man en een vrouw. En wat betreft een ouder numero 1 en een ouder numero 2… zo lang ik president ben zal dit niet gebeuren… wij hebben papa en mamma » zegt hij met stelligheid richting de Europese Unie.

Mijn vraag: wat doet de Europese tegen haar lidstaten die op dit punt alle door Europa gekoesterde waarden van de rechten van de mens met voeten treden? Ik hoor en zie niet of nauwelijks enige daadwerkelijke actie, enkel voorzichtige woorden…