Covid-19 en de ongerustheid over de klimaatopwarming

Civis Mundi Digitaal #105

door Jan de Boer

De gezondheidscrisis heeft bij de burgers de klimaatcrisis niet doen vergeten. Maar waar 70 % van de mondiale bevolking zegt zich meer zorgen te maken over de klimaatontregeling dan een jaar geleden, zij weet nog weinig van de oorzaken en haar handelen wat betreft deze klimaatcrisis is beslist onvoldoende. Dit wordt aangetoond door een uitgebreide peiling door het Franse onderzoeksinstituut in dertig landen die tweederde van de wereldbevoking vertegenwoordigen. Te midden van deze landen bevinden zich ook de belangrijkste uitstoters van CO2

Dit in september gerealiseerd onderzoek laat zien dat het milieu op de zesde plaats van de preoccupaties staat het systeem 39% van de ondervraagden kozen het te midden van de onderwerpen die hun het meest bezig houden, ver achter het coronavirus (59 %) gevolgd door kosten van levensonderhoud, werkloosheid, armoede en het systeem van de gezondheidszorg. De meest bezorgde burgers wonen in Europa en verder ook in Canada, Australië en China. Brice Teinturier, gedelegeerd algemeen directeur van Ipsos: « Het Covid-19 heeft het representatie-systeem drastisch overhoop gehaald. De publieke opinie heeft heel direct en heel sterk op het corionavirus gereageerd en heeft de milieukwestie wat minder belangrijk gemaakt, terwijl de klimaatverandering toch een veel groter en veel duurzamer gevaar voor nu en in de toekomst is ». Maar hij is van oordeel dat de belangstelling voor het milieu ondanks alles « geworteld » is. Als bewijs daarvoor voert hij de kleine meerderheid van antwoorden aan (51 %) die in de huidige context aan het milieu prioriteit toekent zelfs als dat vertraging van de economische groei kan opleveren. Brice Teinturier: « Er is sprake van een sociale kloof:er zijn meer mensen van eenvoudige komaf die gehecht blijven aan economische groei die in banen voorziet ». Temidden van de problemen geliëerd aan het milieu en de klimaatverandering zijn het de meest zichtbare manifestaties daarvan, de extreme klimatologische gebeurtenissen, die het meest verontrusten

Ondanks deze preoccupatie is de verwarring groot wat betreft de oorzaken van de klimaatontregeling. Slechts 6 op de 10 personen noemen de broeikasgassen, terwijl meer dan 30% van de ondervraagden het gat in de ozonlaag noemen of CO2 en vervuiling door elkaar halen. Wat verontrustender is, is dat een derde van de burgers de klimaatverandering niet associeëren met een van oorsprong menselijke activiteit en 7% ontkent dat gewoon. De Verenigde Staten zijn het meest klimaatsceptische land ter wereld met 52% van de Amerikanen die niet geloven aan een van oorsprong menselijke klimaatverandering (+ 7 % in vergelijking met 2019). Zij worden gevolgd door Saoedie-Arabië (51%), Noorwegen (50%) en Australië (43%), allemaal grote producenten van olie, gas of steenkool

Een ander op 23 november gepubliceerd onderzoek van de Duitse denktank « d/part » en de « Open Society European Policy Institute » laat ook een grote verwarring zien wat betreft de omvang van menselijke verantwoordelijkheid in acht Europese landen en de Verenigde Staten. Tussen 17% en 44% van de ondervraagden geloven dat de klimaatverandering evenveel door mensen als door natuurlijke processen wordt veroorzaakt. Mijn contact Valérie Masson-Delmotte, copresidente van de Intergouvernementele Groep Experts van de Evolutie van het Klimaat: « De klimaatwetenschap toont dat de klimaat -opwarming door geen enkele natuurlijke factor verklaard kan worden en dat deze integraal te wijten is aan menselijke activiteiten. Maar ik geloof niet dat men al deze mensen als klimaarsceptici kan kwalificeren: het betreft niet zo zeer een ontkenning van wetenschappelijke feiten, maar wel een gebrek aan informatie en kennis »

Veel burgers denken bovendien dat de wetenschappers onderling verdeeld zijn over de oorzaken van de klimaatopwarming (39% in Frankrijk) terwijl er een volledige consensus bij de klimatologen bestaat. Nog meer dan leeftijd of het soort en niveau van het onderwijs zijn het zowel in Europa als in de Verenigde Staten e politieke orientaties die de opinies over de klimaatveranderingen polariseren. De personen met een politiek linkse signatuur zijn over het algemeen het meer bewust van zijn oorzaken en zijn impact en meer voor het ondernemen van aktie dan van mensen met een politiek rechtse signatuur. In de Verenigde Staren zijn bijvoorbeeld linkse mensen in aantal drie keer meer bewust van de klimaatverandering dan die van politiek rechts

Brice Tenturier: » Het feit dat het mechanisme van de klimaatopwarming niet goed begrepen wordt, verhindert het handelen wat betreft de werkelijke oorzaken »

Het onderzoek van Ipsos net als dat van « d/part » toont ook dat het overgaan tot akties, die vandaag de dag nog redelijk zeldzaam zijn, geconcentreerd zijn op maatregelen die niet meer dan een beperkte impact hebben op de uitstoot van broeikasgassen. Waar bijvoorbeeld de helft van de ondervraagde personen vrijwel systematisch hun huisvuil schift, is het slechts 20 % dat zoveel mogelijk vermijdt hun auto te nemen, 19 % om hun vleesconsumptie te verminderen,18 % dat voorkeur geeft aan duurzame energie en 16% om zich per fiets te verplaatsen, terwijl de energieproductie voor transport en in de bouw net als voor de landbouw en veeteelt deel uitmaakt van de sectoren die het meest broeikasgassen uitstoten. Volgens beide onderzoeken is de meerderheid van de ondervraagde personen van mening dat het vooral aan de regeringen is en niet aan burgers om aktie tegen de klimaatverandering te ondernemen. Waar de verwachtingen wat betreft de leiders sterk zijn, menen slechts 50 % van de door het Ipsos ondervraagde personen dat de regeringen ook werkelijk wat doen (in Frankrijk 26%)

Maatregelen die de regeringen zouden kunnen vaststellen, worden niet geaccepteerd als deze verplicht zijn of met belastingen gepaard gaan. Waar 86% van de ondervraagden het « acceptabel » vindt om duurzame energie te ontwikkelen, valt dit percentage terug tot 51% als alleen huisafval meer belast wordt, of tot 47% voor het heffen van belasting op vliegtuigtickets

Iedereen is akkoord om de catastrofale klimaatopwarming te bestrijden als de buurman voor de kosten opdraait

Geschreven op 15 december 2020