Burkina Faso: verkiezingen en jihadisten

Civis Mundi Digitaal #105

door Jan de Boer

Waar de legitimiteit van de representatieve democratie en de uitslag van verkiezingen in grote delen van onze planeet betwist worden, was de op 22 november gehouden presidents- verkiezing in Burkina Faso een succes. Hele rijen kiezers stonden bij het aanbreken van de dag te wachten om in dit land, één van de armste landen op deze onherbergzame planeet, hun stem uit te kunnen brengen. Een bij een ieder intens verlangen om over de toekomst te debatteren en in vrijheid hun vertegenwoordigers te kiezen, zegt mijn vriend/priester Philippe die er jaren in het onderwijs werkte

De uitslag werd op 26 november afgekondigd. President Roch Marc Christian Kaboré werd in de eerste ronde met 57,87 % van de uitgebrachte stemmen herkozen. Hij werd in 2015 voor de eerste keer gekozen na een volksopstand die een einde maakte aan de alleenheerschappij van Blaise Compaore. Deze herverkiezing vertaalt de wens voor stabiliteit in het land waar het islamistische terrorisme huishoudt. Sinds vijf jaar veroorzaakten deze terroristische aanvallen meer dan 1600 doden en verjoegen een miljoen anderen uit hun dorpen in het noorden en het oosten van het land respectievelijk grenzend aan Mali en Niger

Zeker, de stembureaus bedreigd door de islamisten behorend tot Al-Qaida of tot de Islamitische Staat konden niet geopend worden. Ongeveer 500.000 van de 6,5 miljoen opgeroepen stemgerechtigden hebben niet kunnen stemmen en het percentage opgekomen kiezers was niet meer dan 50%. « Zij die hun wijsvinger in de onuitwisbare inkt hebben gedoopt (het bewijs te hebben gestemd), kunnen hun wijsvinger vaarwel zeggen », waarschuwden de gewapende groepen. Je kunt overigens niet beter het belang van de organisatie van deze verkiezingen samenvatten. Veel waarnemers hadden gedacht dat het onmogelijk was deze parlementaire verkiezingen in alle rust met dertien presidents- kandidaten te houden. Kortom deze verkiezingen waren een succes

Deze krachttoer kan evenwel niet de immense uitdaging maskeren: de contrôle te hernemen van door groepen islamisten bezette zones van het « land van integere mensen » lange tijd beroemd voor zijn vrijheid van meningsuiting en zijn samen-leven. Als Burkina Faso op de rand van de chaos staat, komt dat allereerst doordat deze islamistische gewapende groepen floreren hetgeen te wijten is aan de tekortkomingen van de Staat. De islamisten buiten de oude rivaliteiten uit tussen veehouders en landbouwers en tussen de minderheid van de Peulen en de dominerende Mossis, stellen zich als scheidsrechter bij de conflicten op die een afwezige regering en een klasse vaak corrupte leiders niet weten te regelen. De strijd om grond door toenemende demografische druk en klimaat -opwarming, verergert deze geschillen. De daaruit voortvloeiende gewelddadigheden veroorzaken een groeiende behoefte aan veiligheid die de djihadisten verzekeren

Herkozen na beloofd te hebben « de vrede terug te brengen » moet president Kaboré allereerst de autoriteit van de Staat herstellen. Een taak waaraan de Franse militairen van de operatie « Barkhane » tegen de islamistische groepen -de aanwezigheid van deze Franse troepen levert geen bezwaren bij de presidentskandidaten op - kunnen bijdragen. Maar president Kaboré zal ook de gevaarlijke spiraal van gewelddadigheden moeten neutraliseren ontketend door de – op zijn intiatief ingestelde – burgerlijke zelfverdedigingsgroepen tegen de islamisten, vaak samengesteld op etnische basis. Hij kan daar alleen maar in slagen met een vastberaden aktie: het verminderen van de rol van de burgers in de strijd tegen de djihadisten, de strijd tegen machtsmisbruik van de militairen en het regelen van conflicten inzake grondbezit. En dat alles in een land getroffen door de crisis van het Covid-19 en waar 10% van de inwoners honger lijdt. De autoriteit van een hem toevertrouwd haast onmogelijk presidentsschap moet dat succes leveren voor de toekomst van Burkina Faso: een land waarvan in hoge mate de stabiliteit in West-Afrika afhangt

Geschreven op 6 december 2020