Japan en de Chinese dreiging

Civis Mundi Digitaal #106

door Jan de Boer

De beslissing van de Japanse regering in december vorig jaar om de marine te versterken met twee torpedobootjagers, uitgerust met het antiraket-verdedigingssysteem Aegis, en de aanschaf van supersonische langeafstands- anti-vaartuigraketten zijn niet voldoende om de Zelfverdedigingskrachten (FAD, de officiële naam van het Japanse leger) gerust te stellen over de snelle machtstoename van China. Dit materieel versterkt de Japanse verdediging, maar is niet in overeenstemming met de verwachtingen van een in volledige overgang verkerend leger, dat offensieve versterking wenst, bijvoorbeeld om in vijandelijk gebied een raket uit te kunnen schakelen voordat deze gelanceerd wordt.

Het is een heikele kwestie in een land dat zeer gehecht is aan pacifisme en oorlog afwijst, zoals in artikel 9 van zijn grondwet is beschreven. En politiek gezien wil de regering de zeer pacifistische partij Komei, coalitiepartner van de Liberaal Democratische Partij (PLD), niet voor het hoofd stoten.

De in 1954 gecreëerde FAD verzekeren de verdediging van een eilandenrijk omgeven door zijn Chinese, Russische en Zuid-Koreaanse buren, met wie Japan gespannen verhoudingen met juridische geschillen onderhoudt. De FAD werken samen met het Amerikaanse leger, dat in het kader van het bilaterale veiligheidspact uit 1960 57.000 militairen in de archipel heeft gestationeerd. De Amerikaanse regering heeft onder Trump een hoge financiële bijdrage voor deze samenwerking geëist, wat dit veiligheidspact in Japan niet populairder heeft gemaakt en de vraag oproept in hoeverre het engagement van de Verenigde Staten in de regio nog geldig is en blijft.

Vandaag de dag worden de FAD geconfronteerd met een snel veranderende omgeving, gekarakteriseerd door « een versterking van middelen en een intensivering van militaire activiteiten » en door « grijze zones die samengaan met territoriale, economische en soevereiniteitsbelangen », zoals men kan lezen in het Witboek 2020 van Defensie.

De dreiging van Rusland in het noorden gedurende de Koude Oorlog komt nu van Noord-Korea met zijn raketten en vooral van China. De F-15’s stijgen bijna dagelijks op om de schendingen van het Japanse luchtruim door Chinese gevechtsvliegtuigen tegen te gaan. De door de marine ondersteunde Japanse kustbewaking staat oog in oog met Chinese oorlogsboten, die steeds vaker in de wateren rond de betwiste Senkaku-Diaoyu eilanden in de Zuid-Chinese Zee patrouilleren. Mijn internetcontact Robert Dujarric van het Instituut hedendaags Aziatisch onderzoek aan de Japanse Temple universiteit: « De Chinezen doen er alles aan om te laten zien dat zij agressief gedrag hebben. Toen de Chinese hoofddiplomaat november vorig jaar in Tokyo was, toonde hij zich zeer vastberaden wat betreft de Sensaku-eilanden ». In « Dragon Against the sun: Chinese views of Japanese Seapower » (CSBA 2020) leest men dat « de Archipel opnieuw leeft met de gevaren waarmee zij aan het einde van de 19^e eeuw en in het begin van de 20^e eeuw geconfronteerd werd, toen een machtige vloot van het keizerlijke China en daarna van het keizerlijke Rusland zijn veiligheid bedreigde ».

Tokyo ziet met grote vreze de versnelde modernisering van het Chinese Volksbevrijdingsleger dat Xi Jinping voor 2035 gelijkwaardig aan het Amerikaanse leger wil maken en het belangrijkste leger ter wereld van nu tot 2050. In deze situatie, die een steeds grotere onevenwichtigheid creëert, presenteren de Japanse strijdkrachten zich met uiterst modern materieel in handen van goed opgeleide militairen, waarvan de missies verruimd zijn door de veranderingen in artikel 9 van de grondwet. De uitgaven voor defensie bereiken een nieuwe record met 42 miljard euro, waarvoor gevechtsvliegtuigen, onderzeeboten en ander materieel aangeschaft wordt. Het land is ook gevarieerder geworden inzake samenwerking op defensiegebied, met name met internationale oefeningen in het kader van de samenwerking in de Indische en Grote Oceaan. Maar wat betreft de FAD op het land ligt het anders. Zij zijn nauwelijks in staat om deel te nemen aan operaties die gehouden worden door het geheel van lucht-, zee- en landstrijdkrachten, mede uit angst dat een Japanse soldaat daarbij om het leven kan komen. Dat geeft ook problemen voor de samenwerking met bondgenoten, met voorop de Amerikanen. Dat stelt ook vraagtekens bij de rol van de FAD in het geval van een crisis inzake Taiwan of het Koreaanse schiereiland. De FAD moeten ook structurele problemen oplossen, te beginnen bij het rekruteren van soldaten.

Céline Pajon, van het Franse Instituut van Internationale relaties, laat mij bovendien weten: « Japan moet snel reageren met het realiseren van mogelijkheden om het hoofd te bieden aan bedreigingen van cyberveiligheid. Dat is één van de centrale punten in de laatste defensie-oriëntaties ». In mei werden de gegevens gestolen van de toekomstige hypersonische raket middels een computerkraak tegen de wapengigant Mitsubishi Electric. Een aanval die met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid door Chinese hackers werd gepleegd.

De spanningen in het Zuid-Chinese Zeegebied lopen zienderogen op en dat doet het ergste vrezen voor de toekomst.

Geschreven op 19 januari 2021