De WHO wil hersenvliesontsteking voor 2030 uitbannen

Civis Mundi Digitaal #115

door Jan de Boer

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en haar partners hebben op 28 september jongstleden de eerste mondiale marsorder voor het « verslaan van meningitis » voor 2030 bekend gemaakt. Deze meestal van oorsprong virale of bacteriële ziekte wordt overbracht door hele fijne druppeltjes van ademhalings- of keelholteafscheiding van geïnfecteerde personen. Ieder jaar veroorzaakt zij bijna 250.000 doden, met name in Afrika ten zuiden van de Sahara.

De laatste epidemie, in het noordoosten van Congo, trof 261 personen, waarvan er 129 stierven, aldus de WHO. « Testen door het Pasteur Instituut in Parijs bevestigden deze ziekte en ontdekten Neiseria meningitidis (ook bekend onder de naam meningokokken, oftewel nekkrampbacteriën), een van de bacteriën die het meest meningitis veroorzaakt en die ware epidemieën kan ontketenen, » liet de WHO begin september weten.

Gesteund door de toepassing van al beschikbare of in ontwikkeling zijnde doeltreffende vaccins heeft de WHO zich als doel gesteld om van nu tot 2030 deze van oorsprong bacteriële meningitisepidemieën uit te bannen, het aantal gevallen met de helft te verminderen en het sterftecijfer met 70% terug te brengen.

De strategie: in de eerste plaats de aanval richten op acute bacteriële meningitis – de gevaarlijkste – die veroorzaakt wordt door vier bacteriën: de meningokok, de pneumokok, Haemophilus influenza type b (Hib) en de streptokok van groep B. Deze ziekteverwekkers waren alleen al in 2019 verantwoordelijk voor meer dan de helft van de wereldwijd geregistreerde gevallen van meningitis. Dit initiatief doet denken aan de oproep in 2017 door de 26 landen van de « Afrikaanse meningitis-gordel ». Het is vooral deze regio, die loopt van Senegal tot Ethiopië, die wordt getroffen door meningitis-epidemieën, veroorzaakt door meningokokken. Zo veroorzaakte een epidemie in 1996-1997 maar liefst 250.000 besmettingen en 25.000 doden. In de afgelopen tien jaar werden in deze zone meer dan 10 miljoen gevallen geregistreerd.

De toepassing op grote schaal van zogeheten meerwaarde-vaccins, die verschillende serogroepen van meningokokken als doel hebben, geeft hoop op een « einde aan meer dan een eeuw aan epidemieën » in deze regio, aldus Antoine Durupt, de projectleider bij de WHO. « Massale vaccinatie biedt directe en collectieve bescherming en beperkt de circulatie van de bacterie, » zegt hij, gesteund door de ervaringen bij de introductie in 2010 van een samengevoegd vaccin tegen meningokok A: « Sinds 2017 is er in de hele « meningitisgordel » geen enkel geval meer geregistreerd, terwijl voor die tijd 80 tot 85% van de gevallen door serogroep A werden veroorzaakt. »

De WHO richt zich dus op het bereiken van een hoge vaccinatiegraad in alle landen met reeds beschikbare vaccins (die gericht zijn op de meningokok, de pneumokok en Haemophilus influenza type b), op komende, meer betaalbare vaccins die gefinancierd en toegepast kunnen worden door de « Vaccine Alliance » of « Gavi » en op de verbetering van strategieën ter voorkoming en bestrijding van uitbarstingen. De vaccinatiegraad is nu heel ongelijk, en in sommige gebieden minder dan 25%. Maar vaccinaties kunnen niet alles oplossen. De WHO benadrukt de noodzaak van betere en snellere diagnostiek en toegang tot behandelingen voor patiënten, van betere epidemiologische surveillance om ziektegevallen te voorkomen alsook van een betere nazorg van de patiënten, omdat de ziekte in 20% van de gevallen op lange termijn gevolgd wordt door een handicap.

De vijfde en laatste pijler van de strategie betreft bewustwording onder de bevolking, het bijbrengen van verantwoordelijkheidsbesef onder relevante actoren bij het in werking treden van nationale plannen en de bevestiging van het recht op preventie, verzorging en nazorg. Volgens Antoine Durupt heeft de WHO een mondiale jaarlijkse evaluatie voor ogen van de inwerkingstelling van deze marsorder, die in november 2020 door alle lidstaten van de mondiale World Health Assembly, het beslissingsorgaan van de WHO, werd aangenomen. Dit geeft de mogelijkheid om het engagement van de landen op dit onderwerp te verifiëren, als ook de adhesie van de volkeren.

Geschreven in oktober 2021