Oekraïne, het land en de oorlog
Deel 2: De huidige oorlog
Civis Mundi Digitaal #120
door Jef Abbeel
https://nos.nl/nieuwsuur/collectie/13888/artikel/2419052-in-kaart-gebracht-de-eerste-week-oorlog-in-oekraine
V. Aanloop naar de oorlog.
Sinds 2008 waren er tekenen dat Poetin aanvalsplannen had, maar Europa dacht dat het sinds 1991 niets meer te vrezen had van Rusland, omdat de handelsbetrekkingen zo goed waren en het bleef dus slaapwandelen.
In 2008 viel Poetin binnen in Georgië, nadat George Bush op de NAVO-top in Boekarest (april) voorgesteld had om Georgië en Oekraïne lid te laten worden (Krielaars, p. 40). De oorlog stopte na 5 dagen, toen Rusland de eerder afgescheiden provincie Zuid-Ossetië in handen had.
Op die NAVO-top zei Poetin tegen Bush dat Oekraïne geen staat is en dat hij het oostelijk deel en de Krim zou aanhechten, als het lid zou worden van de NAVO. In 2014 begon hij met de uitvoering daarvan. De Donbas werd een afgescheiden gebied en de aanhechting van de Krim bij Rusland vond plaats.
Sancties werden altijd tegengehouden door Duitsland en Groot-Brittannië omwille van hun belangen in gas en olie. Ze volgden pas toen de rebellen in de Donbas met een Russische raket de vlucht MH17 neerhaalden met 298 doden als gevolg. Daarmee kwam er een einde aan 25 jaar goede relaties tussen het Kremlin en Europa (Krielaars, p59-60).
VI. De oorlog van 24 februari 2022
Op 24 februari 2022 valt het Russische leger in Oekraïne binnen langs alle kanten: noord; oost, zuid.
Deze inval was ook voor Russische intellectuelen een grote en onaangename verrassing, ook zij dachten dat Poetin slimmer was (The Russian Reader, 9.3.22). De Russische luchtmacht bombardeert de vliegvelden van Oekraïne, de landmacht rukt op naar de hoofdstad Kiev ‘om daar een nieuwe pro-Russische regering aan te stellen’ en om Oekraïne te ‘denazificeren en te demilitariseren’. De Oekraïense luchtafweer wordt volledig uitgeschakeld, de militaire luchthavens vernietigd. Een massa mensen gaat schuilen in metrostations of op de vlucht richting Polen en andere buurlanden en begint te hamsteren. Voor het eerst sinds 1945 is er weer een echte oorlog in Europa. In 1945 beëindigden de Russen de oorlog, nu ontketenen ze hem.
Poetin verliest al zijn geloofwaardigheid tegenover de politici (Macron, Scholz, Biden,) aan wie hij beloofd had geen oorlog te voeren. Hij verlaagt zich volgens sommigen van staatshoofd tot oorlogsmisdadiger.
China weigert Rusland te veroordelen en weigert ook te spreken van een Russische invasie. Het belooft zelfs meer Russisch graan en gas te kopen.
Vele Russen hebben familie in Oekraïne en weten niet wat er gebeurt. De desinformatie is groot.
De meeste Russen kijken naar de officiële tv-zenders en niet naar de enige onafhankelijke, Dozjd of Rain TV. De inval wordt officieel voorgesteld als ‘speciale militaire operatie’ of een “humanitaire reddingsactie”! Gevolg: 70% keurt de inval goed, aldus het Levada Center. Zelfs patriarch Kirill heeft de inval goedgekeurd en noemt de tegenbetogers de ‘krachten van het kwaad’ (LLB, 28.02.22). Betogers tegen de oorlog (‘Njet voine / Geen oorlog’) worden hardhandig opgepakt. En op 4 maart keurt het Russisch parlement een mediawet goed, wie andere info verspreidt dan de officiële, krijgt 15 jaar cel. Wie de woorden ‘oorlog’ en ‘invasie’ gebruikt, wordt zwaar gestraft, ook buitenlandse journalisten. Ze mogen enkel spreken over ‘denazificeren’ en ‘demilitariseren’. Gevolg: onafhankelijke media zoals Dozjd TV (=TV Rain) en Ekho Moskvy stoppen ermee. Ook Facebook, Twitter en Tiktok zijn geblokkeerd. Roskomnadzor controleert heel het Russische internet en kan alle sites blokkeren die kritisch durven zijn. Novaja Gazeta spreekt nu over “dat wat niet gezegd mag worden” i.p.v. de oorlog of de invasie.
In Oekraïne opereren ook de Wagner Group, Tsjetsjeense en Syrische huurlingen met als taak: saboteren en Zelenski doden (Le Vif, 7.3.22). Op 2.3.22 veroordeelt de Algemene Vergadering van de VN de Russische invasie met 141 stemmen voor, 5 tegen (Rusland, Wit-Rusland, Syrië, Noord-Korea en Eritrea) en 35 onthoudingen, o.a. China, India en Pakistan. 17 Afrikaanse landen veroordeelden Rusland niet om de volgende redenen:
a) 18% van de Russische wapens, goed voor 40% van de Afrikaanse wapenimport, gaat naar Afrika, in ruil voor grondstoffen en zonder bekommernis om mensenrechten en democratie.
b) De Wagner-groep helpt Afrikaanse dictators.
c) En zij zien Rusland aan de goede kant staan van de niet-blanke minderheid in de wereld.
(Doorbraak, 16.03.22).
Op 3.3 beschieten de Russen de grootste kerncentrale van Europa, die van Zaporizhzhia.
Poetin dreigt met een kernwapen op Europa! Zo’n Topol-kernraket kan de helft van de Brusselse bevolking doden en de andere helft zwaar verwonden (De Tijd, 4.3.22). Ondertussen bombarderen de Russen alles plat: ook huizen, appartementen, scholen, kinderziekenhuizen (9.3.22), andere medische centra. De achterkleindochter van Chroesjtsjov beweert in LLB van 7.3.22 dat vele Russische leiders (Brezjnev, Gorbatsjov, Poetin) Oekraïne beschouwen als een kolonie, de inwoners minachten en vinden dat ze hen mogen domineren.
Na twee weken
Op 10.03.22 vindt het eerste overleg op hoog niveau plaats tussen de ministers van buitenlandse zaken. Dit is geen succes. Op 11.03.22 bombardeert Poetin genadeloos Oekraïense steden, ziekenhuizen etc. Hij dreigt Westerse bedrijven te nationaliseren, zoals Lenin deed in 1918, met noodlottige gevolgen. Het gaat bijvoorbeeld om VW, Porsche, Toyota, Shell, Ikea, Apple, Microsoft, IBM, McDonalds, H&M. Nikkel-miljardair Vladimir Potanin en vriend van Poetin waarschuwt hem dat hij Rusland 100 jaar terugstuurt in de tijd.
Op 11.03.22 tekenen 18.000 Russen uit de cultuursector een petitie voor vrede in Oekraïne en tegen de “speciale militaire operatie” (The Russian Reader, 11.03.22). Het woord ‘oorlog’ of ‘invasie’ mogen zij niet gebruiken: dat levert 15 jaar cel op.
De Wereldraad van Kerken vraagt op 12.03.22 aan patriarch Kirill om te bemiddelen bij zijn vriend Poetin. Hij weigert. Kirill is een ex-KGB-spion, hij was actief in Genève onder de codenaam Michailov en heeft nog een chalet in Zwitserland. Dit bleek toen de archieven van de KGB eventjes open gingen in het begin van de jaren ’90 (Bron: Journal Chrétien, 16.03.22).
De Russen blijven bombardementen in het westen van het land uitvoeren en proberen een beleg van Kiev tot stand te brengen. Dat is militair een complexe operatie waarvoor veel soldaten nodig zijn. Bij het beleg van Grozny (Tsjetsjenië) had men er 90.000 nodig en Kiev is 10 keer zo groot.
14.03.22: een dappere dame, de Oekraïense journaliste van Channel One Russia, Marina Ovsjannikova (Odessa, 1978), komt tijdens het nieuws in de studio van de Russische tv en toont een anti-oorlogsposter: “Geen oorlog. Stop de oorlog. Geloof de propaganda niet. Hier liegen ze tegen jullie”. Zij is opgepakt, 14 uur verhoord, beboet (30.000 roebel = 250 €) en krijgt waarschijnlijk 15 jaar cel.
Op 15.03.22 verklaart Zelensky voor het eerst dat Oekraïne geen NAVO-lid zal worden. Hij verwerpt een neutraal statuut zoals dat van Zweden en Oostenrijk: hij wil dat andere landen tussenbeide komen als Rusland opnieuw aanvalt. Ook aanvaardt hij (nog) niet dat de Krim bij Rusland hoort en dat de Donbas onafhankelijk wordt.
De Russen bombarderen op 16.03.22 ongenadig het theater van Marioepol, waar 1.000 burgers, ook vele kinderen, schuilden. Poetin beweert dat Oekraïne het theater gebombardeerd heeft. Ook de Chinese tv en China Daily Global Weekly verspreiden zijn leugens.
In een toespraak op 17.03.22 zegt Poetin dat zuiveringen Rusland sterker zullen maken. Hij grijpt naar het recept van Stalin, 1935-1938.
21.03.22: Rusland verbiedt Facebook als “extremistische organisatie” (UkraineAlert, 21.03.22)!
Aleksandr Doegin, adviseur van Poetin, zegt op 22.03.22: “Als wij hen niet vernietigen, zullen zij ons vernietigen”(DM,22.03.22).
VII. Redenen voor de Russische invasie
Hoewel Poetin de enige baas is over het grootste land ter wereld (2 x VS, 2 x China),
en multimiljardair, blijft hij gefrustreerd en ontevreden en wil hij nog meer bezitten en beheersen. Poetin geeft allerlei redenen op die vol leugens zitten, zoals hij vooraf aan Macron en Scholz ook vele leugens verteld heeft. Ook in 2014 beweerde hij dat er geen Russische soldaten op de Krim waren. Hij beweert dat MH17 niet door Russen of pro-Russen is neergeschoten. Wellicht was Xi Jinping de enige die alles vooraf wist en nu toekijkt hoe hij Taiwan moet veroveren. Maar Taiwan veroveren zal niet zo makkelijk zijn:
-het Chinese leger heeft geen ervaring met het landen op vijandige oevers,
-de VS hebben hier wel beloofd dat ze tussenbeide zullen komen en
-nogal wat landen van Azië en Oceanië lijken de kant van Taiwan te zullen kiezen: Japan, Australië, India, Vietnam, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea.
Poetin zegt dat hij Oekraïne is binnengevallen om het te denazificeren. Hij weet nochtans dat Zelensky een Jood is en dus anti-nazi en dat tijdens de oorlog zijn grootvader in het Rode Leger vocht en dat onder de vele joden die vermoord zijn ook familie van Zelensky was. Hij noemt de leiders zelfs drugsverslaafden. In Oekraïne zitten niet meer nazi’s dan in andere landen. Ze spelen er een marginale rol en zitten niet in het parlement. Ze waren wel in beeld bij de Maidan-revolutie van 2013-2014 en ze hebben ook gevochten in de Donbas. Het Azov-bataljon wordt door Poetin neonazi genoemd, zij zelf noemen zich nationalisten die het grondgebied willen verdedigen. Ze tellen 3.000 à 4.000 leden. Bij de verkiezingen van 2019 haalden ze 2%, niet genoeg om in het parlement te komen. Het is opgericht in 2014. Hun basis is Marioepol, bij de Zee van Azov.
Toen Hitler in 1941 binnenviel, dachten vele Oekraïners dat hij hen zou bevrijden van Stalin (die 6 miljoen Oekraïners uitgemoord had) , maar zij vergisten zich en verloren ook 7 à 8 miljoen mensen of 16,3 % van de bevolking, nog meer dan Rusland (12,7%) en na Belarus en Polen het hoogste aantal
(Raam op Rusland, 3.3.22). Stepan Bandera vroeg toen de onafhankelijkheid aan Hitler, maar kreeg die niet: Hitler wou het graan en de doortocht naar de olievelden van Rusland. En Bandera werd in een concentratiekamp opgesloten. Na 2004/2014 kregen collaborateurs eerherstel: Bandera werd ‘Held van Oekraïne’ en kreeg standbeelden en straatnamen (Revue Conflits, 16.03.22).
Poetin beweert ook dat het regime een “genocide” veroorzaakt. In de gevechten tegen de separatisten in de Donbas zijn in 8 jaar 14.000 doden gevallen, 11.000 in 2014, 3.000 sinds de ‘wapenstilstand’ van febr. 2015 (LLB, 19.02.22). Dat was wel aan beide kanten en door de schuld van de separatisten en hun Russische helpers.
Oekraïne geen echte staat
Poetin beweert ook dat Oekraïne bedacht is door Rusland en niet het recht heeft om op zichzelf te bestaan en wil het land en het regime dan ook wurgen. Hij beweert dat Lenin Oekraïne heeft gecreëerd, maar dat klopt niet: hij heeft het enkel soevereiniteit toegekend binnen de SU. Stalin heeft er in 1939 delen van Polen aan toegevoegd: Lviv en omgeving, bij het pact met Hitler.
Jeltsin heeft in 1991 Oekraïne wel erkend en toen Oekraïne zijn atoomwapens aan Rusland gaf in 1994, is dat nog eens herhaald. Idem in 1997 bij het Vriendschapsverdrag tussen beide landen.
Poetin beweert ook dat Oekraïne kernwapens wil ontwikkelen, maar dat gaat niet zomaar.
Het ergste is dat een groot deel van de Russische bevolking dit allemaal gelooft door de jarenlange indoctrinatie en desinformatie.
Poetin wil het land de ‘russifikatsija’ opdringen, de Pax Russica, er een pro-Russisch regime installeren, zoals Stalin na 1945 deed in de landen van het Oostblok. En zoals nu gebeurt in gemeentes waar de Russen de burgemeester ontvoerd hebben. Het mag geen lid worden van de NAVO, het moet de Krim erkennen als Russisch, de Donbas als onafhankelijk, het moet demilitariseren (Eurasia Daily Monitor, 17.03.22).
Hij is een eenzame leider, omringd door bange jaknikkers en dat is gevaarlijk. Zijn woede en wraaklust schakelt elke ratio uit. Zijn echte reden is gekrenkte trots, frustratie wegens het uiteenvallen van de SU, boosheid, woede, wraak op het westen, dat zich niet gehouden heeft aan de afspraken van 1990 en zeer ver is opgerukt naar de Russische grens. 1989-1991 is het Versailles van vele Russen: toen is hen iets onrechtvaardigs aangedaan en dat moet hersteld worden. Eigenlijk kampt Rusland al sinds 21 juni 1941 met een omsingelingsfobie. Het Westen heeft tot nu toe geweigerd om op papier te zetten dat Oekraïne geen lid zal worden van de NAVO. Als het Westen dat wel had gedaan, zou er veel miserie bespaard zijn. Maar het Westen gaat er van uit dat elk land vrij mag beslissen om toe te treden tot de NAVO of de EU en misbruikt Oekraïne in zijn strijd tegen Rusland.
Poetin denkt nog altijd koloniaal, beschouwt Oekraïne als een kolonie en Rusland is groot geworden door kolonisatie. Bovendien hebben vele Russen een meerwaardigheidsgevoel tegenover de Oekraïners. Hij zou liefst het imperium van de SU herstellen, minstens met Oekraïne, Wit-Rusland en het Russische deel van Kazachstan. Catharina de Grote zei al: ‘de enige manier om de grenzen van Rusland te beveiligen is ze te verschuiven’.
Tijdens het zoveelste gesprek van Macron met Poetin op 12/03 zei Poetin dat hij doorgaat met bombarderen totdat hij heel Oekraïne onder controle heeft en dat hij dan nog supplementaire eisen zal toevoegen (LLB, 14.03.22). Hij droomt van een nieuw Jalta, waar hij, Xi Jinping en Biden de wereld onder elkaar verdelen. Hij wil ook niet dat aan zijn grens een democratie ontstaat: het zou de Russen kunnen inspireren om dezelfde vrijheden op te eisen. Oekraïense jongeren zijn nu de vrijheid gewend en willen hun democratie en mensenrechten behouden. Hij doet al jaren van alles om het regime te destabiliseren, o.a. met cyberaanvallen en er een pro-Russisch regime aan de macht te brengen. Zijn afkeer van verwestering is groter dan bij de communistische leiders voor hem. Hij en patriarch Kirill beweren ook dat ze de Slavische beschaving willen vrijwaren van het toppunt van decadentie, de Gay Pride Parades, die in Kiev sinds 2013 wel doorgaan, weliswaar met tegenbetogingen. En de anti-Amerikaanse gevoelens in Rusland en in de Donbas zijn ook zeer groot. Hij moet het niet doen om economische redenen, want Oekraïne is armer dan Rusland. De opstandige Volksrepublieken zouden graag bij Rusland aansluiten, omdat daar minder armoede is. Voor de meeste Oekraïners is Rusland of Poetin nu vijand nummer 1.
VIII. Sancties
De Europese en Amerikaanse sancties zullen iedereen pijn doen. Rusland was erop voorbereid en heeft een oorlogskas van 600 miljard $. Maar de sancties zijn nu veel zwaarder dan ooit en veel meer eensgezind. Gevolg: ze gaan de Russische economie 20 jaar teruggooien in de tijd.
En van die 600 miljard in de Centrale Bank is de helft in dollar, euro, pond en yen en dus bevroren.
Het andere deel is in goud en yuan, maar blijkbaar durft niemand dat nu te kopen omdat de Centrale Bank op de sanctielijst staat, aldus econoom Sergei Guriev, (De Tijd, 5.3.22).
De sportieve sancties zullen de gewone Russen veel pijn doen: zij zijn zeer geïnteresseerd in sport en nu mogen hun voetballers niet deelnemen aan internationale competities in Europa en aan het WK in Quatar en hun atleten (in de ruime zin van het woord) niet aan internationale competities.
Rusland is zich ook meer gaan richten op China, dat voor hen wel een betrouwbare handelspartner is en vele zaken kan leveren die wij nu niet leveren. Maar China is ook de voornaamste handelspartner van Oekraïne en heeft dus geen belang bij deze oorlog. Het enige wat de Russen missen is chips: die worden gemaakt in Taiwan(TSMC) en in de VS (Intel).
Met SWIFT heeft men hun banken en betalingsverkeer platgelegd: dat is de eerste keer en dat had Poetin niet verwacht. SWIFT staat voor Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication: een vennootschap van 11.000 banken uit 200 landen met zetel in Terhulpen / La Hulpe, opgericht in 1973. Het heeft 3.300 werknemers, de omzet was 905 miljoen euro in 2020 (De Tijd, 24.02.22). Swift beheert de codes IBAN en BIC en doet 5 miljard financiële verrichtingen per jaar (LLB,28.02.22). Concreet betekent het platleggen van Swift dat hun buitenlandse reserves zijn bevroren. Meer dan de helft van hun oorlogskas zit in digitale kluizen waarvan Swift de sleutel heeft. Het regime is nu afhankelijk van de euro’s en dollars die wij voor hun olie en gas betalen. Ze kunnen de kraan dus moeilijk dichtdraaien.
De grootste bank, Sberbank, valt buiten de sancties, maar het aandeel is gekelderd. Idem de Gazprombank waaraan voor gas betaald wordt. Momenteel kan men in Rusland niet betalen met Mastercard of Visa. Idem voor Russen in het buitenland.
Op de beurs van Londen was 28/02 een ravage voor de Russische aandelen: Sberbank(vertaling: spaarbank): - 74% : de helft van de Russen heeft hier een rekening; de ECB denkt dat Sberbank failliet zal gaan. Sberbank is de grootste bank van Rusland en Oost-Europa: ze is ook actief in Bosnië, Herzegowina, Kroatië, Tsjechië, Slowakije, Servië, Slovenië, Oostenrijk, Turkije. Zie: www.sberbank.ru sberetsj = sparen. Ook andere aandelen verloren veel: Rosneft : -42% , Gazprom: - 50%; Lukoil: -63 %.
België alleen bevriest al 10 miljard euro aan Russisch geld. Begrijpelijk dat (Joods-)Russische oligarchen al gevraagd hebben om de oorlog te stoppen. Michail Fridman is bankier, Oleg Peripaska zit in metaal en aluminium. Roman Abramovitsj (oliemiljardair) zet zijn Chelsea te koop. Zelfs zij waren vooraf niet op de hoogte van de oorlog.
Gevolgen sancties
BP is het eerste privébedrijf dat vanwege de sancties zijn aandeel van 14 miljard $ weghaalt uit oliegigant Rosneft (Washington Post, 27.02.22). Die investering gebeurde in 2003 en was zo belangrijk dat zowel Poetin als Tony Blair aanwezig waren bij de ceremonie.
Rusland zou zijn buitenlandse schuld (215 miljard $) tijdelijk niet kunnen terugbetalen, omdat het niet bij zijn dollars kan. Normaal moest het op 17/03 117 miljoen $ terugbetalen. Maar India heeft in een maand 4 keer zoveel olie gekocht van Rusland en wellicht betaald in dollars. Het wordt wel een ramp als ook de Russische bedrijven en banken niet meer kunnen betalen (DT, 15 + 16.03.22).
Behalve SWIFT, is er nog Euroclear, gevestigd in Brussel. Het is de ‘boekhouder van de beurs’ en wikkelt jaarlijks voor 37 miljard euro financiële transacties af. Het sluit Rusland nu af van de financiële markten door internationale transacties in roebel te weigeren en tegoeden van Russische bedrijven te bevriezen. Wie op de sanctielijst staat, kan niet aan zijn tegoeden komen (DT, 17.03.22).
Voor het eerst en onverwacht doen ook een massa Westerse bedrijven mee aan de sancties door hun activiteiten tijdelijk stop te zetten, waardoor ook de gewone Russen en de middenklasse getroffen worden en hopelijk zullen inzien dat de overheid hen voorliegt en dat er wel een oorlog aan de gang is. Op dag 19 / 14 maart doen al 300 bedrijven mee.
Enkele voorbeelden: Ikea (17 winkels), MacDonalds (850 restaurants, sinds jan. 1990, met 62.000 medewerkers die wel doorbetaald worden), VW, Nissan, Renault, Toyota, Ford (4.000 werknemers) ,
Mercedes, Stellantis (Peugeot, Citroen, Opel), H&M (168 winkels), Zara (502 winkels), Uniqlo, Nike, Adidas (het kost hen 250 à 500 miljoen €), Puma (100 winkels), LVMH (140 winkels), Kering, Hermès, Chanel, Swarovski, Apple, Samsung, Lego, Visa, Mastercard, American Express, Goldman Sachs, Shell, Coca Cola en Pepsi Cola, Netflix, Microsoft, KPMG, Solvay Heineken, AB Inbev, Eli Lilly (geneesmiddelen).
Boeing en Airbus stoppen met hun onderhoud van vliegtuigen. De Russische regering is wel een wet aan het opstellen om de bezittingen van de vertrekkende bedrijven te nationaliseren (14/03). Chinese bedrijven zullen de leemtes vlug opvullen en Rusland nog meer koloniseren.
De Belgische bedrijven keuren allemaal de oorlog af, maar ze blijven in Rusland. 250 Belgische bedrijven hebben een vestiging in Rusland en zorgen voor enkele miljarden omzet. In 2021 voerden 1556 Belgische bedrijven voor 3,4 miljard € goederen naar Rusland uit en 1023 bedrijven voerden voor 6,9 miljard naar België in. De bekendste zijn: Solvay, AB Inbev, Beaulieu, Ojntex, Drylock, Deceuninck, Sarens, Soudal, Agfa, Ardo, Puratos, Barco, Lamifil, Unilin (Quick Step) (De Tijd, 19.03.22).
Meer effecten
De oorlog van Poetin heeft ook enkele positieve neveneffecten:
-hij probeert altijd de Europese landen uit elkaar te spelen, nu zijn ze eensgezinder dan ooit.
-de EU is van naïeve soft power overgeschakeld op hard power.
-de NAVO is ook eensgezinder geworden en nu zijn zelfs Finland en Zweden geïnteresseerd om lid te worden.
-Polen en Hongarije tonen nu dat ze wel bereid zijn om veel vluchtelingen op te nemen, mits het geen moslims zijn.
-Duitsland gaat voor het eerst sinds 1945 weer investeren in defensie. Dat was zeker niet de bedoeling van Poetin, want hij beschouwde Duitsland als de trouwste bondgenoot in Europa.
Olaf Scholz maakte dus een einde aan de decennialange politiek van Brandt, Schröder, Kohl en Merkel: Wandel durch Handel, Rusland veranderen door er handel mee te drijven.
Deze crisis heeft ook nadelen voor Europa en de wereld: de sancties snijden aan beide kanten,
Olie, aardgas, nikkel, aluminium, kunstmest, tarwe, andere granen zullen duurder worden, nikkel (van Nornickel, omzet 18 miljard $) zelfs wel 5 maal, maar het is onmisbaar voor batterijen van elektrische auto’s, tarwe 3 maal (De Tijd, 9.3.22).
De voedselcrisis zal vooral Afrika en het Midden-Oosten treffen: de mislukte oogsten van 2008 en 2009 maakten het brood duurder en vormden een oorzaak van de Arabische Lente van 2011-2012. Wij besteden 13% van ons inkomen aan voeding, in Afrika en Midden-Oosten is dat ca. 50 %.
De inflatie zal verder stijgen, de groei zal minder zijn, de staatsschulden hoger. Andere landen worden ook bang, zeker Moldavië dat Transnistrië al heeft moeten afstaan aan Russisch-gezinde rebellen en dat zijn hooggeschoolden ziet wegvluchten naar West-Europa. Bovendien beseft dat kleine landje dat het op niemand moet rekenen. Moldavië exporteert normaal zijn Cricova-wijn via Odessa: dat gaat nu niet meer. Het moet nu duurdere goederen uit Europa invoeren, omdat de invoer uit Rusland en Oekraïne stil ligt.
De koers van de roebel is sterk gedaald, van 70 naar 135 voor 1 euro (9.3.22), waardoor vele Russen de helft van hun inkomen zien verdampen. De Russische aandelen hebben de zwaarste klappen gekregen: Sberbank: van 21 $ (hoogste koers in laatste jaar) naar 0,04 $; Lukoil: van 108 $ naar 0,72 $; Gazprom: van 11 naar 0,58 $ (De Tijd, 2.3.22). De ergste slachtoffers zijn de Russische beleggers zelf, want zij beleggen zeer chauvinistisch: voor 95% in eigen aandelen! (Belgen beleggen maar voor 45% in eigen aandelen). Het is ook niet mogelijk om nu die aandelen spotgoedkoop te kopen: de handel in Russische aandelen is stilgelegd (DT,2.3.22).
Zo zorgt Poetin ervoor dat zijn land economisch en sociaal verder achteruitgaat. Het BBP is nu al zo klein als dat van de Benelux of slechts 3 x het Belgische en maar 1/12de van dat van de EU, die geen olie, geen gas en bijna geen grondstoffen heeft (LLB, 24.02.22). Jonge, geschoolde Russen verlaten hun land via SPB en Helsinki (trein, 400 km). Politiek, economisch, sportief en cultureel wordt Rusland weer een paria en nog meer afhankelijk van China.
Wel hebben China, India en Pakistan beloofd nog meer gas en graan van Rusland te kopen! Zij vertegenwoordigen 50% van de wereldbevolking, de NAVO-landen 14%. Ook de rest van Azië, Afrika, Mexico hebben Russisch graan nodig (Pjotrs Dwarsliggers, 02.03.22). Op 2.3.22 heeft Gazprom een akkoord getekend met China voor een nieuwe gasleiding, de Soyoez Vostok(‘de unie van het oosten’),
die via Mongolië 50 miljard m³ gas per jaar naar China zal kunnen voeren (Geotrendlines, 2.3.22). China maakt nu van de gelegenheid gebruik om zich goedkoop in te kopen in de grote Russische staatsbedrijven (DT, 9.3.22).
Op 24.02.22 is de wereld veranderd: de tijd waarin o.l.v. het Westen gestreefd werd naar
meer democratie, meer mensenrechten, meer handel is voorbij. We zitten in een nieuwe Koude Oorlog. Op 15.03 is Rusland uit de Raad van Europa gezet, maar daar lijdt het weinig onder.
IX. Militaire krachtsverhoudingen
Het overwicht van Rusland is overweldigend op alle gebied: op zee, in de lucht, op het land.
Oekraïne heeft ook geen kernwapens meer.
Enkele cijfers: Troepen: Oe.: 1 mln, Ru. 3 mln.
Vliegtuigen: 318 > < 4.200.
Tanks: 2.600 > < 12.500
Pantservoertuigen: 12.300 > < 30.000
Mobiele raketwerpers: 490 > < 3.400
Vloot: 38 >< 605. (Bron: DS, 19.02.22)
Volgens de Oekraïense ambassadeur in de VS gebruikt Rusland ook ‘thermobarische raketten’ of ‘vacuümbommen’: die zuigen de lucht op uit de omgeving; zo ontstaat een enorme drukgolf, die explodeert. Vooral in steden, tunnels, grotten, gebouwen en bunkers kunnen ze enorme schade veroorzaken. Zelfs wie in een kelder of bunker schuilt, blijft niet gespaard. En wie de eerste hittegolf overleeft, sterft nadien een vreselijke dood. (NB, 2/3/22 / DT, 2.3.22).
De 27 EU-landen geven 3 keer zoveel uit aan defensie als Rusland, maar het is versnipperd en niemand wil gaan vechten voor Oekraïne. De vraag is ook of de NAVO echt zal vechten als Rusland straks de Baltische staten binnenvalt.
Oekraïne heeft 3 jaar geleden al een lijst ingeleverd van wat ze nodig hebben bij een Russische inval, maar België kon een aantal zaken niet eens leveren en ECOLO en Groen stemden tegen, terwijl ECOLO wel de FN-wapens voor Saoedi-Arabië goedkeurde. Oekraïne kan een Russische invasie een tijd tegenhouden, maar dat zal veel mensenlevens en materiële schade als gevolg hebben. Plus de vlucht van miljoenen mensen. Rusland is ook een van de grote cybermachten en huurt soms ook buitenlandse hackers in om westerse doelen te destabiliseren. Tegelijk zijn er ook zwakke kanten aan het Russische leger:
-De inval gebeurt midden in de “raspoetidza”: de sneeuw smelt , de modder doet vrachtwagens vastrijden.
-de soldaten lijken weinig gemotiveerd;
-van 24/2 tot 14/3 hebben zij geen enkele keer kunnen douchen ;
-vaak is er tekort aan eten etc. en ‘moeten’ ze dat stelen in warenhuizen; Ze plunderen ook hulpkonvooien met voedsel en kleren.
-zij kennen het terrein niet, de Oekraïners wel;
-de Oekraïners hebben antitankwapens en luchtdoelraketten van Amerika gekregen;
-dankzij de inlichtingen van de Amerikanen kunnen ze de Russische communicatie onderscheppen;
-de bevolking heeft loopgraven aangelegd en blokkades met zand, cement en ijzer en heeft voorraden molotovcocktails (DT, 16.03.22).
Maar de Russische overmacht blijft groot. Verder is er ook een propagandaoorlog aan de gang: de Russen desinformeren hun bevolking. Een half miljoen jonge Oekraïners, het ‘I.T.-army of Ukraine’, proberen de Russische propagandasites te blokkeren, zelfs die van het Kremlin (VRT, 9.3.22).
X. Slachtoffers
Het aantal burgerdoden zullen we pas achteraf vernemen. Het aantal militairen zou per 9 maart zijn: 500 Russen en 1600 gewond. 2800 Oekraïense soldaten en 3700 gewond en 572 krijgsgevangen. Bron: de Russische generaal Konasjenkov.
Oekraïne spreekt over 11.000 Russische doden. De VS spreken van 7.000 Russische doden, meer dan de VS er verloor in 20 jaar in Irak en Afghanistan. Reuters zegt: 14.335 doden tot dag 19 / 14 maart. Bij de Russische doden zijn veel jongens van 18-19 jaar, dienstplichtigen, die niet eens wisten waarom ze daar moesten gaan vechten. Volgens Oekraïne zijn er tot 16/03 al vier Russische generaals gedood. Enkele journalisten zijn bewust doodgeschoten door de Russen.
De materiële schade bedraagt per 15 maart 2022 al 565 miljard dollars, aldus The Kyiv Independent van 16.03.22. Rusland heeft niet de traditie van schulden terug te betalen, zoals gebleken is bij de onteigeningen bij de Russische Revolutie en de ramp van de MH 17. De Russische bevolking is ook erg verarmd door de val van de roebel en van de aandelen.
Bovendien zullen vele moeders hun zonen niet levend terugkrijgen. Slachtoffers van Poetin zijn ook de meer dan 100.000 Russische intellectuelen die wegvluchten naar Georgië, Finland, Israël, Duitsland, Servië, Nederland (Olga Smirnova, ballerina van het Bolsjoi). Voorts zijn vele families verscheurd. Oekraïners die in Rusland wonen, geloven niet wat hun familie in Oekraïne hun vertelt (Raam op Rusland, 17.03.22). Zij vluchten voor de dictatuur, de censuur, de angst om in de gevangenis te belanden. O.a. Tichon Dzjadko, hoofdredacteur van Dozjd TV (had 16 miljoen kijkers); Valeria Vetosjkina, advocate van Navalny en andere slachtoffers van mensenrechtenschendingen. Zij hopen ooit terug te keren naar een beter Rusland (DS Weekblad, 12.03.22). In mindere mate geldt dat ook voor de oligarchen: hun jets, jachten, villa’s worden tijdelijk in beslag genomen, hun bankkaarten werken niet.
Op 19/03 zijn al 3 à 4 miljoen Oekraïners op de vlucht: naar Polen, Roemenië, Moldavië, Duitsland, Frankrijk, België, Nederland. En 6 miljoen zijn op de vlucht in eigen land. Moldavië, tussen Roemenië en Oekraïne, is al erg arm, telt maar 2,5 miljoen inwoners en vangt 330.000 Oekraïners op. Het raakte Transnistrië al kwijt in 1992 en president Maia Sandoe vreest dat Rusland ook Moldavië zal inlijven. De grensstad Palanca ligt op slechts 50 km van Odessa.
XI. Oplossing, uitweg uit het conflict
Een mogelijke oplossing zou zijn dat Zelensky
-eindelijk belooft geen lid te worden van de NAVO,
-de Krim erkent als Russisch,
-de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk onafhankelijk laat worden.
Dat is het Russische voorstel van 8-9 maart. Daarin eist men dus niet meer dat Zelensky aftreedt (de ‘denazificatie’). En door het Russische optreden zou de ‘demilitarisering’ voltooid zijn. Maar op 12/03 zei Poetin tegen Macron dat hij doorgaat met bombarderen totdat hij heel Oekraïne onder controle heeft en dat hij dan nog supplementaire eisen zal toevoegen (LLB, 14.03.22). Dat is weinig hoopvol.
Op 14/03 geeft Rusland voor het eerst toe dat het offensief niet verloopt zoals voorzien was: hopelijk is dat dan weer een goed teken.
XII. Gevolgen
-verstoring van de wereldhandel, ontwrichting wereldeconomie;
-prijsstijgingen voor onder andere gas, elektriciteit, grondstoffen, voeding, auto’s, fietsen, etcetera
-mogelijk een voedselcrisis in Azië / Midden-Oosten en zeker in Afrika, als men geen graan kan zaaien in Oekraïne en als de prijzen van graan en meststoffen blijven stijgen; DT, 18.03.22)
-voedselprijzen schieten omhoog in Rusland, inflatie ook, tekorten aan suiker, boekweit, etcetera (The Moscow Times, 18.03.22).
-humanitaire crisis, 3 miljoen vluchtelingen: wie zal hen blijven opvangen en de kosten betalen?
-grotere kloof tussen dictaturen (Rusland, China) en democratieën.
-Poetin zet Rusland terug in de jaren ’80 en Oekraïne nog erger.
XIII. Bronnen
LLB (La Libre Belgique), DT (De Tijd), DS (De Standaard) , DM (De Morgen), VRT, RTBF, TF 1, NRC, Nederlands Dagblad, Knack, Uitpers, Doorbraak, Journal Chrétien, Revue Conflits,
The Kyiv Independent, Visual Capitalist, Meduza, The New Times (Novoje Vremja),
The Moscow Times, Wikipedia, Atlantic Council, Raam op Rusland, The Russian Reader,
ISW (Institute for the Study of War), Inside Russia and Eurasia,
Valdai Club Newsletter, Kremlin News, China Daily Global Weekly (3x pro Poetin)
Boeken:
Jan Hunin, Niemandsland.Kalmthout, okt. 2020.
Simon Sebag Montefiore, Catharina de Grote en Potjomkin. A’dam, juli 2021.
Ardy Beld, Donbas, Soesterberg, jan. 2022.
Hubert Smeets, De wraak van Poetin. A’dam, maart 2022.
Marc Jansen, Grensland: een geschiedenis van Oekraïne. A’dam, maart 2022.
Michel Krielaars, Oorlog met Rusland. A’dam, maart 2022.