Een humanitaire militaire operatie van het Westen op de Zwarte Zee kan een mondiale hongersnood voorkomen

Civis Mundi Digitaal #122

door Jan de Boer

Rusland probeert met alles verwoestende bombardementen Oekraïne van de kaart te vegen, maar zij treft ook de hele wereld. Volgens de algemeen secretaris van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, kan het conflict leiden tot een « ineenstorting van het mondiale voedselsysteem ». De oorlog verhindert inderdaad Oekraïne haar graan en andere voedingsmiddelen, waarvan de silo’s uitpuilen, te exporteren. Aan Russische zijde wordt de export belemmerd door interne problemen en de wil om de voorraden te vergroten – ten koste van niet alleen haar buren in de Kaukasus, die zij gewoonlijk bevoorraadt, maar van alle landen die van haar exporten afhangen. Oekraïne en Rusland vertegenwoordigen samen 29% van de mondiale graanhandel. Oekraïne levert in haar eentje bijna de helft van de graanbevoorrading van het Mondiale Voedselprogramma van de VN.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft Rusland dringend verzocht de blokkade van de Oekraïense havens op te heffen om het graan te transporteren naar landen waarvoor dat van letterlijk levensbelang is. Rusland heeft zelfs niet geantwoord. Poetin weet heel goed wat vanaf het begin van deze herfst en nog verder in 2023 de rampzalige consequenties zullen zijn als Oekraïne haar graan niet kan exporteren en inzaaien voor de volgende oogst. Volgens de FAO « zullen 8 tot 13 miljoen mensen meer dan nu blootgesteld worden aan ondervoeding in 2022-2023. De progressie van ondervoeding zal met name in de regio’s Azië-Stille Oceaan en Afrika beneden de Sahara plaatsvinden. » De algemeen directeur van de FAO, Qu Dongyu, heeft in een verklaring toegevoegd dat « Egypte, Turkije, Bangladesh en Iran, die de grootste importeurs van graan zijn, meer dan 60% van hun graan in Oekraïne en Rusland kopen. Ook Libanon, Tunesië, Jemen, Libië en Pakistan zijn sterk afhankelijk van deze twee landen voor hun bevoorrading van graan. »

De speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor het recht op voedsel, Michael Fakhri, heeft Moskou opgeroepen om « onmiddellijk te stoppen met de militaire aanvallen tegen Oekraïne voordat er zeer ernstige mondiale consequenties voor de voedselveiligheid van een ieder zullen zijn, ook op lange termijn. » Hij is terecht van oordeel dat « voedsel nooit gemilitariseerd mag worden en dat geen enkel land hongersnood en wanhoop opgedrongen mag worden ». Ook vreest hij dat deze oorlog belangrijke voedselonveiligheid in Oekraïne zelf tot gevolg heeft en ondervoeding in Rusland doet toenemen.

Maar Poetin spot met het menselijk leven, dat van Oekraïners, dat van zijn soldaten en dat van alle soorten mensen. Oekraïne en de hele wereld kunnen doodvallen als zij het Russische imperium niet willen omhelzen. In de eerste jaren van de regering van Poetin wilden veel mensen geloven, ondanks de bloedbaden in Tsjetsjenië en vermoorde journalisten en oppositieleiders, dat wij « een Rusland zelfverzekerd om zich te moderniseren en voor Europa een geruststellend buurland en een coöperatief ingestelde partner » hebben, zoals de Franse oud-minister van buitenlandse zaken Hubert Védrine in 2009 schreef. Maar deze hoop of eerder illusie is allang verdwenen. Rusland wil niet en heeft ook nooit gewild dat normale land te worden. Zij droomde van het herstel van het imperium en dat ten koste van alles.

Tegenover deze agressie tegen de mensheid kunnen de Westerse landen nu doen wat ze eerder niet durfden om de inwoners van Marioupol te redden van de hongersnood en bommen, te weten een militaire humanitaire operatie, om zo een mondiale hongersnood te vermijden. Deze operatie zou ingevuld kunnen worden met het sturen van een vloot naar de Zwarte Zee om de graanschepen te vergezellen en te beschermen bij het laden van het graan in de Oekraïense havens en het transport naar de Middellandse Zee. Natuurlijk zou een dergelijke missie onder de vlag van de Verenigde Naties moeten plaatsvinden, maar gezien de tijd die daarmee gepaard gaat en het waarschijnlijke veto van Rusland, is het zonder meer noodzakelijk om deze missie op korte termijn en op een andere manier te realiseren.

De Westerse landen vrezen het directe contact met de Russische strijdkrachten. Zij zijn verlamd bij de gedachte aan het risico van escalatie, maar naar mijn mening is dit risico niet heel groot en dus acceptabel, want het aanvallen van deze konvooien maakt Rusland direct verantwoordelijk voor de mondiale hongersnood, terwijl zij nu alles in het werk stelt om de schuld van deze reeds begonnen voedselcrisis te verklaren door de Westerse sancties.

Poetin is alleen maar sterk door de westerse zwakheid. Het is tijd voor het Westen om zich te laten gelden met vastberadenheid, ook voor de bescherming van tientallen miljoenen mensen in de wereld tegen een niet noodzakelijke hongersnood en hongerdood, en voor de daardoor ontstane opstanden en gewelddadigheden. Deze militaire humanitaire operatie zou daarvoor een goede gelegenheid zijn.

Geschreven in mei 2022