Amerika

Civis Mundi Digitaal #123

door Jan de Boer

Cuba: een bijzondere vorm van slavernij

Honderden Cubanen worden geëxploiteerd op grote luxe cruiseschepen. En als ze niet van hun « missie » terugkeren, worden ze voor jaren uit hun land verbannen. Dat is de beschuldiging van Cubaanse organisaties voor de verdediging van de democratie, die sinds 2019 voor de derde keer laten weten dat de regering in Havana professionele Cubanen – in meerderheid artsen, maar ook artiesten, sporters, leerkrachten en zeelieden – als « slaven » uitzendt naar het buitenland. Een aanklacht voor « slavernij » betreffende 110 artsen werd in mei 2019 tegen de Cubaanse autoriteiten neergelegd bij het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag en bij de Verenigde Naties (VN) in Genève. Deze artsen, verzekert het document, waren beslist geen vrijwilligers voor de « missies », die een essentieel middel voor de Cubaanse diplomatie en de Cubaanse economie zijn. Tot aan negentig procent van hun salaris werd overgemaakt naar Havana en het was hen verboden om zonder goedkeuring van Havana te trouwen. In 2020 werden er aan deze 110 getuigenissen nog eens 600 toegevoegd. De organisaties « Prisoners Defenders », het « Centre pour l’ouverture et le développement de l’Amérique latine » en de « Union patriotique de Cuba » waarvan de leider José Daniel Ferrer in de gevangenis zit, hebben onlangs aan het ICC en de VN een derde document overgedragen, dat zelfs steunt op 1100 getuigenissen. Ongeveer 40.000 « deserteurs » zouden uit Cuba verbannen zijn en 5000 tot 10.000 zouden op dit moment hun kinderen niet meer kunnen terugzien. De tekst levert de getuigenissen van Cubaanse bemanningsleden (keukenpersoneel, schoonmaaksters, technici…) aan boord van de cruiseschepen en onderworpen aan dezelfde regels als de artsen. Deze Cubanen werkten op schepen van de onderneming MSC Croisières, een onderdeel van het van origine Italiaanse MSC met als zetel Genève. Om deze Cubanen aan te kunnen nemen was MSC verplicht Selecmar in te schakelen, het staatsagentschap belast met het rekruteren en opleiden van zeelieden in Cuba.

Duizenden Cubanen werken op internationale schepen. Selecmar zegt de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie te respecteren, maar volgens de in het document gepubliceerde arbeidscontracten werd 80% van het basissalaris overgemaakt naaar Selecmar. Eén van de getuigenissen: « Ik heb zes maanden achtereen zonder één vrije dag gewerkt met per dag tussen de tien en twaalf uur. Als ik de overuren, weekenden, etc. erbij optel dan kreeg ik minder dan 900 euro per maand ».

Volgens het document hadden de gesalarieerden geen enkele bewegingsvrijheid en beschuldigen zij de MCS de regering in Havana ervan hun onderdrukking te steunen. Cubanen werden verhinderd om van boord te gaan. Eén van de getuigenissen: « De purser van de MSC nam bij mijn komst aan boord onmiddellijk mijn paspoort in. Ik vroeg aan mijn collega’s waarom en kreeg het antwoord dat als een Cubaan van een tussenhaven gebruik maakte om te vertrekken, MSC 10.000 euro moest betalen als compensatie aan de Cubaanse regering. ». Hoewel deze getuige zijn contract tot het einde nakwam, werd hij toch voor acht jaar uit Cuba verbannen. De getuige vreest nu geïdentificeerd te worden, met alle gevolgen van dien voor zijn familie: « Zij kunnen hun werk verliezen en vervolgd worden. Al werkend op het cruiseschip heb ik mij rekenschap gegeven dat wij op het eiland gemanipuleerd worden. Cuba is voor mij verleden tijd. »

Ik heb nooit kunnen begrijpen dat veel links-denkende mensen het door Fidel Castro en zijn opvolgers dictatoriaal bestuurde en onderdrukte Cuba als een aards paradijs beschouwden, en soms nog steeds beschouwen.

Geschreven in april 2022

Medische apartheid in de Verenigde Staten

In 2003 liet een door het Congres van de Verenigde Staten gemandateerd rapport zien dat minderheden gezondheidszorg van duidelijk mindere kwaliteit kregen dan de rest van de bevolking. Het rapport, getiteld « Unequal Treatment » en geschreven onder leiding van de onderzoeker Brian Smedley van het « Health Policy Institute » in Washington, was het eerste dat structureel racisme in de ongelijkheden van behandeling blootlegde, nog afgezien van armoede of beperkte toegang tot ziektekostenverzekeringen. Het rapport vond weerklank in het Congres en bij medici.

Nu bijna twintig jaar later constateert Smedley echter dat er « geen enkele betekenisvolle vooruitgang » is geboekt. Hij betreurt het dat de zwarte bevolking gemiddeld nog altijd vijf jaar eerder sterft dan blanke Amerikanen. Bij alle ziekten is hun sterftecijfer hoger dan bij andere categorieën van de bevolking. De coronapandemie in het bijzonder heeft de minderheidsgroepen in de VS getroffen. Eind november 2020 was het sterftecijfer onder zwarten, latino’s en indianen vier keer hoger dan dat onder blanke Amerikanen. Brian Smedley spreekt van een soort « medische apartheid ».

De oorzaken van deze ongelijkheden zijn meervoudig: de verkaveling van het verzekeringsstelsel, de afwezigheid van harmonisatie van ziekenhuisstatistieken, milieufactoren… Vervuilende industrieën hebben zich ongestraft kunnen vestigen in stadswijken met een gekleurde bevolking, aldus Smedley. Volgens hem blijft de raciale kwestie in de VS nog altijd taboe: een blokkade die is blijven bestaan, zelfs nadat de « Black Lives Matter » beweging, die veel losmaakte in de zomer van 2020, een aantal onuitgesproken zaken duidelijk maakte. Smedley: « Voor de eerste keer hebben we duidelijk kunnen zien dat het racisme veel dieper zit dan de houding van individuen en dat is een felicitatie waard. »

De medische beroepen erkennen niet graag dat ook zij deels verantwoordelijk zijn voor de verschillen in medische behandeling. Brian Smedley: « Het verplegend personeel zegt dat het bij de behandeling van patiënten geen onderscheid naar kleur maakt, maar dat is gewoon niet waar. Wij houden allemaal rekening met huidskleur. » Voorbeeld: de aantekeningen van artsen gedurende de consulten. Een analyse van 40.113 aantekeningen uit het elektronisch register van patiëntgegevens laat zien dat zwarte Amerikanen 2,5 keer zo vaak als anderen het risico lopen op negatieve opmerkingen als « gebrek aan medewerking ». Een ander bewijs van vooroordelen: het zelfs bij medische studenten bestaande geloof (volgens een onderzoek in 2016) dat zwarte Amerikanen een veel grotere pijntolerantie hebben, waardoor zij systematisch minder pijnstillers voorgeschreven krijgen.

Volgens diverse onderzoeken genezen zwarte patiënten sneller wanneer zij behandeld worden door zwart medisch personeel. Een onderzoek in 2020 betreffende 1,8 miljoen geboortes in Florida tussen 1992 en 2015 laat bijvoorbeeld zien dat het sterftecijfer bij de geboorte van zwarte kinderen de helft lager ligt wanneer de arts ook een zwarte huidskleur heeft. Helaas zijn minderheden ondervertegenwoordigd in de medische sector. Slechts 5% van de artsen is Afro-Amerikaan, terwijl Afro-Amerikanen 12,4% van de bevolking uitmaken. Daarentegen heeft 22% van de Amerikaanse medici een Aziatische achtergrond, terwijl Aziaten slechts 6% van de bevolking vertegenwoordigen.

Evolueert de elite in de medische sector? In het voorjaar van 2021 werd de prestigieuze « Journal of the American Medical Association » (JAMA) gebombardeerd met kritiek wegens het verspreiden van een podcast die structureel racisme in de gezondheidszorg betwijfelde. De boodschap werd kennelijk begrepen. De verantwoordelijke van de JAMA, een kinderarts uit Boston, werd vervangen door een Afro-Amerikaanse epidemiologe. Benoemd op 11 april is Kirsten Bibbins-Domingo de eerste gekleurde hoofdredacteur sinds de oprichting van het blad in 1883.

Geschreven in mei 2022