Azië

Civis Mundi Digitaal #132

door Jan de Boer

Hoe de Indiase deelstaat Kerala politiek en religie samenbrengt

Waar zie je in India communisten bij de manifestaties van hun partij zwaaien met afbeeldingen van Karl Marx, Friedrich Engels én Krishna, de achtste incarnatie van de god Vishnou? Inderdaad, nergens anders dan in Kerala, een deelstaat in het zuidwesten van India. Ja, in het India van de extreme hindoe-nationalist Narendra Modi. In deze meest sociale deelstaat Kerala gaan alle kinderen, ook meisjes, naar de basisschool, is in de stad de levensverwachting 73 jaar, en zijn gezondheidszorg en onderwijs voor iedereen gratis, tot grote trots van zijn inwoners en de aan de macht zijnde Communistische Partij.

In Kerala, in 1956 gevormd door een fusie van de monarchieën Travancore en Cochin en het district Malabar, stemden de inwoners al in 1957 op de Indiase Communistische Partij, die daarna in coalitie met andere partijen steeds electorale successen kende en afwisselend met de Congrespartij van de familie Nehru-Gandhi aan de macht was. In 2021 won de Communistische Partij voor de tweede keer op een rij de lokale verkiezingen, een sinds veertig jaar ongekende prestatie. En zo is Kerala de laatste linkse verzetshaard geworden tegen het extreemrechtse hindoe-nationalisme. De gepredikte marxistisch-leninistische ideologie is niet dogmatisch: de communisten in Kerala tonen ideologische souplesse. Waar ze zich hebben uitgesproken voor agrarische hervorming is dat gebeurd zonder radicalisme. De gronden zijn het bezit van de hoge kasten; ze worden verhuurd door intermediaire kasten, die de grote winnaars van de hervorming zijn; en de boeren van de allerlaagste kasten, die toch in eerste instantie van deze hervorming de zegeningen hadden moeten krijgen, zijn nooit eigenaar van de door hen bebouwde grond geworden. Je zou, zeker in het communistische Kerala, toch een wat evenwichtiger herverdeling van grond ten gunste van de agrarische werkers, de « onderdrukten » die men vroeger de « onaanraakbaren » noemde, hebben mogen verwachten.

De Communistische Partij is erin geslaagd een communistische massa-organisatie te worden met een sociaaldemocratische ideologie. Zelfs in de hedendaagse context steekt zij nog met een vurig rood af tegen de Indiase Volkspartij (BJP) van Narendra Modi. De Keralese minister van lokale gemeenschappen, M.B. Rajesh, die beslist niet oogt als een gevaarlijke leninist: « Wij doen er alles aan om dit model, gefundeerd op de imperatieven van sociale rechtvaardigheid, toe te passen in het door het liberalisme opgelegde kader. »

Minister Rajesh, die terecht trots is op het succes van de communistische regering voor zijn aanpak van Covid-19 – waar die van de centrale macht een complete ramp was – erkent dat de economische groei en de productiviteit niet de vooruitgang van de verzorgingsstaat hebben gevolgd. Achter de slogans, de vlaggen met hamer en sikkel, en het enthousiasme tijdens de manifestaties om de partij te ondersteunen (de Communistische Partij in Kerala telt meer dan 500.000 aanhangers), tekent zich een genuanceerde realiteit af. Daarom hebben de leiders besloten, gezien het succes van het nationalisme en de opwinding rond de religieuze thema’s van de BJP, een politieke strategie te ontwikkelen bestemd om de hindoes in Kerala het hof te maken. Men wil bewijzen dat men communist en ook gelovig kan zijn. Zo kwamen de beelden van Marx en Engels zij aan zij met die van goden tijdens georganiseerde manifestaties op de geboortedag van de god Krishna, het feest Janmashtami: een illustratie van deze nieuwe dialectische opleving. Minister Rajesh: « 99% van onze kiezers gelooft in goden. Wij moeten aan de mensen laten zien dat we niet tegen het geloof vechten, maar tegen de exploitatie van de massa. »

Op kerstavond vorig jaar, nog voordat honderden gelovigen zich voor de middernachtmis naar de kathedraal van het Heilige Kruis in Cochin spoedden, verlevendigde een merkwaardige optocht de straten: bij 28 graden Celsius en een vochtigheidsgraad van 81% doorkruiste een vrachtwagen met een groep kerstliederen zingende kerstmannen met witte baarden de stad. In deze deelstaat, waar de communisten soms hun kinderen Lenin of Stalin doopten, lijkt het Keralese « model » inmiddels uit de zak van de kerstman gekomen te zijn.

Geschreven in februari 2023

China staat niet te trappelen om Rusland te helpen

Nog maar net voor de tweede keer herkozen als president van de Volksrepubliek China (PRC), en omringd door ministers die alles aan hem te danken hebben, toont Xi Jinping zijn almacht. Iedereen schijnt van hem een centrale rol in de oorlog in Oekraïne te verwachten zonder zich zorgen te maken over de gebruikelijke tweeslachtigheid in de Chinese diplomatie en haar werkelijke capaciteit om deze crisis te regelen. Al sinds enige maanden keek Poetin uit naar het bezoek van de Chinese president, dat de positie van het Kremlin zou versterken. En nu heeft Xi Jinping eindelijk (als een keizer die zijn vazal bezoekt) Rusland bezocht en zijn partnerschap met Moskou bevestigd.

Maar de PRC heeft nooit enig risico voor Moskou willen lopen. Ja, de export van Rusland naar China is in 2022 met 46% toegenomen, grotendeels dankzij goedkoop ingekochte energie, waarvan ook India en Japan profiteren. Ja, er zijn gezamenlijke militaire oefeningen die voor de nodige onrust zorgen, bij de kust van Zhejiang – vrijwel recht tegenover Taiwan – en rond de Japanse archipel. Dit alles is belangrijk om de wereld de realiteit en soliditeit van het Chinees-Russische partnerschap « zonder grenzen » te tonen.

Maar achter deze façade blijft China heel voorzichtig. Bij iedere resolutie van de Verenigde Naties over de invasie van Oekraïne onthoudt Peking zich van stemming. China mag dan misschien de verkoop van wapens aan Rusland overwegen, zoals de Amerikaanse inlichtingendienst bevestigt, maar Peking is niet bereid om zijn economie, waarmee het echt niet goed gaat, te gronde te richten om Moskou te helpen.

Tezelfdertijd is na het bezoek aan Moskou het telefonische onderhoud met Zelensky (als dat inderdaad heeft plaatsgehad) een meesterzet voor Peking. De Oekraïense president zou China de mogelijkheid geboden hebben om een centrale plaats in te nemen, zodat Peking alleen maar zijn belangen kan dienen door allereerst de beschuldigingen van een absolute medeplichtigheid met Moskou te ontzenuwen en vervolgens zich nog wat meer op het internationale toneel te doen gelden. Denkt Zelensky misschien echt dat China de sleutels heeft voor de oplossing van het conflict? Ik vraag me in dat geval af welke sleutels dat zijn.

China kan geen druk op Moskou uitoefenen als Poetin geen territoriale concessies wil doen. En het is verre van zeker dat de PRC opheffing van een deel van de sancties van het Westen kan gebruiken als wisselgeld. Misschien wil Zelensky China ervan overtuigen niet te ver te gaan in haar steun aan Moskou, met name door Rusland geen wapens en mankracht te leveren. Als dat het geval is, zou hij iets kopen tegen een forse prijs, wat China naar mijn overtuiging niet van plan is te doen.

Overigens is het goed om te weten dat China en Oekraïne al heel oude banden hebben. In het kader van de « Nieuwe Zijderoutes » was Oekraïne een bevoorrechte partner van de Chinese macht. Sinds de Russische invasie heeft Oekraïne Peking met de nodige consideratie behandeld door een relatief neutrale houding aan te nemen wat betreft de mensenrechten in China. Deze schijnen duidelijk geen prioriteit voor het Oekraïense regime te zijn, dat zich in oktober 2022 in eerste instantie onthield van stemming in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties inzake de schending van mensenrechten van Oeigoeren in Xinjiang. En wanneer het uur van wederopbouw in Oekraïne aanbreekt, kun je er zeker van zijn dat de Chinese ondernemingen aldaar er goed aan kunnen verdienen.

In dat geval is het mogelijke onderhoud tussen Xi Jinping en Zelensky geen goede publiciteit voor de strijd van democratieën tegen autocratieën en dient het de Chinese strategie van het zaaien van tweedracht. De PRC weet prima wiggen te slaan in de westerse allianties, zowel in Azië als in Europa. Tijdens de topconferentie van de G20 op Bali en daarna die van de Economische Samenwerking Azië/Stille Oceaan in Bangkok in november 2022 stonden de deuren wijd open richting Japan en de Europese Unie. Iedereen wil Peking bezoeken, zoals de Duitse kanselier en de Franse president, die er in april heen gaat om te proberen zijn stem te laten horen en de economische banden met de westerse economieën te beschermen.

Na Covid-19 probeert China met zijn potentiële attractiviteit ondanks haar niet te onderschatten moeilijkheden het front van de democratieën te breken en zo ook een breder scala van economische en technologische sancties, die haar ambities heel sterk hinderen, te vermijden. Blijft alleen de Verenigde Staten over voor het perspectief van dat onderhoud Zelensky-Xi Jinping dat een einde aan het conflict zou moeten maken. Maar laten we hopen dat wanneer iedereen zijn kaarten en troeven op tafel legt China niet de macht is die de absolute winnaar blijkt.

Geschreven in maart 2023