Obesitas: 'Over deze pandemie hoor je niemand'. Geciteerd artikel

Civis Mundi Digitaal #139

“Een land waar een half miljoen kinderen te dik zijn. Waar de helft van de bevolking vrijwel nooit beweegt of sport. En er om die reden 5.800 mensen doodgaan, elk jaar weer. Hun harten kapot. Vaatstelsels verstopt. Hersenen slecht doorbloed. De binnenkant van de bloedvaten beschadigd – virussen die vrij baan hebben naar de longen, darmen, hersenen. Dementie. Verstopte vaten. Hartaanvallen... Dat land is Nederland. En dit is hoe het komt” schrijft de NRC van 21 oktober in twintig jaar zouden bij geslaagd beleid bijna 50.000 doden voorkomen kunnen worden, reket het RIVM voor. Het zou 30.000 hartinfarcten shelen, 28000 beroertes, 27.000 gevallen diabetes 2 en 4 en 4.00 gevallen van dikkedarmkanker... Ook de WHO beschouwt fysieke inactiviteit  als een van de grootste gezondheidsproblemen ter wereld... Wereldwijd gaan jaarlijks 5,3 miljoen mensen door door te weinig beweging. Meer dan de gevolgen van roken  (5,1 miljoen). Mensen die te weinig bewegen hebben twintig tot dertig procent meer kans om kanker te krijgen, een hartaanval, beroerte of suikerziekte... En toch is er nauwelijks maatschappelijk debat over.”

Het artikel gaat vooral over “een overheid die zichzelf tegenwerkt en de Tweede kamer op het verkeerde been zet”. Onder minister Erica Terpstra nam sport en bewegen een hoge vlucht om daarna langzaam in te zakken en “het landsbestuur waarschuwingen van de eigen ambtenaren negeert.”

“Veel experts zien dit [gymles] als dé manier om de hele bevolking in ‘’een klap gezonder te maken. Dat vindt de overheid ook... {Maar] tachtig procent van de scholen moest bezuinigen. Dat deden ze vaak op gymlessen... Er waren scholen waar de helft van het aantal gymdocenten werd ontslagen... omdat ze bezuinigingen opgelegd kregen van diezelfde regering... VWS was voor. Maar de minister van Onderwijs wees het af.... De vrijheid van onderwijs zit diep verankerd in... vooral de christelijke politieke partijen.”

Bovendien kloppen de cijfers van hoeveel de mensen bewegen vaak niet en rekenen zich rijk met effectief beleid. “De mensen die het beleid op straat moeten uitvoeren zien al dat het de verkeerde kant opgaat.” Verder “’ begint iedere minister,. iedere nieuwe wethouder weer helemaal opnieuw... een wet voor bewegen bestaat niet.”

“Neuropsycholoog Erik Scherder... doet er al jaren alles aan om duidelijk te maken waarom beweging zo’n groot probleem is – en hij begrijpt niet waarom zijn verhaal nauwelijks aanslaat... Hij had gehoopt dat de coronapandemie verschil zou maken. Mensen met overgewicht  en een ongezonde leefstijl liepen toen meer risico om te overlijden. Bij minimaal zeventig procent van de oversterfte tijden de pandemie (2020-2022) speelde overgewicht een rol.”

“Op het ministerie van VWS legt Scherder alles op tafel... hoeveel mensen ziek worden en overlijden... over kinderen die motorisch achteruitgaan... waarom het beleid niet goed werkt... Het ministerie stelt nu... ‘We we vinden dat het niet over betuttelen moet gaan maar over de vraag hoe we de motivatie om te bewegen zo maximaal mogelijk kunnen verbeteren... Een minister die wel zegt het probleem te zien, maar niet echt iets wil doen, dat is wat ze al jaren zien gebeuren... Scherder ziet vooral een overheid die niets oplegt, maar opnieuw kiest voor tijdelijke subsidies . Die haar burgers niet beschermt tegen ziekte en overlijden, zoals bij roken wél al jaren gebeurt. Hij zegt tegen de groep: ‘’U gaat weer een hele generatie opofferen.’”

Er komt nieuwe plannen. “Het is gewoon precies wat ik twintig jaar geleden al heb gedaan. Steeds worden… dezelfde doelen gesteld,” aldus Loek Jorritsma die meer dan 25 jaar geleden  in de directie sport van VWS werkte en een voorstel (nota) schreef. “ Drie weken nadat ‘’Nederland Beweegt’ wordt gepresenteerd, valt het kabinet. Het voornemen om met een sportwet te komen is dan al op de lange baan geschoven door VVD en CDA. Hoe de politiek Nederlanders in beweging zal krijgen, is aan het volgende kabinet. In (concept-)verkiezingsprogramma’s... is het nauwelijks een thema. En zo begint alles weer van voren af aan.”

Enkele cijfers

“Schermtijd: een op de vloer ouders met een baby van 9 maanden tot 1 jaar laat hun kind twee ur per dag naar een beeldscherm kijken. Kinderen tot zes jaar brengen gemiddeld 1000 minuten poer dag door achter een tablet, telefoon of televisie. De gemiddelde schermtijd neemt al jaren toe. Uit wetenscvhsppelijkm ondrxzoek blijkt dat er een verband is tussen een hogere schermtijd en een slechtere gezondheid, zoals overgewicht en bijziendheid.”

Zitten: Nederlanders zitten gemiddeld 9,1 uur per dag. Bijna de helft van de 9,7 miljoen werkende Nederlanders heeft een zittend beroep en dat aantal neemt toe. Jongeren en jongvolwassenen zitten gemiddeld 10 uur per dag. Kinderen brengen iedere dag 7,2 zittend door. De laatste acht jaar zijn Nederlanders steeds langer gaan zitten.”

Ongezond eten: “ In  tien jaar tijd is er 30 procent meer aanbod van ongezond eten op straat... ongeveer 3.000 fastfoodrestaurants, donutzaken, ijssalons... Het aantal bakkerijen en groentenwintels nam juist af met 1.200.”

Corona: “700.000 Nederlanders die voor de coronapandemnie wekelijks sporten, doen dat nu niet meer. Vooral lager opgeleiden en adolescenten stopten met bewegen”. Een nasleep van de lockdown. Het aantal leden van sportverenigingen is eveneens gedaald, sinds vorig jaar met 26.000.

Zie ook  NRC 26 oktober, ‘Kamerleden voelen zich machteloos in de strijd voor meer beweging’

“Hun werk is zo georganiseerd dat het moeilijk is om brede en langdurige problemen aan te pakken… Daarvoor is beleid nodig dat zich uitstrekt over vele jaren en vele ministeries… dat voor kamerleden lastig is te realiseren is, zeker als ze maar een of twee  kabinetsperiodes blijven. De vraag is steeds: is het de moeite waard om te werken aan langetermijn-oplossingen, als die niet leiden tot persoonlijke successen die  Kamerleden ook nodig hebben.”

“Altijd is er wel een probleem dat acuter voelt dan een langzaam trippelend probleem dat tegelijk veel mensen ziek maakt. Klimaat, oorlog, energie. Allemaal crises die natuurlijk heel veel aandacht vragen. Maar we hebben ook een beweegcrisis… Veel mensen overlijden, heel veel mensen worden ziek, en we hebben een groot probleem... Mensen die te weinig bewegen kosten de samenleving meer aan gezondheidszorg dan mensen die roken… De motorische vaardigheden van kinderen hollen achteruit, ze zitten veel op hun telefoon of tablet, hun ogen zijn slechter geworden, ze spelen minder buiten, hebben niet altijd toegang tot een speeltuin, sporten minder, eten vaak ongezond.”

“”We zitten hier met twintig partijen. Die hebben allemaal andere prioriteiten en samenwerking is niet altijd makkelijk. Dan is het moeilijk om iets wat sluimert, om de sluipmoordenaar uit te schakelen.”