In Kort Bestek: Hoe stevig is een links geluid in de praktijk?
Civis Mundi Digitaal #33
De huidige Commissaris van de Koning in Groningen, Max van den Berg, vroeger de ayatollah van het Noorden genoemd, is benoemd tot voorzitter van de PvdA-commissie die de toekomstige PvdA-Tweede Kamerleden en de lijsttrekker voor de volgende verkiezingen moet selecteren. De vorige voorzitter, Felix Rottenberg, had zich, zoals bekend, onmogelijk gemaakt door harde kritiek op de huidige PvdA-leider Diederik Samsom en de PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Hiermee wordt opnieuw een sociaaldemocraat met een stevig links geluid als voorzitter van die commissie aangetrokken, melden de media. Maar hoe stevig is dat linkse geluid? Ik herinner me nog de nieuwe voorzitter nog als een sterk ideologisch bevlogen partijvoorzitter van de PvdA in de jaren ’70, die toen moest waken over de uitvoering van het radicaal-linkse beginselprogramma dat zijn partij in 1977 had omhelsd. Allerlei radicale geluiden in dat programma raakten spoedig weer op de achtergrond. Dat bleek al uit het verkiezingsprogramma van de PvdA bij de verkiezingen in 1981, waarin van het radicalisme van dat beginselprogramma maar bitter weinig terug te vinden was. Toen hij als partijvoorzitter hierop werd aangesproken, was zijn reactie dat er tussen officieel beleden beginselen en de praktische politiek nu eenmaal geen duidelijk verband is. Pragmatisme bepaalt in feite de sociaaldemocratische koers, was zijn antwoord.[1]
Verder dan een stevig links geluid komt de PvdA in de praktijk niet, in beslag genomen als zij bij regerings- en bestuursbeleid pleegt te worden door de eisen van de praktische politiek. Die nopen telkens weer tot het sluiten van compromissen. Recent voorbeeld: het kabinet Rutte II. Veel retorisch geschreeuw, met als beloning de nodige publiciteit, maar weinig sociaaldemocratische wol. Het is de bekende botsing tussen luidruchtig beleden politieke waarden en wensen en de niet te onderdrukken wens om mee te kunnen regeren en besturen van de meest ambitieuze en toonaangevende partijleden. In de praktijk blijkt het machtsmotief meestal sterker dan ideologische overwegingen en uitgangspunten. De fractiediscipline is daarop gebaseerd. Eendracht maakt macht. Wie die fractiediscipline niet respecteert, loopt de kans niet meer in de Kamer terug te kunnen keren.
Van het stevige linkse geluid van de Griekse politicus Tsipras, de leider van de Griekse radicaal-linkse partij SYRIZA, is ook weinig overgebleven. Met de verkiezing van Jeremy Corbyn tot de nieuwe leider van de Labour Party valt ook in Engeland weer een stevig links geluid te horen. Maar ook daarbij rijst de vraag hoe stevig dat linkse geluid in de politieke praktijk zal zijn.
SWC