Recensie Narratives

Civis Mundi Digitaal #41

door Michel van Hulten

Deze publicatie behoudt voor ons een aantal van de bijdragen geleverd aan het 17^e Crossborder Crime Colloquium, gehouden op 25-26 Mei 2015 in het Centre of Criminology and Social Prevention, Praag, Tsjechië. Dit project genoot de steun van de Universiteit van Tilburg.

[Attentie voor uw agenda: het 18e Cross-border Crime Colloquium wordt verzorgd door de Comenius Universiteit, Faculty of Law, in Bratislava, Slovakia, 18 -20 juni 2017]

Deze verzameling van 15 bijdragen (plus een inleiding door Petrus C. Van Duyne) aan het colloquium gehouden in 2015 biedt een zeer gevarieerd beeld van georganiseerde criminaliteit, zie de inhoudsopgave die al is gepubliceerd in #40 van Civis Mundi, oktober 2016 ophttp://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=3128.  De opening van het boek met drie artikelen over schandalen in Belgrado, Roemenië en Ukraine lijkt te herbevestigen dat het bij georganiseerde misdaad in Europa toch vooral zou gaan om Centraal- en Oost-Europa. Dat wordt gelukkig in de erop volgende artikelen goed gedocumenteerd weersproken. Met ‘goed gedocumenteerd’ bedoel ik als recensent ook te zeggen dat deze bijdragen niet gaan over wat ‘sommigen denken te weten over corruptie’ - veelal aangeduid als ‘percepties’. De auteurs in deze verzameling van colloquium-documenten schrijven over ‘feiten’. Daarmee bevestigen zij  experts te zijn, anders dan de zogenaamde experts die bijdragen aan de jaarlijkse Corruptie Percepties Index die meedelen wat zij denken waar te nemen dan wel te ervaren, maar die tot nu toe geen verzamelingen meldden van opsporingsgevallen en veroordelingen in de rechtbanken. Rado Nicolae geeft een lijst van 26 ‘cases’ (p.83-87) die hij gebruikt als basis voor zijn artikel over gezondheidszorg. Hij ziftte deze gevallen uit bijna 200.000 Google hits op medic luare de mită - ‘omkopen arts’. Peter Sproat levert in zijn bijdrage over georganiseerde criminaliteit in het Verenigd Koninkrijk zelfs 16 tabellen met exacte aantallen in diverse rubrieken (p.146-157). Anita Lavorgna haalde voor haar studie van computer-gerelateerde misdaad (cyber crime) honderden hits bij misdaad-gerelateerde organisaties als Interpol, UNODC, Europol  en Olaf (zie tabel op p. 214/5) waar zij 67 documenten uit selecteerde voor haar analyse. Al deze auteurs bewijzen hiermee ten overvloede dat we af kunnen stappen van alle ‘percepties van corruptie’ studies (in mijn ogen ‘geleuter’) en de eruit getrokken conclusies over de corruptheid van landen, en ons als onderzoeker van corruptie kunnen concentreren op reeds gevonden en te vinden feiten. Jammer voor Nederland dat zo mooi hoog scoort op de jaarlijkse onschuldlijst van Transparency International.

Het woord ‘corruptie’ komt overigens in dit boek weinig voor, de titel vermeldt uitdrukkelijk ‘corruptors’ maar die worden net als het begrip ‘corruptie’, weinig genoemd behalve vanuit Servië, Roemenië en Ukraine. Schrikken we ‘bij ons’ nog steeds terug van het man-en-paard noemen? 

Over ‘georganiseerde misdaad’ meldt Anna Sergi nadrukkelijk (p. 222) dat het veel bediscussieerd wordt, maar ook dat onderzoekers het erover eens lijken te zijn dat we niet te veel ons moeten verdiepen in al te precieze definiëringen. Dat loont niet. Onzekerheid overheerst. Het begrip wordt voortdurend gereviseerd en verandert in beleid en regelgeving. Merkwaardig, dit overkomt ook het begrip ‘corruptie’. Georganiseerde misdaad heeft het tenminste nog geschopt tot een VN-definitie, die Peter Sproat citeert in zijn voetnoot 4 op p. 141: ‘Article 2 of the UN Convention Against Transnational Organized Crime’https://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CTOC/index.html. De VN zag in 2002 af van het opnemen van een definitie voor ‘corruptie’ in UNCAC, de conventie tegen corruptie.

Corruptie is wel georganiseerde criminaliteit, je hebt in elk geval twee ‘actors’ nodig, de omkoper en de omgekochte, die beiden denken te profiteren. En soms drie actors als er ook benadeelden zijn die meegeteld kunnen worden. Maar lang niet altijd omvat georganiseerde criminaliteit ook corruptie. Wel omvat het begrip ‘georganiseerde misdaad’ veel meer en dit boek verhaalt er overvloedig van.