Nieuwsbrief Stichting Nederlands

Civis Mundi Digitaal #42

Intro (red.)

Dat Nederland een eigen nationale identiteit heeft, was sinds de jaren ’60 jarenlang taboe, en sterk omstreden. Sinds de Fortuynrevolte raakt het steeds meer dat taboe kwijt, maar wat er onder nationale identiteit te verstaan valt, blijft nog heel omstreden, en in veler ogen in ieder geval niet de Nederlandse taal. De volgende stap dient te zijn dat die eigen taal daar eveneens deel daarvan uitmaakt. De Nederlandse Taalunie dient zich ook daarvoor in te zetten, zoals we van haar nieuwe algemeen secretaris Hans Bennis mogen verwachten. In een interview bij zijn afscheid als directeur van het Meertens Instituut, gespecialiseerd in de Nederlandse taal en cultuur, verklaarde hij onder meer dat de Nederlandse taal een kernwaarde van onze nationale identiteit is. Je bent Nederlander, omdat je Nederlands spreekt. Om dat besef te ondersteunen, plaatsen we hieronder, zoals we al eerder gedaan hebben, de Nieuwsbrief Stichting Nederlands.

Nieuwsbrief Stichting Nederlands

Reuring

Het lijkt wel dat er de laatste tijd enige reuring is gekomen aan het taalfront. Diverse groepen en individuen, zowel in Nederland als in Vlaanderen, keren zich tegen de ver doorgevoerde (Nl) of dreigende (Be) verengelsing van het universitaire onderwijs met als jongste activiteit het artikel van drie hoogleraren van de universiteit van Gent. Dat drietal, met als, voor mij, bekendste naam Bruno De Wever, kreeg daarvoor de Lof van de maand november.

Of het tij gekeerd kan worden is de grote vraag. Universiteiten hanteren vaak het (kul)argument dat Engels nu eenmaal de taal van de wetenschap is, maar het gaat die instellingen eigenlijk om de centen: buitenlandse studenten leveren meer op. Dat het onderwijs onder die verengelsing lijdt zal ze een zorg zijn.

Ik hoop in ieder geval dat het komend jaar het Nederlands weer een beetje kleur op het gezicht krijgt. Het gemor is er, nu nog resultaat. We zouden eens kunnen beginnen met de vernederlandsing van Schiphol (nee, geen universiteit). Voorvechters met ideeën kunnen zich bij ondergetekende melden. arno schrauwers

Hans Bennis wordt algemeen secretaris Taalunie

7 december 2016 - Het Comité van ministers heeft Hans Bennis benoemd tot de nieuwe algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie. Op 1 februari begint Bennis aan zijn nieuwe taak. Bennis studeerde Nederlands en algemene taalwetenschap en is verbonden geweest aan verschillende universiteiten. In 1998 werd hij directeur van het Meertensinstituut. Eerder dit jaar werd bekend dat hij die functie per 1 januari neerlegt. Volgens Bennis is zijn grootste opgave als algemeen secretaris het vertrouwen te herstellen in de Nederlandse Taalunie. Hij stelt zich ten doel de organisatie tot een gewaardeerde partner te maken in discussies over de Nederlandse taal- en letterkunde. Het is onduidelijk of daar ook de zorg voor het wel en wee van het Nederlands valt. Die uitspraak van Bennis lijkt op een verwijt aan de inmiddels vertrokken vorige Taaluniesecretaris Geert Joris.

Bron: Onze Taal

Nederlanders nr 1 in Engels buiten Engels taalgebied

15 november 2016 - De Engelse lees- en luistervaardigheden van Nederlanders zijn beter dan die van anderen voor wie het Engels niet de moedertaal is. Dat blijkt uit een jaarlijks onderzoek van taalonderwijsbureau Education First. Het is voor het eerst dat Nederland op de eerste plek staat - vorig jaar stonden de Denen bovenaan.

In het onderzoek zijn de lees- en luistervaardigheid geanalyseerd van 950 000 volwassenen uit 72 landen waar het Engels niet de eerste taal is. De spreek- en schrijfvaardigheid zijn niet getest. Volgens critici is het jaarlijkse onderzoek mede daardoor niet representatief en kunnen er dus geen conclusies aan worden verbonden.

Het onderzoek van Education First maakt eens te meer duidelijk dat Nederlanders al zeer goed scoren zonder dat daar tweetalig onderwijs voor nodig is geweest, waar staatssecretaris Sander Dekker (VVD) een groot voorstander van is. Om welk probleem op te lossen, vroeg een SP-senator hem dan ook. Bron: Onze Taal

Luxemburgse taalpetitie massaal ondertekend

25 oktober 2016 - Een petitie waarin het

Luxemburgse parlement verzocht wordt het

Luxemburgs (Letzeburgs) tot overheidstaal van Luxemburg te maken, is door een recordaantal

Luxemburgers ondertekend. Het oogmerk is de positie en de overlevingskansen van deze taal zeker te stellen.

De petitie werd door bijna 15 000 Luxemburgers ondertekend. Er wonen ruim een halfmiljoen mensen in Luxemburg volgens de Wikipedia, waaronder veel buitenlanders. 4500 handtekeningen zouden al goed geweest zijn voor een parlementaire behandeling. Inmiddels is er ook een tegenpetitie, waarin opgeroepen wordt alles bij het oude te laten. In de praktijk zijn het Frans en het Duits de meest geschreven talen, maar is het Letzeburgs sterk in de onderlinge communicatie. Volgens opstellers van deze petitie zou de verhoging van de status van het Letzeburgs niet goed zijn voor de vele buitenlanders die in het land werken. Opmerkelijk is dat de krant waaruit dit bericht komt, Luxemburger Wort, een versie in het Frans, Duits, Engels én Portugees heeft, maar niet in het Letzeburgs.

Bron: Onze Taal

Taalvaardigheid eerstejaars belabberd

20 oktober 2016 - Hogescholen en universiteiten zijn ontevreden over het taalniveau van hun eerstejaarsstudenten, blijkt uit eigen onderzoek van het AD. Veel hogeronderwijsinstellingen hebben aan het begin van het studiejaar hun eerstejaars een taaltoets laten maken. Hieruit is gebleken dat bij een groot percentage studenten de taalvaardigheid onder de maat is. Steeds vaker wordt er gewezen op het verband tussen het taalniveau van studenten en hun studiesucces. In de nieuwsbrief van de Taalunie komen deze week twee hogescholen aan het woord over deze kwestie. Volgens Odisee (Vlaanderen) en de Hogeschool van Amsterdam zouden meer studenten hun opleiding met succes afronden als hogeronderwijsinstellingen investeren in structureel taalvaardigheidsbeleid.

Bron: Onze Taal

"Nederlands met stip belangrijkste taal bij bedrijfsleven in Nederland en Vlaanderen"

11 oktober 2016 - Volgens een onderzoek van het Meertensinstituut en de universiteit van Gent ("Aan het werk met de Staat van het Nederlands") is het Nederlands ’met stip’ de belangrijkste taal in het bedrijfsleven in Nederland en Vlaanderen, zowel intern als extern belangrijkste taal. Als er naast Nederlands ook een andere taal wordt gebruikt, dan is dat vooral het Engels. Het onderzoek is het eerste in wat een serie zou moeten worden: de Staat van het Nederlands. Aan het onderzoek namen zo’n 6500 mensen mee, waarvan 3500 uit Vlaanderen.

De mondialisering laat zich dus wel voelen in het bedrijfsleven, maar vormt bij deze nulmeting geen ’bedreiging’ voor het Nederlands in het bedrijfsleven, zo schrijven de rapporteurs. De onderzoekers zien dat niet als een voorbode voor de teloorgang van het Nederlands. In de regio’s Vlaanderen en Brussel speelt Frans een grotere rol dan in Nederland, maar dat lijkt voor de hand te liggen. Bron: Onze Taal

Afbeelding i: Liberalen winkelen niet (’ludieke’ actie in 2de Kamer)

VUB wordt meertalige universiteit

28 september 2016 - De Vrije Universiteit Brussel wordt meertalig met een stevige verankering van het Nederlands, zo stelt de nieuwe rector Caroline Pauwels. Ze vindt dat haar universiteit het kosmopolitische karakter van Brussel moet incorporeren.

De VUB mag geen eilandje meer zijn in de hoofdstad, stelt de rector. De universiteit moet de komende jaren Brussel omhelzen en een goed middel daartoe is meertaligheid. "We zijn een Nederlandstalige universiteit, maar we gaan ons veel meer meertalig positioneren, om studenten beter voor te bereiden op een nieuwe internationale realiteit die de hunne zal zijn. Ze zijn er ook zelf meer en meer vragende partij voor."

Pauwels ziet verschillende mogelijkheden om die meertaligheid te verwezenlijken. Een waar ze verder werk van wil maken is de introductie van andere talen in de reguliere Nederlandstalige opleidingen. "Ik denk bijvoorbeeld aan het overnemen van vakken in het Frans van de ULB, onze Franstalige zusteruniversiteit of onze studenten kunnen zich ook verplaatsen naar een ULB-campus om er les te volgen." Docenten met een Franstalige of Engelstalige achtergrond wil ze ook de kans geven om in die taal te doceren. Bron: de Standaard

Taalunieraad pleit voor sterke positie van Nederlands in wetenschap en hoger onderwijs

26 september 2016 - De Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren pleit voor een sterke positie van het Nederlands in wetenschap en hoger onderwijs. Om die te kunnen garanderen, roept de Raad alle betrokkenen op om een weldoordacht talenbeleid te voeren waarin het Nederlands, naast het Engels en andere talen, een sterke rol blijft vervullen. Op dit moment is een maatschappelijk debat gaande over de ver doorgeslagen verengelsing van wetenschap en hoger onderwijs. De Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren wil daar een bijdrage aan leveren door het belang van het Nederlands te onderstrepen. De Raad onderkent het belang van het Engels voor internationalisering, maar benadrukt daarbij het belang van het Nederlands voor de eigen samenleving. Hij hecht er veel belang aan dat iedereen - ongeacht opleiding, beroep of sociale klasse - toegang heeft tot kennis en inzichten die in de wetenschap worden ontwikkeld. Daarom pleit de Raad voor het gebruik van het Nederlands, aangezien de taal van onze maatschappij hiertoe de beste kansen biedt. De notitie ’Nederlands als taal van wetenschap en hoger onderwijs’ (pdf) verschijnt in aanloop naar de Europese Dag van de Talen (26 september) en de Taalunie-talendebatten (26 en 30 september) rond meertaligheid in het onderwijs. De Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren adviseert het Comité van Ministers over het beleid van de Taalunie. De Raad kan adviezen uitbrengen op verzoek van het Comité of op eigen initiatief en bestaat uit deskundigen op het terrein van de Nederlandse taal, onderwijs, wetenschap, letteren en cultuur. De Raad wordt voorgezeten door Reinhild Vandekerckhove; Kete Kervezee is vicevoorzitter.

Bron: Taalunie

Taalmuseum in Leiden geopend

20 september 2016 Op 19 september opende het nieuwe Taalmuseum Leiden zijn eerste tentoonstelling in het stadhuis van Leiden. De tentoonstelling ’Van wie is de taal?’ in nodigt

uit om na te denken over je eigen taalgebruik, aldus Niels Schiller. De hoogleraar in taalwetenschap is samen met tal van andere Leidse onderzoekers lid van de redactieadviesraad van het Taalmuseum. "We laten zien dat taal nooit neutraal is en dat ieder taalgebruik reacties oproept." Dat blijkt bijvoorbeeld bij de vitrinekast over het woord ’neger’. Voor velen is dat een beledigend woord dat vermeden moet worden, maar oud-voetballer Winston Bogarde noemde zijn boek ’Deze neger buigt voor niemand’.

Het Taalmuseum Leiden heeft geen eigen gebouw en organiseert al zijn activiteiten in openbare ruimtes, zoals het taalpraat-programma in de Leidse Schouwburg in de laatste Nacht van Kunst & Kennis. Hierin analyseerden neerlandici de taal van politici als Pim Fortuyn en Joop den Uyl. "Taal verdient een levendig en laagdrempelig podium", stelt Erik Schilp. De Leidse alumnus ontwikkelde het concept voor het museum dat vooral wisselwerking met het publiek zoekt. Op de tentoonstelling kan ook iedereen suggesties doen voor nieuwe, zelfbedachte woorden. Bij woordenlijstjes staat de vraag welk woord de bezoeker gebruikt: zeg jij zalig, denderend, mieters, hip, blits, cool, onwijs, gaaf, vet of chill? Direct na de start van de expositie barstte een discussie los op twitter: waarom staan ’gers’ en ’biek’ er niet bij? Het museum richt zich op verschillende doelgroepen. Zo komen er activiteiten voor kinderen, jongeren, taalliefhebbers, amateurs en vakmensen. De tentoonstelling ’Van wie is de taal?’ loopt van 19 september tot en met 6 januari in het stadhuis van Leiden en is gratis toegankelijk. Bron: universiteit van Leiden

Steeds meer studies volledig in het Engels

26 augustus 2016 - Het merendeel van de universitaire opleidingen wordt dit jaar volledig in het Engels gegeven. Dat blijkt uit een inventarisatie van De Volkskrant. Over het geheel wordt 60% van de opleidingen in het Engels gegeven, bij masteropleidingen is dat zelfs 70%. Niet zo lang geleden beweerde onderwijsminister

Jet Bussemaker nog dat er ’best nog wel veel Nederlands’ gebruikt wordt aan de Nederlandse universiteiten. Niet dus.

Volgens de Volkskrant hebben de universiteiten verschillende argumenten om voor het Engels te kiezen. Universiteiten willen bijvoorbeeld beter aansluiten op de internationale academische wereld, de concurrentie aangaan met universiteiten wereldwijd en meer buitenlandse studenten trekken. Het deert ze kennelijk niet wat die taalkeuze betekent voor de onderwijskwaliteit of voor de positie van het Nederlands in het eigen taalgebied. Er is al enige tijd een discussie over de de overheersende positie van het Engels in het Nederlandse hoger onderwijs aan de gang. Die, wat late discussie, is voorzichtig in gang gezet door opstellers van het Taalmanifest, tevens Lofprijswinnaars van 2014: Lucinda Dirven, Emilie van Opstall, Mieke Koenen en Piet Gerbrandy. Bron: Onze Taal

De stichting Nederlands Begunstigers

De nieuwste uitgebreide lijst met Nederlandse alternatieven voor onvertaald Engels is eind 2015 in druk verschenen. Nieuwe begunstigers die ten minste € 30,- bijdragen, krijgen de nieuwe uitgave van Op-en-Top Nederlands GRATIS. De lijst is ook te bestellen bij sN of via Op-en-Top Nederlands en kost, inclusief verzending, €19,95. Het boekje zal vanaf 13 oktober 2015 in de boekhandel liggen

De stichting Nederlands is volgens de Nederlandse Belastingdienst een ANBI. Dat betekent dat giften aan sN in Nederland fiscaal aftrekbaar zijn.

Woordenlijst onnodig Engels

De woordenlijst Onnodig Engels staat niet meer op de stek. Zoek nu Nederlandse tegenhangers voor Engelse woorden, meld onnodig Engels of geef zelf een alternatief op: vindpunt.nl; ook handig op je mobiel.

De papieren uitgave van Op-en-Top Nederlands is verkrijgbaar in de boekhandel of door overmaking van € 19,95 naar rekening NL INGB 0008 2085 21 tnv stichting Nederlands met je volledige naam en adres onder vermelding van OeTN. Schrijfgroep sN

Binnen sN is een schrijfgroep actief die elke maand uit zelf aangedragen kandidaten voor de MaandLof en MaandSof kiest. Het is de bedoeling dat ze de taalzondaars en -helden ook schrijven. Uit die twaalf MaandSofs en -Lofs wordt in januari de Lof en de Sof der Nederlandse taal van het voorgaande jaar gekozen. Die prijzen worden de winnaars met enig ceremonieel, een stichtelijk woord en veel muziek overhandigd.

Uiteraard mogen de schrijfgroepleden ook zelf (schrijf)acties ondernemen. Hoe meer hoe liever. Wil je ook meedoen? Meld je aan: schrijfgroep@stichtingnederlands.nl