Maharishi Mahesh Yogi: terugblik op een opmerkelijke wereldburger

Civis Mundi Digitaal #43

door Piet Ransijn

Maharishi Mahesh Yogi overleed 2008 op 90-jarige leeftijd te Vlodrop, Zuid-Limburg. Sinds 1990 heeft hij daar zijn internationale hoofdkwartier gevestigd in de Limburgse bossen bij

Roermond. Het is algemeen bekend dat hij Transcendente Meditatie wereldwijd heeft verspreid. Hij is vooral bekend geworden toen de Beatles, de Beach Boys, Mia Farrow, Clint Eastwood en Ophrah Winfrey en andere beroemdheden gingen mediteren.

Ter gelegenheid van zijn geboortedag op 12 januari 1917 en zijn sterfdag op 5 februari 2008 volgt hier in enkele hoofdlijnen een meer volledig beeld van deze voormalige wereldburger. Hij heeft bijvoorbeeld ook een aantal Universiteiten gesticht, wetenschappelijk onderzoek naar bewustzijn aangemoedigd en een integrale wetenschappelijke visie vorm gegeven.

Er zouden zo’n 5 miljoen mensen zijn die Transcendente Meditatie (TM) hebben geleerd (Wikipedia). In Nederland een kleine 100.000. Vooral in jaren 60 en 70 in het Westen. In Zuid Amerika leren nogsteeds veel mensen mediteren. Mede door TM en Maharishi is meditatie evenals yoga een ingeburgerde bezigheid geworden.

 

Transcendente Meditatie

TM verschilt van andere meditatiemethoden, die vaak gebaseerd zijn op concentratie of contemplatie of nadenken of bespiegelen over iets. TM wordt beschreven als een eenvoudige en gemakkelijke methode. De volgende beschrijving klinkt moeilijker en abstracter dan het wordt ervaren. Het komt erop neer dat bij het mediteren en daarna meer innerlijke en uiterlijke rust en ontspanning wordt ervaren.

De methode berust op het principe dat de aandacht van nature wordt getrokken naar meer aangename ervaringen. Daarom zou de aandacht vanzelf naar binnen gaan, als we worden aangetrokken door ervaringen van innerlijke rust en vrede en niet worden afgeleid.

Er worden bij het mediteren verstilde stadia van denken ervaren, die aangenamer zijn. Aan het denken wordt voorbij gegaan, dat wil zeggen dat het stil wordt. Het denken wordt aldus overschreden of overstegen, met andere woorden: getranscendeerd. Er kan zo een stille toestand van zuiver bewustzijn worden ervaren, ook wel transcendent bewustzijn genoemd. Daarbij komt het bewustzijn tot zichzelf in plaats van bewust te zijn van iets anders dan zichzelf.

Op termijn zijn meer verlichte bewustzijnstoestanden mogelijk. Dat gaat geleidelijk en duurt meestal vele jaren. Maharishi en zijn leraar zagen het als hun taak deze eenvoudige meditatiemethode wereldwijd te verspreiden om mensen meer ontspanning en ontplooiingsmogelijkheden te bieden.

 

De leermeester van Maharishi

Zittend op de Shanakaracharya zetel

 

Cultuurhistorische context en andere Indiase leraren

Maharishi is een titel, die Indiase TM beoefenaars hem gegeven zouden hebben. Het betekent grote wijze. Zijn eigen naam is Mahesh Prasad Varma. Een andere bekende wijze met deze titel is Ramana Maharishi (1). Zie het artikel van Hans Komen over bewustzijn. Yogi en guru zijn eveneens titels. Guru betekent leraar. Een yogi is niet zozeer een yoga-beoefenaar, maar meer een verlichte kluizenaar (2).

Maharishi noemt zich wel een yogi, maar geen guru. Volgens het boek Transzendentale Passagen van de Duitse TM-leraar Hans Bruncken zouMaharishi hebben gezegd dat hij geen guru was. Hij noemde zich ook geen leraar. Wat dan wel? TM-leraren waren voor Maharishi geen leerlingen maar medewerkers, geen volgelingen maar leiders. Daartoe werden zij opgeleid, niet tot leerling of volgeling. Hij noemde ze nationale leiders en centrumleiders. Om aan de ’need of the time’ tegemoet te komen en individuele en collectieve stress te verminderen door het verspreiden van een meditatiemethode, had hij medewerkers nodig.

Op de vraag: ’hoeveel volgelingen heeft u?,” zei Maharishi: “I have no followers. Everybody follows his own progress.” Daarin onderscheidt hij zich van guru’s, enigszins vergelijkbaar met Krishnamurti, maar minder radicaal. Evenals Yogananda en anders dan Krishnamurti vond hij yoga- en meditatiemethoden noodzakelijk.

Krishnamurti was een soort anti-guru, die ook lange tijd in Nederland verbleef in Ommen in de jaren 20. Door de Theosofische Vereniging werd hij uitgeroepen tot wereldleraar. Hij bedankte daarvoor in 1930 en brak met deze beweging, evenals Rudolf Steiner, die ook zijn eigen weg ging als grondlegger van de antroposofie.

Hiermee plaatsen we Maharishi enigszins in een cultuurhistorische context met andere Indiase wijzen. Het karakteristieke van Maharishi is zijn nadruk op de transcendente meditatiemethode en zijn wetenschappelijke benadering. Het verspreiden van deze methode zag hij als zijn missie, die hij noodzakelijk vond om collectieve stress, onvrede en geweld te neutraliseren.

 

Maharishi als student

 

Opleiding en loopbaan als leerling, kluizenaar en rondreizend leraar

Maharishi studeerde natuurkunde aan de Universiteit van Allahabad. Als student ging hij mee met zijn oom Dr Varma om heiligen te bezoeken, die in India nog te vinden zijn. “I was fond of visiting saints,” zei hij eens. Zo ontmoette hij zijn leraar Swami Brahmananda Saraswati. Zijn leven heeft hij in dienst gesteld van zijn leraar en zijn verrichtingen aan hem opgedragen.

Na zijn studie werd Mahesh begin jaren 40 leerling van deze belangrijkste van de vier leidinggevende leermeesters van India. Deze leraren worden Shankaracharya’s genoemd, naar de legendarische filosoof Shankara (476-508 v Chr), die een eeuw na Boeddha leefde, niet te verwisselen met zijn opvolgers die ook Shankaracharya heten. Shankara vestigde in India vier leerstoelen in de vier windstreken. Shankaracharya betekent ’leerstoel van Shankara’, vgl. het etymologisch verwante Engelse woord chair.

Na het overlijden van zijn leermeester in 1953 trok Maharishi zich terug als kluizenaar te Uttar Kashi aan de rand van de Himalayas. Maharishi’s toewijding aan zijn leraar was ook naar Indiase begrippen opmerkelijk volgens de Britse indoloog Vernon Katz in zijn Conversations with Maharishi.  In het lied Beyond the Universe van John Lennon wordt de naam Guru Dev van de leraar van Maharishi gezongen in het refrein.

In 1955 ging Maharishi naar Zuid India. Toen iemand vroeg of hij ook sprak - omdat kluizenaars vaak niet spreken - werden er lezingen georganiseerd voor Brahamachari (leerling) Mahesh, zoals hij toen nog werd genoemd. Niet lang daarna werd hij Maharishi genoemd en het aantal toehoorders groeide zozeer, dat het er niet meer van kwam terug te keren naar de Himalayas.

Maharishi geldt als de belangrijkste leerling en de secretaris van genoemde geestelijk leider van India. Omdat Maharishi geen brahmaan was, dus niet tot de kaste van priesters en leraren behoorde, maar tot de bestuurderskaste of ksatriya’s, kon hij zijn leraar niet opvolgen, maar wel diens opvolger benoemen, aldus Hans Bruncken in Transzendentale Passagen. Maharishi had zelf een andere taak gekregen: een eenvoudige meditatiemethode vorm te geven op basis van de inzichten van zijn leermeester en deze wereldwijd te verspreiden. Zijn wetenschappelijke opleiding maakte hem hiervoor bij uitstek geschikt.

 Maharishi bij zijn leraar, staande rechtsboven met staf

 

Wereldreizen en lerarenopleidingen, vestiging in Nederland

Van 1958 tot 1968 maakte Maharishi een tiental wereldreizen. Ook daarna bleef hij reizen. Niet alleen om mensen mediteren te leren, maar vooral om toekomstige TM-leraren op te leiden. In 1961 gaf hij de eerste lerarenopleiding. Hij heeft duizenden TM-leraren opgeleid om zo “zichzelf te vermenigvuldigen”. Want het was onbegonnen werk in zijn eentje de wereld mediteren te leren, zoals hij zich ten doel stelde.

Op 1 september 1967 kwam Maharishi voor het eerst naar Nederland in het Concertgebouw in Amsterdam. Op 17 januari 1968 kwam hij voor een tweede maal. De derde maal op 31 januari en 1 februari 1975 voor een Symposium aan de Vrije universiteit. In 1990 verhuisde hij met zijn internationale hoofdkwartier van Zwitserland naar Nederland, naar een oud klooster te Vlodrop bij Roermond. Dit klooster is na een besluit van de Raad van State afgebroken na een jarenlang verbod en tegenstand omdat het een monument zou zijn. Er worden geregeld open dagen georganiseerd. Deze zomer heb ik deelgenomen aan zo’n dag om mij nader te informeren.

 

   

Maharishi en de Beatles

De Beatles en de Beach Boys gingen in 1968 deel naar een TM-leraren opleiding. Beach Boys Mike Love en Al Jardino hebben deze opleiding voltooid (3). Vogens Maharishi was een neveneffect van de Beatles dat de aandacht werd afgeleid van het wetenschappelijk onderzoek dat toen op gang kwam. De TM Beweging werd gezien als een soort hippie-beweging, die serieuze interesse vaak in de weg stond. Dat was ook bij mij aanvankelijk het geval. Toen bleek dat het een serieuze zaak was, heb ik mij erin verdiept, omdat ik geïnteresseerd was in Indiase filosofie en de praktische toepassingen daarvan. Later heb ik diverse onderzoekers ontmoet en vele betrokkenen, onder meer TM-leraar Mike Love van de Beach Boys.

De Beatles en de Beach Boys waren niet zomaar een paar popgroepen. Hun muziek is van hoog niveau. Hun teksten zijn poëtisch, filosofisch en spiritueel, net als die van hun vriend Bob Dylan, die vorig jaar de Nobelprijs voor literatuur heeft gekregen. Dat bleek bijv. in een TV uitzending op 3 dec 2016 over The Beach Boys over hun legendarische album Pet Sounds, dat eigenlijk ingenieuze meerstemmige klassieke muziek is.

In The Last Performance van de filosofische Beatle George Harrison, een lang TV Interview uit 1997, gaat hij vrij uitvoerig in op Maharishi en de Indiase filosofie, die van invloed zijn geweest op de levensvisie van de Beatles en hun generatie. Net als klassieke muziek is ook in de betere popmuziek veel filosofie, poëzie en spiritualiteit, romantiek en liefde aanwezig.

Bewustzijn als basis van wetenschap

Als fysicus was Maharishi erg geïntereresseerd in (natuur)wetenschap en onderzoek, dat door hem werd aangemoedigd. Hij stichtte enkele universiteiten in de VS en Europa (4) en gaf vorm aan een integrale wetenschap. Hij baseerde deze wetenschap op de Indiase kennistraditie, met name de Vedantafilosofie, die volgens hem op ervaring is gebaseerd en dus een wetenschappelijk karakter heeft (5). Volgens Maharishi en de Indiase wetenschap is de schepping creatief en intelligent gestructureerd volgens wetmatigheden, die de wetenschap onderzoekt en ontdekt. Creatieve intelligentie zou inherent zijn in de schepping en blijkt uit ingenieuze wetmatigheden.

 

 

Het motto van de Maharishi International University is “kennis is gestructureerd in bewustzijn”. Dit is een vrije vertaling van een zinsnede uit de Rig Veda: ’Richa akshare parame vyoman’. Dat betekent letterlijk: de richas of strofen van de Veda - dat betekent weten of kennis - zijn gestructureerd in bewustzijn; ruimtelijk opgevat, het strekt zich uit in de (nonlokale) ruimte (akasha, dat lijkt op akshara).

Een ander favoriet versis: ’Know That by which everthing else is known’, uit de Oepanishaden. Bewustzijn is de basis van kennis, ons kenvermogen. Zonder bewustzijn geen kennis.”Kennis is verschillend in verschillende bewustzijnstoestanden,” is weer een ander motto. Kennis is dus afhankelijk van (de helderheid van) het bewustzijn.

De westerse wetenschap heeft weinig oog en begrip voor het bewustzijn en de fundamentele betekenis daarvan, zoals Hans Komen in zijn artikelenserie hierover laat zien. In het Westen worden objectieve methoden van onderzoek gebruikt om het bewustzijn in staat te stellen tot betrouwbare en systematische waarnemingen. Er zijn echter ook subjectieve methoden zoals meditatie om het bewustzijn en de waarneming te verhelderen, te verdiepen en te objectiveren, in de zin van vrij te maken van emotionele en andere vertekeningen. Objectieve en subjectieve methoden kunnen met elkaar worden geïntegreerd, zoals door Duitse filosofen zoals Schelling en Novalis werd voorgestaan (6).

 

Wetenschappelijk onderzoek

Transcendente Meditatie is de meest onderzochte meditatiemethode. Er zijn 7 dikke delen Collected Papers Scientific Reseach on the Transcendental Meditation Programme, waarvan er vele verschenen in wetenschappelijke en medische tijdschriften zoals Science, Scientific American, The Lancet etc. Gezien de onderzoeksresultaten is het opmerkelijk dat (transcendente) meditatie betrekkelijk incidenteel en niet systematisch en formeel in het onderwijs en de gezondheidszorg is ingevoerd. Bij sociaal-emotionele vaardigheden, waar ik mij jarenlang sterk voor heb gemaakt, is dit wel gelukt.

Zogenaamde spirituele vaardigheden als meditatie passen minder goed in onze geseculariseerde cultuur en roepen associaties op met religie. Dat zou volgens atheïsten niet meer in de moderne tijd passen en volgens christenen zou meditatie van oosterse herkomst niet christelijk zijn. De grote belangstelling voor mindfullness en yoga in verband met een gezonde leefstijl doet vermoeden dat de toekomst nog tal van mogelijkheden biedt voor de integratie van meditatiemethoden in het onderwijs en de gezondheidszorg. Maar ook in het vaak stressverwekkende bedrijfsleven en de hele samenleving, zoals dat vanouds in meer geestelijk gerichte culturen het geval was, ook in onze cultuur. Reeds vóór TM werden yoga- en meditatiemethoden onderzocht, zoals o.a. Sorokin vermeldt (7)

Bouwkunde, gezondheidszorg en ecologische landbouw

Ook de Indiase gezondheidsbenadering de Ayur Veda, letterlijk de kennis van het leven, is door Maharishi en zijn medewerkers onderzocht en verspreid, alsmede de Indiase bouwkunde, de Sthapadya Veda of Vastu, enigszins te vergelijken met de Chinese Feng Shui. Ook hier was zijn streven dit te integreren met westers wetenschappelijk onderzoek.

 

Deepak Chopra

 

Eén van zijn bekendste leerlingen en medewerkers was de Amerikaans-Indiase schrijver, internist en endocrinoloog Deepak Chopra, die zijn eigen weg ging. “Hoewel veel van wat hij vertelt over meditatie een  weergave is van wat de TM-beweging leert” (Wikipedia). Daarnaast heeft Maharishi zich op muziek(therapie) Gandharva Veda geheten, ecologische politiek en biologische landbouw gericht met programma’s om armoede te bestrijden in ambitieuze wereldomvattende projecten.

 

In Vlodrop staan een aantal gebouwen volgens de Indiase bouwkunde. In Lelystad bestaat sinds 1986 een speciale wijk voor TM beoefenaars en is een wijk gepland volgens de Indiase bouwkunde. Er zijn talloze Ayur Vedische artsen in Nederland en elders, reguliere artsen die een opleiding hebben gevolgd in Ayur Veda. Ook andere leraren hebben zich bezig gehouden met de promotie hiervan. In India is Ayur Veda geïntegreerd in de gezondheidszorg naast de reguliere geneeskunde.

Neurowetenscchapper Dr
Tony Nader, Maharishi’s opvolger

 

TM, wetenschap en religie

De opvolger van Maharishi is de Libanese neurowetenschapper Tony Nader, die boeken heeft geschreven over neurowetenschap en de Indiase Vedische wetenschap en filosofie. Hij is geen kluizenaar, maar getrouwd met een Francaise, heeft twee dochters en woont in Parijs. Na de aanslag in Parijs en Brexit gaf hij een interessante lezingen waarin hij uiteenzette dat een meer omvattend Europees en mondiaal en nationaal bewustzijn gefundeerd dient te zijn in een dieper zelfbewustzijn van de eigen identiteit, die voorbij het denken gaat. Dit idee vinden we ook in de wereldreligies, waarbij een zekere geestelijk diepgang en identificatie met meer omvattende geestelijke waarden hebben geleid tot omvattende en langdurige culturen.

In een eerder artikel over Durkheim in nr 31 heb ik geopperd of culturen zonder religie of substituut daarvan duurzaam zijn. Voor zover bekend zijn er geen samenlevingen zonder een vorm van religie die de millenia hebben getrotseerd. Anderzijds hebben religies ook geleid tot fanatieke en gewelddadige uitwassen die beschavingen bedreigen en ’barbariseren’, die weinig te maken lijken te hebben met de oorspronklijke doelstellingen van de stichters (8).

Transcendente Meditatie heeft weinig te maken met religie, hoewel het wel een min of meer religieuze oorsprong heeft in een traditie waar religie, filosofie een (geestes)wetenschap nog geïntegreerd waren. Meditatiemethoden vormen het technische, methodische aspect van dit geïntegreerde complex. Ze zijn een onderdeel van een omvattende wetenschap en technologie van het bewustzijn, waarin bewustwording en ontwikkeling van binnenuit centraal staan als complement van uiterlijke technische ontwikkeling.

In de westerse psychologie die wordt beoefend als gedragswetenschap, die de empirisch waarneembare buitenkant bestudeert, is nog weinig bekend over het bewustzijn, zoals Hans Komen in zijn artikelen laat zien. Enige aanvulling vanuit de Indiase bewustzijnswetenschap, filosofie en psychologie lijkt welkom. Deze kennis is gefundeerd op duizenden jaren oude kennis omtrent het bewustzijn en andere of hogere bewustzijnstoestanden, die met de term verlichting worden aangeduid. Het oosterse begrip verlichting is meer omvattend dan de westerse meer rationeel gerichte verlichting en betreft het hele bewustzijn. Vroeger waren geestelijke kennis en methoden beperkt toegankelijk voor ingewijde leerlingen (9).

Maharishi en zijn leermeester hebben deze kennis gesystematiseerd en vereenvoudigd in een voor iedereen toegankelijke vorm om tegemoet te komen aan de ’behoefte van onze tijd’, zoals hij schrijft als motto bij zijn commentaar op de Bhagavad Gita: ’A rediscovery to fulfill the need of our time’. Zijn eerdere boek The Science of Being and Art of Living geeft een samenvatting van zijn visie en wetenschappelijke pretentie.

Maharishi heeft in het licht van de wetenschap verrassende inzichten gegeven in de duizenden jaren oude Indiase kennis. Zijn commentaar op de Bhagavad Gita is hiervan een welsprekend diepgaand voorbeeld. Daarnaast inspireert zijn werk tot een verruiming van de wetenschap met wat de Duitse filosoof Schelling ’verruimd empirisme’ noemt, dat ook innerlijke ervaringen omvat (zie nr 27). “Door het venster van de wetenschap, zien we de dageraad van de tijd van verlichting,” zo luidt een van zijn poëtische uitdrukkingen. Wetenschap en verlichting met elkaar worden verbonden. Kennis en wetenschap dienen niet alleen ten dienste te staan voor uiterlijke vooruitgang maar ook voor innerlijke verlichting.

Voor een meer geïntegreerde samenleving en cultuur is naast uiterlijke ontwikkeling met uitwendige wetenschap en techniek ook innerlijke ontplooiing nodig met behulp van innerlijk weten en meditatietechnieken. Maharishi heeft praktisch toepasbare inzichten gegeven en een eenvoudige meditatiemethode, die als een bruikbaar cultuurelement in iedere cultuur en samenleving geïntegreerd kan worden zonder een andere oosterse cultuur over te nemen.

 

Sthapadya vedische bouwkunst in Vlodrop, Limburg

Residentie van internationale TM Beweging en de Maharishi Vedic Universtiy

 

Maharishi als wereldburger

Van meer af aan heeft Maharishi zich op de hele wereld gericht. Op verzoek van zijn leermeester heeft hij eenvoudige meditatiemethode wereldwijd verspreid. In 1958 stichtte hij de Spiritual Regeneration Movement, met wereldwijde spirituele vernieuwing als doel. Daarna de International Meditation Society en de Students’ International Meditation Society, eind jaren 60, toen veel jongeren gingen mediteren. Begin jaren ’70 kwam hij met een Wereldplan om over de hele wereeld meditatiecentra te vestigen. In communistische landen werd dit niet toegestaan.

Eén van de beweegredenen van Maharishi was om collectieve meditatie spanningen in de wereld te verminderen, die escaleerden in de Koude Oorlog. Hij was zich terdege bewust van de fatale gevolgen die escalatie kon hebben. Hij heeft zich bijvoorbeeld ook ingezet om de spanningen in Azië te verminderen in de nadagen van de oorlog in Viëtnam, waar de spanningen tussen de machtsblokken hoog opliepen. In het strategisch gelegen Nepal heeft hij daarom tienduizenden mensen mediteren te leren toen de koning hem hiertoe de mogelijkheid gaf. In zijn Tranzscendentale Passagen geeft Hans Bruncken hiervan een boeiende beschrijving.

Volgens Maharishi heeft mediteren ook een collectief effect op de wereldvrede. Dit is misschien enigszins te vergelijken met het ’bidden voor de vrede’, zoals velen van ons als kind hebben geleerd. Kloosters waar veel werd gemediteerd, zouden vanouds ook centra van vrede en beschaving zijn geweest.

Het collectieve effect dat het mediteren van een betrekkelijk gering aantal van één procent van de bevolking kan hebben, wordt het Maharishi Effect genoemd. Bij meditatie in groepsverband zou dit aantal minder kunnen zijn. Zoals de kracht van mensen die gezamenlijk dezelfde kant opduwen groter is, of het gezamelijke geluid van aanmoediging in een voetbalstadion. Het effect van coherente geluidsgolven of andere vibraties is natuurkundig te verklaren.

De cruciale doelstelling van wereldvrede komt ook tot uitdrukking in de nieuwe naam die Maharishi aan zijn organisatie egaf: The Global Country of World Peace. Geen Global Village, maar een wereldomvattend land van wereldvrede. De naam is te beschouwen als een toekomstproject(ie). Hij stelt de wereld voor als een land waar uiteenlopende volkeren samenwerken, zoals dat het geval was op zijn internationale staf, die eerst in Zwitserland, daarna in Nederland werd gevestigd.

Maharishi verbleef het grootste deel van zijn leven in het buitenland en reisde de wereld rond, voor hij zich de rest van zijn leven in Nederland vestigde. Tot zijn overlijden op 5 februari 2008 heeft hij zich ingezet voor wereldvrede en wereldeenheid in verscheidenheid. Hij heeft ook een politieke partij opgericht: de Natural Law Party, die op locaal niveau enige zetels heeft gekregen. Maharishi is geen politiek denker in de zin dat hij politiek zag als de manier om zijn doelstellingen te realiseren. Politiek zag hij als een uiting van het collectieve bewustzijn, dat volgens hem bepalend is voor de politiek, meer dan omgekeerd, niet alleen door stemgedrag. Individuele en collectieve bewustwording en integrale oontwikkeling van binnenuit door meditatie zag hij als middel en doel.

De Natural Law Party of Natuurwetpartij onttrekt zich aan de links-rechts verdeling en integreert aspecten van beide zijden in een ecologisch gericht programma, dat niet van Maharishi is maar van plaatselijke geestverwanten (10). Naast wereldburgerschap als centraal thema komt de politieke benadering enigszins overeen met de interale benadering van Civis Mundi en de omvattende visie van Wim Couwenberg, die boven de partijen uitgaat.

1. Zie Godman The Teachings of Ramanana Maharishi voor een uitstekende weergave en Paul Brunton, A Message from Arunachala (1936). "A Living Sage of South India" in The Sage of Kanchi New Delhi: Arnold-Heinemann, New Delhi, 1975 ed by T.M.P. Mahadevan, chapter 2
2. Zie bijv. de bekende Autobiografie van een yogi van Yogananda, die vóór Maharishi naar het Westen kwam. Daarin beschijft hij op buitengewoon boeiende wijze een aantal yogi’s en heiligen. Vergelijkbare beschrijvingen geven B T Spalding, Meesters van het Verre Oosten, waarin fictie en werkelijkheid moeilijk zijn te onderscheiden en Paul Brunton in vele boeken o.m. over Ramana Maharishi. Lily Eversdijk-Smulders schreef diverse Nederlandse boeken hierover, o.m. Een jaar bij de yogi’s van India en Tibet. In 1984 mocht ik haar de groeten overbrengen van Swami Chitananda vanuit Rishikesh. Zie ook Swami Ranganathananda, Eternal values for a Changing Society, Vol II, Great Spiritual Teachers, dat voor een groot over Ramakrishna en Vivekananda gaat, de eerste Indiase leraar of swami, die naar het Westen kwam in 1893.
3. Beatle George Harrison raakte geïnteresseerd in meditatie toen hij zich verdiepte in de Indiase muziek en spiritualiteit. Zie de biografie George Harrison: De mysterieuze Beatle door Geoffrey Giulliams. De Beatles hebben hun cursus in India niet afgemaakt. Volgens Deepak Chopra (Wikipedia) vertrokken De Beatles omdat Maharishi druggebruik niet toestond op zijn Academie. In de Beatles Anthalogie vertellen zij zelf dat zij wilden ophouden met het ongezonde druggebruik men mede daarom gingen mediteren. Volgens het boek Beyond Guru’s – Duitse vertaling: Die Weisen: Meine Begegnungen mit den Meistern Indiens – van Nancy Cooke de Herrera, die er toen bij was, wilden De Beatles een film maken met Maharishi. Toen de Amerikaanse voorzitter Charles Lutes met een producer aan kwam zetten buiten hen om, zijn ze daarna vertrokken. De Beatles hebben later herhaaldelijk hun respect geuit naar Maharishi, ook in de Beatles Anthalogy. George Harrison en Paul McCartney hebben Maharishi in Vlodrop bezocht. In 2009 en 2012 heeft Paul met Ringo Starr nog benefiet concerten in Londen en de VS gegeven voor TM, georganiseerd door de David Lynch Foundation.
4. Maharishi International University (MIU). nu Maharishi University of Management (MUM) en in Europa Maharishi European Reseach university (MERU)en Maharishi Vedic University, gericht op de indiase Vedische wetenschap.
5. De Science of Creative Intelligence 
6. “The Western scientific approach is based on the non-variability of the objective means ODF observation. The Eastern approach is base on teh non-variability of the subjective means of observation:... There is a level of consciousness, which is non-variable.” Maharishi, International Symposium on the Sciende of Creative Intelligence 1971 University of Massachusets, Amherst, p 1, 32. Westerse en oosterse wetenschap, objectieve en subjectieve methoden tot kennisverwerving hebben bijgedragen tot de vooruitgang. In combinatie kunnen beide elkaar verrijken. Wetenschap heeft oosterse en westerse bronnen. Zie ook o.m D Chattopadhyaya, Science and Society in Ancient India;

Over Schelling zie mijn artikel in nr 27; over de wetenschapsvisie van Novalis. Zie De leerlingen te Saïs, besproken in nr 35 en van mijn vroegere scheikundeleraar H. Snelders, Wetenschap en intuitie: het Duitse romantisch-speculatief natuuronderzoek rond 1800 ver onder meer Schelling, Novalis Ritter en anderen. Zie ook het proefschrift van Nico Schulte, Self and Being: An Investigation into the experiential basis of Schelling’s philosophy of consciousness. Ook de fenomenologie van Husserl, Scheler e.a. omvat een (inter)(subjectieve wetenschappelijke benadering. Zie bijv. S. Strasser, Fenomenologie en empirische menskunde

1. P A Sorokin, Forms and Techniqques of Altruïstic and Spiritual Growth: A Symposium, 1954; The Ways and the Power of Love: Types, Factors and Techniques of Moral Transformation, 1954
2. Zie bijv. Karen Armstrong, Een geschiedenis van God en De strijd om God
3. Zie o.m. H Groot, Verborgen wijsheid uit de Oepanishaden; Paul Brunton, A Search in Secret India; The Inner Reality, Hidden Teaching Beyond Yoga e.a. werken; Shri Yukteswar, de leraar van Yogananda, De heilige wetenschap.
4. Zie Natuurwetpartij: Gedachtengoed en Programma, 1998, 340 blz en Peter Koornstra, Bewustzijn & Politiek: een dialoog met de natuurwetpartij, gebaseerd op gesprekken met vertegenwoordigers, onder wie de lijsttrekker wijlen Jacques Uijen, 507 blz.

Piet Ransijn was in zijn studententijd secretaris van de Nederlandse afdeling van de Students’ International Meditation Society. Hij schreef onder meer een paper Transcendente Mediatie: een meerzijdige benadering op basis van lieratuuronderzoek, interviews en inhoudsanalyse van persberichten, en een sociologisch afstudeeronderzoek aan de Universiteit van Amsterdam over De TM Beweging als een sociale beweging (1975). Daarbij werden kenmerken van sociale bewegingen, met name spirituele bewegingen, toegepast op de TM Beweging, onder meer op basis van John Wilson, Introduction tot Social Movements, literatuurstudieen participerende observatie bij de TM Beweging. In het boek Bewustziijn als bewapening: Vrede en ontwapening door groei van collectief bewustzijn (1982),dat uitvoerig is besproken in Civis Mundi, maart 1983, gaat hij met co-auteur Nico Schulte uitvoerig in op de maatschappelijke  relevantie van meditatie en bewustwording.

 

 

 

Herinnering aan Maharishi                    _{2008 02 27}

 

Klein van gestalte, gracieus en verfijnd

alsof er licht door hem heen schijnt

Vervuld van geluk en mededogen

schijnen zijn eindeloze oceanische ogen

 

Grenzen worden transparant

verbonden in een groot verband

Alsof alles wat er bestaat

in een eenheid opgaat

 

Betoverend en innemend

Bevrijdend en niet claimend

Een buitengewoon boeiend persoon

Argeloos als een kind zo gewoon

 

Hij onthulde het diepere weten

Een vonk in de ziel wordt verlicht

straalt een steeds helderder licht

en zal dit licht niet meer vergeten