Als China zich de hemel zou herinneren .....
Civis Mundi Digitaal #44
door Jan de Boer
China heeft zich ontpopt als een geweldige wereldmacht die zich met andere grote machten heeft gestort in een tomeloze strijd voor een wilde exploitatie van natuurlijke hulpbronnen die het milieu vernietigt. Het is daarom moeilijk te geloven dat de Chinese beschaving gedurende bijna 3000 jaar op zoek is geweest naar een vitaal evenwicht en samen-leven tussen de mensheid en zijn natuurlijke omgeving.
De leer van Confucius (551 - 479 v Chr) kan gezien worden als de pijler van de Chinese beschaving. Deze leer kent een fundamentele plaats toe aan wat ’ren ’ genoemd wordt, hetgeen men kan definiëren als "de zorg die de mensen voor elkaar hebben gezien het feit dat zij samen leven". Dat betekent niet alleen de capaciteit om ons als mensen te ontwikkelen maar ook de steeds complexere menselijke relaties op goede wijze te hanteren. De ’ren’ manifesteert zich zo in relationele deugden die nog te constateren zijn in Chinese samenlevingen en gemeenschappen overal in de wereld.
Zoals Confucius laat weten, dat ’tussen de vier zeeën alle mensen broeders zijn’, ligt de ’ren’ aan de oorsprong van altruïsme en vertrouwen zoals deze bestaat tussen leden van een familie en die zich verder uit kan breiden via verwanten tot een gemeenschap die de schaal van het land krijgt of die van de gehele mensheid.
De Confuciaanse conceptie van de menselijke gemeenschap valt samen met de wijze waarop men de aarde bewoont. Men vindt zo in oude bronnen rituele voorschriften die betrekking hebben op de juiste, gematigde en gecontroleerde manier waarop mensen de natuurlijke bronnen kunnen gebruiken ten einde een voordurende vitaal, organisch en harmonieus evenwicht te behouden.
Deze holistische visie van de wereld vindt men terug in een centraal en overal aanwezig idee in de traditionele Chinese denkwijze: de ’qi’. Het betreft de vitale energie die alle wezens bezielt en een wezenlijke onafgebroken band vormt tussen de mens en de kosmos in een drie-eenheid Hemel, Aarde, Mens: de Hemel overdekt, de Aarde draagt en de Mens voltooit het werk van de Hemelen de Aarde.
Deze eenheid van mens-kosmos waarvan met een zelfde energie de mens en zijn natuurlijke omgeving doortrokken zijn, vertaalt zich in bepaalde praktijken overal ter wereld zoals in de traditionele Chinese geneeeswijzen en de ’taiji quan’ (tai chi guan): lichamelijke oefeningen voor het onderhoud van de vitale energie, of aan de ’feng shui’ een soort kennis die onder meer gebruikt wordt bij voor de beste manier om gebouwen neer te zetten in overeenstemming met de kosmos.
Deze kosmologische en holistische denkbeelden zijn aan de kant gezet bij de Chinese intrede in de westerse moderniteit vanaf het einde van de negentiende eeuw en daarna systematisch vernield in de laatste eeuw met als uiteindelijk gevolg de huidige ecologische catastrofe.
Wat zou er gebeuren als China zich de gemeenschappelijke wereld zou herinneren die het zo lang heeft bezield? Dromen mag men altijd, nietwaar....