Spanje en extreem rechts

Civis Mundi Digitaal #74

door Jan de Boer

Gezien de Andalusische wortels van mijn echtgenote interesseer ik mij zeer voor hetgeen in Spanje en zeker ook in Andalusië plaats vindt. Zo heb ik kunnen constateren dat op 2 december jongstleden Spanje een ’ normaal’ land binnen de Europese Unie is geworden, hetgeen slecht nieuws is. Het land heeft zich nauwelijks enigszins hersteld van een grote economische crisis, vecht tegen een massale werkloosheid en toenemende ongelijkheden, moet het hoofd bieden aan een grote stroom migranten, en scheen tot dusverre immuun voor extreem rechts te zijn gezien het trieste verleden met het fascistische bewind van Franco. Nu 43 jaar na de dood van deze dictator en de terugkeer van de democratie, is aan deze uitzondering in Europa een einde gekomen. De extreem-rechtse partij Vox is bij de verkiezingen voor het parlement in Andalusië met 12 gedeputeerden dit regionale parlement binnen gemarcheerd. Vox behaalde 11 procent van de stemmen tegen 0,5 procent drie jaar eerder.

De eerste buitenlandse politieke figuur die spontaan Vox van meer dan harte feliciteerde was Marine Le Pen…

Vox werd in 2013 gesticht door vroegere aanhangers van de rechtse PP die deze partij toen geleid door de vroegere Spaanse eerste minister Mariano Rajoy veel te slap vonden. Vox verdedigt het afschaffen van de regionale autonomie van Catalonië en wil een verbod op onafhankelijkheids- partijen als voorbode van het weer invoeren van een strak gecentraliseerde Staat. Vox eist ook het bezit van het nu nog steeds Britse Gibraltar op en wil naar het voorbeeld van Donald Trump een muur bouwen tussen de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla en Marokko om de komst van migranten te verhinderen. Deze migranten hebben het afgelopen jaar van Spanje hun belangrijkste ingang tot de Europese Unie gemaakt.

De zeer anti-feministische Vox wil ook de wet afschaffen die macho-geweld tegen vrouwen veroordeelt, omdat deze wet "mannen als criminelen afschildert", als ook de wet tegen de verheerlijking van het Franco-regime en de wetten die het homohuwelijk en abortus mogelijk maken. Verder staat in het programma van Vox een belangrijke vermindering van belastingen door een "radicale" vermindering van het aantal ambtenaren.

Tegenover deze ongekende binnenkomst van Vox binnen het Andalusische parlement, staat de nederlaag van de socialistische lijstaanvoerdster Susana Diaz voorspelt ook weinig goeds voor de socialistische Spaanse eerste minister Pedro Sanchez en zijn regering die geen meerderheid heeft in het Spaanse parlement nadat hij in het voorjaar van 2018 de rechtse eerste-minister Rajoy tot aftreden dwong. Zijn partij pleitte vlak voor de verkiezingen in Andalusië tevergeefs voor " een dijk ter bescherming van de democratie tussen de partijen die achter de Spaanse grondwet staan en extreem rechts". Maar de rechtse partij PP lijkt voor het vormen van een regionale regering een akkoord aan te willen gaan met deze extreem-rechtse, anti-immigratie, anti-feministische en eurosceptische partij. Natuurlijk, Andalusië met een werkloosheid van 21 procent is na een bijna onafgebroken socialistisch bewind gedurende 36 jaar toe aan een duidelijk door de kiezers gevraagde andere politiek, maar of dat de koers van Vox is?

De PP is er lange tijd in geslaagd politiek rechts van centrum-rechts tot aan hen die heimwee naar het Franco-regime hebben, onder haar vleugels te houden, hetgeen de PP op veel kritiek kwam te staan, maar dat weliswaar tot nu toe een publiek xenofoob verhaal heeft verhinderd. Wat betreft de liberale partij Cuidadanos is het de vraag of deze staat te trappelen om een regering te vormen met de PP: een partij die tegengestelde ideeën betreffende Europese waarden koestert.

Een politieke wisseling van de macht in Andalusië zou niet moeten leiden tot een alledaags maken van extreem-rechts en nog minder tot een zekere instemming met zijn programma. De recente verklaringen van de jonge, zeer rechtse voorzitter van de PP, Pablo Casado, die onder meer een link legt tussen migratie en criminaliteit, lijken op een wijziging van de politiek van de PP, die in plaats van Vox te verzwakken, het tegendeel riskeert: het rechtvaardigen en het normaliseren van de extreem-rechtse gedachten en uitspraken van een uiterst extreem-rechtse partij.