Civis Mundi Digitaal #80
Machteld Roede laat in 1) weten dat de ethicus Peter Singer lovenswaardige dingen heeft gezegd, maar omdat zij naar eigen zeggen geen ethicus is wil zij inhoudelijk niet ingaan op onze weerlegging van zijn morele gelijkwaardigheidsstelling (dieren die kunnen lijden zijn moreel gelijkwaardig aan de mens) in 2), 3) en 4). Dit standpunt getuigt niet bepaald van intellectuele moed. Want je er zou toch niet aan moeten denken dat beroepsethici zoals Peter Singer c.s. met hun morele intimidatie voor ons gaan bepalen wat goed en fout is. Wel voelt zij de behoefte te reageren op ‘kwetsende uitspraken’ in relatie tot de term ‘ras’ in de woordenwisselingen tussen Stijn Bruers en ons. Wij reageren hier kort op Roede’s kritiek.
Het begrip ‘ras’
Machteld Roede suggereert dat wij de term ‘ras’ hanteren als biologische categorie van de mens wanneer zij verwijst naar een citaat van ons uit 2):
“… het witte en het zwarte ras bijvoorbeeld, kunnen zich ten principale beiden van een positie verzekeren van waaruit zij de onderlinge gelijkheid kunnen afdwingen. Hun onderlinge verhouding berust op wederkerigheid”.
Deze suggestie van Roede werpen wij verre van ons. Wij hebben het hier over ‘ras’ in etnische en juridische zin. Zie hiervoor art. 1 van de Grondwet waarin de term ‘ras’ ook niet verwijst naar een biologische categorie:
“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”
Bovendien hebben wij ons strikt aan de huidige politiek correcte opvattingen geconformeerd door het adjectief ‘witte’ te hanteren i.p.v. het meer beladen ‘blanke’ (blank in de zin van zuiver, onschuldig, waarmee impliciet aan zwart het tegenovergestelde wordt toegedicht).
Over moraal
In 2) gaven wij een verklaring van ‘moraal’ in termen van dier-specifieke belangen. Gezien vanuit het perspectief van een subject is iets ‘goed’ dan wel ‘slecht’ indien daarmee de belangen van dat subject al dan niet gediend zijn. Derhalve bestaat er niet zoiets als het absolute of universele ‘goed’ of ‘kwaad’ waar o.a. het ethisch humanisme en de gevestigde religies zich op beroepen. Wat voor de één goed is kan (maar hoeft niet) voor de ander slecht (te) zijn. De ultieme illustratie hiervan is wel het lot van de predator en zijn prooi.
Naar ons beste weten wijkt deze verklaring van de moraal af van die van Frans de Waal e.a., en waar Roede naar verwijst. Immers, De Waal gaat ervan uit dat de mens van nature ‘goed’ is, en dat morele goedheid een universeel gegeven is 5). Terzijde merken wij hierbij op dat De Waal kennelijk een normatieve natuur veronderstelt (vergelijk 2)).
Tot slot
Als verder commentaar op Roede merken wij nog op dat het begrip ‘antropocentrisme’ verwijst naar de opvatting dat de mens de maat der dingen is. De mensenmoraal van toepassing verklaren op andere diersoorten is een vorm van antropocentrisme (dat is heel wat anders dan het antropomorfisme waar De Waal e.a. zich op beroepen). Wanneer wij stellen dat de biologische macht van de mens tot ons genoegen groter is dan die van de andere (pijn kunnen lijdende - naar Singer) diersoorten is dat geen uiting van antropocentrisme. Het gebruik van de term ‘niet-menselijke dieren’ is dat evenmin. Zoals gezegd doet Roet geen poging om onze argumentatie tegen Singer’s gelijkwaardigheidstelling te weerleggen. Daarmee wordt stilzwijgend bevestigd dat er geen enkele grond is voor Singer’s gelijkstelling van speciesisme met racisme en seksisme.
Referenties
1) Machteld Roede, ‘Een kritische noot over de woordenwisselingen van Stijn Bruers met Fred Neerhoff en David Bakker’, CivisMundi #79, maart 2019 (I), opgehaald van https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4922
2) Fred Neerhoff en David Bakker, ‘(Dieren)ethici verblind door antropocentrisme’, Civis Mundi #66, september 2018 (II), opgehaald van https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4376
3) Fred Neerhoff en David Bakker, ‘Mens en dier hebben niet dezelfde moraal. Ethicus Stijn Bruers meent van wel’, Civis Mundi #76, januari 2019 (III), opgehaald van https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4812
4) Fred Neerhoff en David Bakker, ‘Waarom de mens-dier vergelijkingen van dierenethici niet deugen’, CivisMundi #78, februari 2019 (II), opgehaald van https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4887
5) Frans de Waal, ‘De aap en de filosoof, Hoe de moraal is ontstaan’, Contact (2007)