Een nieuwe fase in de handelsoorlog Verenigde Staten-China

Civis Mundi Digitaal #86

door Jan de Boer

Paniek in Peking. Op 10 mei jongstleden werden de commerciële onderhandelingen met de Verenigde Staten opgeschort, gevolgd door een Amerikaanse poging het Chinese telecommunicatiebedrijf Huawei op de knieën te krijgen. President Xi Jinping stelde zich (vooralsnog?) tevreden met het versturen van stevige, maar vooral symbolische berichten.

Op maandag 20 mei bracht Xi Jinping een bezoek aan een productiecentrum van aardmetalen. China is de belangrijkste producent van deze metaalmaterialen, die onmisbaar zijn voor talrijke industrieën. De boodschap van dit bezoek lijkt duidelijk: China zou de export van deze grondstoffen, waarvan veel Amerikaanse bedrijven afhankelijk zijn, kunnen afremmen. Maar Xi Jinping zegt dat niet hardop, want door het treffen van de hele Amerikaanse industrie wordt de handelsoorlog steeds grimmiger, terwijl Amerika voornamelijk Huawei in het vizier heeft. Xi Jinping heeft daarvoor ook nog een andere reden: China wilde in 2010 de export van aardmetalen al verminderen, maar de Wereldhandelsorganisatie (WHO) veroordeelde dit, waardoor China terug moest komen op haar beslissing. Waar China met de hand op het hart verzekert een groot voorstander te zijn van multilateralisme, zou een nieuwe veroordeling door de WHO een zeer schadelijk effect hebben.

Diezelfde dag bracht XI Jinping ook een bezoek aan een museum gewijd aan de ‘Lange Mars’, ondernomen door de troepen van Mao Zedong in de strijd tegen de binnenlandse vijand, de Kwomintang, die tienduizenden mensen het leven kostte. Hij zei daarbij dat het uur gekomen was voor een « nieuwe Lange Mars en een nieuwe start ». Met andere woorden, Xi Jinping beloofde zijn volk bloed, zweet en tranen.

Betekent dit dat Trump hier de grote overwinnaar is? Nee, beslist niet, want de actuele situatie kan voor Trump het omgekeerde effect hebben. Veel Chinezen, verzekert Frédéric Lemaître mij vanuit Peking, zijn bereid Amerikaanse producten te boycotten als goed georganiseerde campagnes hen daartoe uitnodigen. De baas van Huawei zag het gevaar, wilde het vuur doven en zei dat het steunen van Huawei in deze moeilijke tijd niet noodzakelijkerwijs betekent dat men een smartphone Huawei moet kopen. Zakendoen heeft niets te maken met politiek… «.

Wat wil Trump eigenlijk? Dat China dezelfde spelregels respecteert als die van de grote Westerse landen: zich meer openstellen voor Amerikaanse producten, een einde maken aan de min of meer gedwongen overdracht van technologieën, het ophouden met concurrentievervalsende subsidies aan de eigen gigantische staatsbedrijven… Vandaar de stilzwijgende steun van de westerse landen. Van hun kant zijn de Chinezen ervan overtuigd, ook niet geheel onjuist, dat de Verenigde Staten er vooral op uit zijn om hun technologische vooruitgang in een aantal sleutel-sectoren te belemmeren.

Het is duidelijk dat China de conclusie heeft getrokken dat het in de actuele situatie nog afhankelijk is van buitenlandse technologie en daarom zijn onafhankelijkheid in een aantal strategische sectoren moet bespoedigen. Het fameuze programma ‘Made in China’ dat het leiderschap van China in de tien sleutel-sectoren moet verzekeren en dat koud zweet op de westerse voorhoofden veroorzaakt, zal ongetwijfeld op de ene of andere manier versterkt worden. Het is een tijd van het in zichzelf terugtrekken, niet van het zich openstellen. Een detail bevestigt dat: de Chinese pers heeft laten weten dat volgens een recente beslissing van het centrale comité van de Communistische Partij het lidmaatschap van leden van de Partij « opgeschort » wordt als zij meer dan vijf jaar in het buitenland verblijven en niet meer naar China zijn teruggekeerd. De vader van de Chinese modernisering, Deng Xiaoping, die in de jaren 1920 vijf jaar en twee maanden in Frankrijk doorbracht, moet zich bij deze beslissing in zijn graf omdraaien.