De opstand in Hongkong heeft een vervolg in Taiwan

Civis Mundi Digitaal #87

door Jan de Boer

De opstand in Hong Kong tegen het wetsvoorstel dat uitzetting van mensen uit Hongkong naar China moet regelen, heeft nu ook gevolgen voor de politiek op het eiland Taiwan. De presidente van Taiwan, Tsai Ing-Wen deed het in de publieke opinie slecht omdat een verhoging van de lonen uitbleef en zij impopulaire hervormingen doorvoerde. Zij heeft wel altijd een vastberaden politieke lijn tegenover China verdedigd om de democratie op het eiland te bewaren en zich te verzetten tegen de autoritaire inmenging van Peking. De opstand in Hongkong tegen het wetsvoorstel van de door China benoemde voorzitter, Carrie Lam, van het uitvoerende Chinees-Hongkongs uitvoeringsorgaan heeft de Taiwanezen wakker geschud. Het is dan ook waarschijnlijk dat Tsai Ing-Wen bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op Taiwan op 16 juli haar opposanten zal verslaan. Die staan een veel gematigder houding tegenover China voor en beloven een toename van Chinese investeringen met, naar mijn overtuiging, als uiteindelijk gevolg een Chinese overheersing.

De Taiwanezen zijn zich door de spanningen in Hongkong weer bewust geworden van de kwetsbare positie van hun eiland: Taiwan heeft alle karakteristieken van een ’staat’, maar is als zodanig niet internationaal erkend. Het ‘Akkoord van 1992’ heeft de politieke en met name ook militaire spanningen tussen Taiwan en China duidelijk verminderd. Beide partijen erkennen ’het bestaan van één China’, maar ’met verschillende interpretaties’. De Chinese president Xi-Jinping wil echter dat Taiwan terugkeert in de continentale Chinese schoot als symbool van een herwonnen Chinese macht. Hij wil dat tijdens zijn bewind gerealiseerd zien. Op 2 januari van dit jaar heeft hij een dreigende redevoering gehouden waarin hij het gebruik van geweld om het eiland weer in bezit te krijgen niet uitsloot. Hij stelde een ’toenadering’ voor door een bewind van ’één land met twee systemen’ in te voeren: de definitie van de relatieve autonomie die Hongkong heeft, sinds zijn teruggave door het Britse Koninkrijk aan China in 1997. Wat die relatieve autonomie betreft, die is wel erg relatief en betekent in de praktijk een sluipende Chinese machtsovername.

De tegenstanders van Tsai Ing-Wen zijn ook geschrokken door hetgeen zich in Hongkong afspeelt. Zij zeggen -overigens wel wat laat- dat ook zij ’één land, twee systemen’ afwijzen, maar wel het ‘Akkoord van 1992’ voor hun politiek als uitgangspunt nemen. En dat wil Tsai Ing -Wen niet, zij erkent dit akkoord niet en streeft naar volledige onafhankelijkheid en een nieuwe grondwet. China heeft daarop met economische sancties gereageerd en troepen en een grote vloot op het Chinese continent recht tegenover Taiwan gelegerd, die regelmatig oefenen rond het eiland. Amerika heeft kortgeleden aangekondigd voor 2,2 miljard dollar aan wapens aan Taiwan te leveren: een duidelijke escalatie van dit conflict.

Tienduizenden betogers liepen op zondag 23 juni in de straten van de Taiwanese hoofdstad Tai-pei om te protesteren tegen de Chinese invloed op de lokale media. Tegelijkertijd kondigde de regering van Tsai Ing-Wen een ’conferentie van nationale veiligheid’ aan. Ook is een wetsvoorstel in de maak om buitenlandse investeringen beter te onderzoeken op nationale veiligheidsaspecten, duidelijk gericht tegen de machtige buurman China.

De Chinese alleenheerser Xi-Jinping die gezworen heeft Taiwan bij zijn leven weer bij China in te lijven kan voor zijn eigen politiek overleven dit mogelijke gezichtsverlies niet accepteren. Je kunt hier je hart vasthouden voor de militaire ontwikkelingen die wellicht niet meer in de hand te houden zijn.