Meer Democratie: Nieuwe kabinetsplannen voor democratische 'vernieuwing': slappe hap

Civis Mundi Digitaal #87

Onlangs kwam minister Ollongren eindelijk met het kabinetsstandpunt over het rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel (de commissie-Remkes), die vorig jaar december aanbevelingen deed voor democratische vernieuwing.

Deze reactie van het kabinet stelt zwaar teleur. De grote en positieve aanbevelingen van de commissie worden geblokkeerd of op de lange baan geschoven en de maatregelen die het kabinet wel wil nemen, zetten òf geen zoden aan de dijk òf zijn vaak een verslechtering.

De commissie-Remkes raadde de invoering van het bindende correctieve referendum aan. Het kabinet schuift dit voor zich uit. Het is een gotspe dat het kabinet zo overhaast het raadgevende referendum afschafte, zonder op de wettelijke evaluatie of het advies van de commissie-Remkes te wachten, maar nu wel meer tijd zegt te willen nemen voor een standpunt over het bindende referendum. Een klassieke truc om van uitstel tot afstel te komen.

Tegelijk wil het kabinet wel allerlei eisen aan en toezicht op politieke partijen invoeren, zoals het aan banden leggen van micro targeting (online reclame gericht op specifieke doelgroepen) en het verhogen van de handtekeningendrempel en waarborgsom voor politieke partijen om mee te doen aan de verkiezingen. Dat is een slechte zaak. Dat zoveel partijen meedoen met verkiezingen en in het parlement komen, is juist een typisch Nederlandse verworvenheid. Politieke partijen zijn private verenigingen en de staat moet niet beginnen met het sturen en reguleren van het verenigingsleven. Het tekort aan democratie moet worden opgelost door burgers het recht op referenda te geven en kan niet worden opgelost doordat een staat die zelf ondemocratisch blijft, eisen gaat stellen aan politieke partijen. Dat is ronduit een verslechtering.

Het kabinet wil bekijken of een deel van de Tweede Kamerleden gekozen kunnen worden via districtslijsten. Dat kan mogelijk goed uitpakken, maar hangt enorm af van de concrete uitwerking en die moet nog gemaakt worden. Opnieuw suggereert het kabinet hiermee dat het gebrek aan democratie dat veel burgers ervaren, op deze manier kan worden opgelost - en dat is absoluut niet zo!

Iets soortgelijks geldt voor het kabinetsplan om elke 3 jaar de helft van de Eerste Kamer te vervangen. Het probleem met de Eerste Kamer is vooral dat die niet direct gekozen wordt, maar wel alle nieuwe wetten kan tegenhouden en daar wil het kabinet niets aan veranderen. De Eerste Kamer moet wat ons betreft gewoon verdwijnen. Deze is in 1815 alleen maar ingevoerd op verzoek van de zuidelijke Nederlanden om de adel een machtspositie te geven, en haar gedroomde rol als bewaker van de wetgeving uit de Tweede Kamer is in feite strijdig met democratische beginselen. Die functie kan prima door het referendum worden overgenomen.

Het kabinet wil de invoering van stemrecht vanaf 16 jaar onderzoeken. Met dit plan lijkt het alsof het kabinet mensen meer rechten wil geven, maar tegelijk blokkeert ze elke vorm van directe democratie. Dus het streven lijkt vooral om mensen zo jong mogelijk te laten wennen aan de beperktheden van het vertegenwoordigende systeem.

Het kabinet zegt burgerparticipatie te willen bevorderen door hieraan heldere randvoorwaarden te stellen. Maar zolang wij niet weten wat die randvoorwaarden gaan worden, is niet te zeggen hoe dit zal uitpakken. Ook wil het kabinet meer met burgerfora gaan werken, een jongerenparlement opzetten en meer internetconsultaties houden. Maar tegelijk zien we dat bijvoorbeeld dat de belangrijkste uitkomsten van het Burgerforum Kiesstelsel uit 2006 door het kabinet zijn genegeerd. Dus ook dit zijn vooral tandeloze voorstellen die de indruk moeten wekken dat het kabinet de burgers serieus neemt, zonder dat er echt iets veranderd. Zo wordt het zwaardere plan van de commissie Remkes voor de invoering van een direct gekozen formateur, door het kabinet ook geblokkeerd.

De conclusie is dat deze kabinetsreactie ronduit teleurstellend is. Het kabinet voert de echt noodzakelijke veranderingen niet door, maar stelt in plaats daarvan marginale ingrepen voor die de aandacht afleiden van het echte probleem, namelijk het gebrek aan directe zeggenschap van burgers over politieke besluiten.

Wij geven niet op!

Meer Democratie blijft knokken voor echte democratische systeemverandering, die aan burgers steeds het eerste en laatste woord geeft. Via bindende referenda en volksinitiatieven, direct gekozen bestuurders, hervorming van het kiesstelsel, en meer. 

Doe ook mee, steun de acties en word vriend van Meer Democratie!

Want echte democratie is en blijft een noodzakelijke voorwaarde voor al het andere: vrijheid, rechtvaardigheid en welvaart. En dit krijgen we alleen als wij ons er samen hard voor maken!

Namens het hele team,
met strijdbare groeten

Niesco Dubbelboer
Arjen Nijeboer