Londen wordt nooit een Singapore-aan-de-Theems

Civis Mundi Digitaal #94

door Jan de Boer

Met de Brexit, nu het Britse koninkrijk officieel op 31 januari 2020 de Europese Unie (EU) heeft verlaten, lees en hoor ik veel politici in de EU die bang zijn dat Engeland een voorbeeld neemt aan Singapore om een belastingparadijs met weinig regels te worden: een regelrechte bedreiging voor de EU. Singapore mag dan een bloeiende economie hebben, maar het is duidelijk dat deze politici niet of nauwelijks iets weten over Singapore. Dan zouden zij namelijk nooit spreken over Groot-Brittannië, over Londen als een « Singapore-aan-de-Theems ». Hier nu een schets van de Staat Singapore ten behoeve van een beter begrip bij deze verontruste politici.

Singapore heeft een eigen geschiedenis met een bijzondere geografie en een politiek regime dat weinig of geen overeenkomsten met het Britse koninkrijk heeft. Allereerst heeft Singapore slechts een oppervlakte van 719 vierkante kilometer, dus ongeveer de helft van dat van Londen, met rond de 6 miljoen inwoners. Je kunt je met dit gegeven al afvragen of het model Singapore toegepast kan worden op een heel koninkrijk met 11 keer zoveel inwoners. Ook de twee geschiedenissen van de creatie van resp. Singapore en de Brexit van Groot-Brittannië zijn totaal verschillend. Waar een meerderheid van de Engelsen koos voor een vertrek uit de Europese Unie, werden de inwoners van Singapore gedwongen om de Federatie van Maleisië te verlaten. Dit gebeurde in 1965, toen Tunku Abdul Rahman, de premier van Maleisië, constateerde dat de politieke stellingnames van Kuala Lumpur en Singapore niet te verzoenen waren. Deze door Singapore niet gewilde scheiding voedde zo een enorme wilskracht om deze eenzaamheid te boven te komen. Een heel verschil dus met Boris Johnson, die de overwinning van het verlaten van de EU opeiste nog voor het kennen van de scheidingsvoorwaarden in een tot op het bot verdeeld Groot-Brittannië.

Waar Boris Johnson wil dat Engeland weer het lot in eigen hand neemt, heeft Singapore vanaf het eerste begin begrepen dat zijn toekomst afhankelijk was van een nauwe samenwerking met de buurlanden en open grenzen. Inmiddels is Singapore de kern geworden van regionale uitwisselingen en een essentiële schakel in de mondiale bevoorradingsketens. De consequentie van deze openstelling is dat het land nu 30 procent migranten-werkers telt. Een heel verschil met Engeland, waar de toevloed van migranten-werkers uit de EU juist één van de redenen voor de Engelsen was om voor de Brexit te stemmen.

Wat de politici kennelijk ook niet weten, is dat Singapore niet een door liberalen zo gewenst belastingparadijs is. Banken, telecommaatschappijen en niet te vergeten Singapore Airlines worden door de Staat gecontroleerd. Het publieke aandeelhouderschap vertegenwoordigt 37 procent van de totale kapitaalvorming van de ondernemingen in Singapore. Wat betreft de industriële politiek is er een zeer ingrijpende planning van overheidswege door beslissingen om bepaalde sectoren te bevoorrechten middels attractieve fiscale politiek.

In de woningbouw wordt meer dan 80 procent van het pandenbestand beheerd door een overheidsstructuur, en de huren zijn streng ingekaderd. Alles volkomen in tegenstelling met het Britse model. Overigens zijn er in Singapore verhoudingsgewijs ook nog eens twee keer zoveel ambtenaren als in Engeland. Singapore heeft een beperkte persvrijheid, en sociale bescherming die tot een absoluut minimum beperkt is. De regels van de arbeidsmarkt zijn gemaakt om werk te vinden desnoods tegen onzekere en lage salarissen. Wat dit betreft luidt de boodschap van het pro-Brexit electoraat heel anders. Een belangrijk deel van dat electoraat heeft het gevoel te behoren tot de verliezers van de mondialisering en vragen meer sociale bescherming.

Blijft nog over het argument van de belastingen. De belasting op ondernemingen in Singapore is nauwelijks lager dan die in Groot-Brittannië. Ook moet niet vergeten worden dat de financiële regels na de crisis van 2008 zijn aangescherpt. Of men nu wel of niet deel uitmaakt van de EU, de handelingsvrijheid is aanzienlijk beperkt. Singapore heeft overigens onder internationale druk het bankgeheim opgeheven en een einde gemaakt aan bepaalde fiscale voordelen voor multinationals.

De Britten en ook de verontruste politici moeten beseffen dat het concept van een « Singapore-aan-de-Theems » niet meer van deze tijd is. Als de mist van de onderhandelingen met de EU een keer opgetrokken is, zal dit concept naar alle waarschijnlijkheid niet meer dan een fata morgana blijken te zijn.