Poetin en Rusland in zwaar weer

Civis Mundi Digitaal #98

door Jan de Boer

Afgelopen 22 april moest de grote dag voor Poetin worden. De Russen zouden in een referendum zich – al of niet met vervalste uitslagen – positief uitlaten voor de in het parlement voorgekookte hervorming van de grondwet die Poetin in de gelegenheid zou stellen tot aan 2036 aan de macht te blijven. Natuurlijk was dit referendum juridisch niet verplicht, maar voor de veronderstelde populariteit van Poetin kan zo’n volksraadpleging nooit kwaad. Maar helaas verpestte het coronavirus dit feestje.

Het Covid-19 verbreidt zich snel in Rusland, waar men in de tweede helft van mei de piek verwacht. Het uitstel van de volksraadpleging waarvoor overigens geen andere datum is vastgesteld, is dus een wijs besluit. Maar ja, wie wil er ook een referendum organiseren als de werkloosheid op zijn hoogst is en de inkomens op zijn laagst zijn ?

Nog een andere ramp tekent zich voor Rusland af. Waar het nieuws van de ineenstorting van de  Amerikaanse olieprijs Washington doet schudden, moet deze koud zweet op het voorhoofd van Poetin geven. Voor Rusland  waarvan de economie, zeer afhankelijk van het inkomen van zijn koolwaterstoffen,  al voor deze crisis stagneerde, is het perspectief van een duurzame prijsval van olie rampzalig : de Russische begroting is gebaseerd op de prijs van een vat olie van 42,50 dollar. Het Covid-19 is niet de enige schuldige. De enorme  prijsval is ook een gevolg van een levensgrote vergissing van Poetin die afgelopen winter samen met Saoedie-Arabië een prijsoorlog begon met als doel de Amerikaanse oliemaatschappijen met hun leisteenolie de nek om te draaien ten gunste van hun oliemaatschappijen. Maar het verbond tussen Moskou en Riyad hield geen stand, de oliemarkt werd  definitief verstoord met als gevolg dat de prijs voor een vat olie tot onder 30 dollar zakte. Dat alles viel op het meest beroerde moment voor Rusland en zeker voor Poetin  die in januari een investeringsplan met name ook op sociaal gebied had aangekondigd in de hoop met deze aktie de door de neergang van inkomens in de loop der jaren verloren populariteit terug te winnen.

Rusland heeft een grote financiële reserve ter grootte van ruim 10 procent van haar Bruto binnenlands Produkt ( BBP) zodat het land nog een twee jaar tijd heeft  voordat het op de markt geld moet gaan lenen. Maar Poetin, getraumatiseerd door de herinnering aan de jaren 1990 toen het uitgeputte Rusland van Boris Eltsin internationale hulp moest vragen, weigert om deze reserve aan te spreken. Hoe lang kan hij dat volhouden ? Een expert van de Russische oppositie : « Twee derde van de Russische bevolking heeft geen spaargeld. Als zij geen salaris meer krijgen , wordt er niet meer gegeten. Het geld waarover de regering beschikt, is aan de kant gelegd voor slechte tijden en die zijn er nu. Maar helaas reageert de Russische regering niet altijd in het belang van zijn burgers ».

Door het Covid-19 heeft het Kremlin het ceremonieel van de 75 ste verjaardag van de overwinning in de tweede wereldoorlog op 9 mei in Moskou moeten verdagen. Poetin had hoge verwachtingen van deze gebeurtenis waarvoor hij erin geslaagd was verscheidene buitenlandse staatshoofden daarbij aanwezig te laten zijn. Het was voor Poetin een manier om het « Russische historische verhaal » - een zeer nationalistische vervalsing van de Russisxche geschiedenis-  geldig te verklaren. Hij moet dus deze parade op een andere datum organiseren, maar wie heeft daar in deze tijd met de pandemie van het Covid-19 zin in om bij aanwezig te zijn ?

Poetin stelt zijn hoop nu op de realisering van zijn in januari in Jeruzalem  gedaan voorstel : een topconferentie van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. De gezondheid van de Verenigde Naties is op dit moment nauwelijks beter als die van de rest van de wereld, maar deze topconferentie zou hem misschien  toch een mondiaal leidersschap kunnen geven. De wereld van na het coronavirus zal deze wens van Poetin niet doen realiseren. Net als Europa heeft ook Rusland moeite haar plaats in een bipolaire Chinees-Amerikaanse wereld te vinden met een sterker China en een verzwakt Amerika. Poetin heeft in de laatste weken geprobeerd het contact met de Verenigde Staten weer even te herstellen zoals hij dat altijd bij elke grote internationale crisis heeft gedaan na de aanslagen van 11 september 2001, gedurende het offensief van de Islamitische Staat in 2015 ……

Maar mijns inziens  is er geen herziening van de Russische buitenlandse politiek op komst. De informatie/propaganda-oorlog die Rusland tegen Amerika voert is zelfs geïntensifieerd en de pandemie heeft geen veranderingen gebracht in het voor Rusland zeer belangrijke conflict over de Oekraïne. Hooguit is er sprake van een tijdelijk verminderde Russische militaire activiteit in Syrië en Lybië.

 Op 8 april liet Poetin zijn landgenoten weten, dat « alles voorbij gaat, ook wat er nu plaats vindt. Ons land heeft voor hetere vuren gestaan en het heeft ze allemaal doorstaan. Wij  zullen deze pandemie ook overwinnen ». De Russen hebben inderdaad andere rampen beleefd en overwonnen, niemand kan hun op dit punt tegenspreken.

Geschreven op  7 mei  2020