De katholieke kerk uitgedaagd

Civis Mundi Digitaal #99

door Jan de Boer

In 2006 hebben mijn vrouw met haar Andalusische wortels en ik ons gezelschap « De l’autre côté du miroir » opgericht voor het belangeloos geven van voorstellingen poezie, dans en muziek, waarmee we tot dusverre veel succes hebben. Een aantal jaren geleden hebben wij zo een voorstelling gegeven over het leven van de bijbelse figuur Maria Magdalena: in onze voorstelling het symbool van de onderdrukking van de vrouw in een door en door patriarchale samenleving. Als schrijver van de scenario’s van onze voorstellingen, heb ik mij toen verdiept in het leven van deze geliefde en vertrouwelinge van de jood Jezus van Nazareth en alles gelezen wat er ook maar over haar te lezen valt. Ook over de spanningen tussen haar en de apostel Petrus, die helaas na de kruisiging het roer van de secte, later met name door de inbreng van Paulus uitgegroeid tot het Christendom, overnam. Het was voor iedereen veel beter geweest als deze rol aan Maria Magdalena was toevertrouwd. Het Christendom en nu met name de Katholieke kerk werd zo het domein van patriarchaal absoluut gezag met alle beroerde consequenties van dien voor vrouwen en de hele samenleving tot op de huidige dag.

Daarom nam ik met vreugde kennis van de actie van de 73 jarige theologe Anne Soupa die zich op 25 mei kandidaat stelde voor de aartsbischoppelijke zetel van Lyon, vacant sinds paus Franciscus het aftreden van de kardinaal Philippe Barbarin op 6 maart jongstleden accepteerde. Sinds juni 2019 werd het bisdom geleid door een oud-bisschop, Michel Dubost, daartoe gemandateerd door de paus terwijl kardinaal Barbarin zich drie maanden daarvoor « terugtrok » na zijn  veroordeling voor het niet-aangeven van sexuele gewelddadigheden jegens minderjarigen (pedofilie) in zijn bisdom. In hoger beroep is hij daarvan vrijgesproken.

Als vrouw en dus per definitie niet benoembaar als priester, maakt Anne Soupa op grond van het canonieke recht duidelijk geen enkele kans om de volgende bisschop in Lyon te worden. En dat is juist wat deze theologe met haar  provocerende actie als beeldenstormster bestrijdt. « Ja, mijn actie verrast, is onverwacht maar zeker zeer goed gefundeerd », zegt zij. In haar brief waarin zij haar kandidatuur stelt, schrijft ze: « Sommigen zeggen dat mijn actie volkomen dwaas is. Maar wat dwaas is, is juist dat het dwaas schijnt terwijl het dat niet is ». In haar brief somt ze haar kwaliteiten op: « geen onbekende en ook geen apparatsjik in de wandelgangen », maar actief in de kerk « sinds 35 jaar als bijbelkenner, theologe , journaliste, schrijfster » en  vervolgens samenvattend: « alles rechtvaardigt mij om te zeggen dat ik over de capaciteiten beschik om kandidaat te zijn voor de titel van bisschop, alles geeft mij daartoe de legitimiteit. En toch, alles verbiedt mij dat ».

Met deze kandidatuur wil Anne Soupa de katholieke kerk wakker schudden. Het oppermachige Vaticaan dat onbeweegbaar vasthoudt aan haar masculiene dogma’s wat betreft functies voor vrouwen, terwijl zelfs paus Franciscus al sinds 2013 spreekt over het geven van meer verantwoordelijkheden aan vrouwen.  « Sinds zeven jaar is er nog niets veranderd » constateert zij. « Paus Franciscus heeft twee belangrijke vraagstukken vermeden: de toegang van vrouwen voor werkelijke verantwoordelijkheden en het onderscheid tussen bestuur en geestelijke bediening ».

De jezuïtische paus Franciscus heeft wel een commissie benoemd die zich moet buigen over de kwestie van vrouwelijke diakens, maar deze is te zeer verdeeld en er daarom niet in geslaagd een advies uit te brengen. Er is nu een nieuwe commissie benoemd die over dit vraagstuk verder moet nadenken. In de herfst van 2019 heeft een synode van bisschoppen gewijd aan Amazonie, waar een meer dan schreeuwend tekort is aan priesters , ook geen enkel resultaat gehad.

Om niet het heikele punt van de toegang van vrouwen tot het priesterschap, sinds de aartsconservatieve  paus Johannes-Paulus II totaal geblokkeerd, zinloos op te rakelen, stelt Anna Soupa voor een onderscheid te maken tussen de bestuursfuncties van het bisdom die aan een vrouw toevertrouwd zouden kunnen worden en de aan het priesterschap verbonden functies. « Als er een psychologische fixatie is inzake het man-zijn van priesters, neem ik daar akte van. Maar de katholieke kerk in Frankrijk kan niet voortgaan met het bestuurd worden door de helft van de mensheid. Het bestuur moet toegankelijk zijn voor meer mensen ». In haar brief die zij overhandigde aan de nuntius, de ambassadeur van de Heilige Stoel, geeft ze nog een ander argument om verantwoordelijke posten aan vrouwen toe te vertrouwen: het einde van « het-onder-ons-zijn dat misbruik mogelijk maakt ».

« Waarom mijn kandidaatstelling in Lyon ? Omdat juist in Lyon vier elkaar opvolgende aartsbisschoppen gefaald hebben in hun eerste opdracht: het beschermen van hun gemeenschappen. De herders hebben de wolven toegelaten in de schaapskooi en de roofdieren hebben zich aan kinderen vergrepen ». Een directe verwijzing  naar de priester Bernard Preynet die werd veroordeeld voor sexuele agressie jegens minderjarige padvinders , gepleegd in de jaren 1970–1980 toen hij aalmoezenier bij de padvinderij was. Alle vier bisschoppen waren daarvan op de hoogte, maar niet één van hun schakelde de justitie in.

Ik wens Anna Soupa alle succes toe . Als « ongelovige » heb ik hier toch een aantal contacten met priesters die ik zeer waardeer voor hun inzet voor drugsverslaafden, daklozen, criminele jongeren. Maar ik verbaas mij telkens weer over hun opmerking over vrouwen wanneer ik het priesterschap te berde breng : « Vrouwen priesters ? Daar zijn zij geestelijk totaal ongeschikt voor ». Niet te geloven! Bij gebrek aan mannelijke priesters en roepingen in Frankrijk komen er steeds meer aartsconservatieve priesters uit Afrika, één van de redenen van en een groeiend fundamentalisme in de katholieke kerk en een afnemende aantrekkingskracht.

Geschreven op 3 juni 2020