Levensstijl en Alzheimer

Civis Mundi Digitaal #101

door Jan de Boer

Kan men Alzheimer voorkomen of ten minste vertragen? Tot op zekere hoogte is dat nu een meetbaar perspectief geworden. Het belang is enorm. In de hele wereld lijden rond de 50 miljoen mensen aan deze vorm van dementie, vooral gerelateerd aan leeftijd. Als er geen vorderingen geboekt worden bij de bestrijding van deze ziekte kunnen dat in 2050 maar liefst 152 miljoen mensen zijn. De mondiale kosten die momenteel aan deze ziekte besteed worden, worden op 1000 miljard dollar (850 miljard euro) per jaar geschat.

Philippe Amouyel, professor gezondheidszorg en algemeen directeur van de Franse Stichting Alzheimer: « De ziekte Alzheimer is geen fataliteit. Zeker, men kan haar komst niet vermijden, maar het is mogelijk het verschijnen van de symptomen enige jaren terug te dringen. Uiteindelijk sterven de mensen dan aan een andere ziekte: kanker, hart- en vaatziekten… voordat de cognitieve en gedragsverschijnselen die met deze vorm van dementie samenhangen, zich manifesteren. Deze verschijnselen komen meestal twintig tot dertig jaar na het degeneratieproces van de hersenen. Men kan dus de ontwikkeling afremmen door de factoren die dit proces versnellen te controleren.

Op 30 juli werd in het wetenschappelijke blad The Lancet een studie gepubliceerd waarin twaalf van deze risicofactoren de revue passeerden. De conclusie: als men ieder van deze twaalf risicofactoren controleert, zou men tot 40 procent van de Alzheimergevallen kunnen vermijden of vertragen, en wellicht een nog hoger percentage in landen met een laag of gemiddeld inkomen, waar twee derde van de door deze ziekte getroffen personen leven.

Deze studie is in werkelijkheid een vervolg op een eerder in hetzelfde blad gepubliceerd onderzoek, dat de impact van negen risicofactoren becijferde. De auteurs hebben er nu drie aan toegevoegd: hersenletsel, luchtvervuiling en te veel alcohol.

Een samenvatting. Bij kinderen en jong volwassenen zou men 7,1% van de alzheimergevallen kunnen voorkomen of vertragen door het opvoeren van het opvoedings- en scholingsniveau. Later, tussen 45 en 65 jaar, zou men 8,2% van de alzheimergevallen kunnen voorkomen of vertragen door het corrigeren van gehoorverlies; 3,4% door het vermijden van zelfs heel licht hersenletsel; 1,9% door het handhaven van een systolische bloeddruk van ten hoogste 130 mmHg; 0,8% door niet meer dan drie glazen alcoholische drank per dag te drinken; 0,7% door zwaarlijvigheid tegen te gaan. Zelfs als men ouder dan 65 jaar is, kan men nog het een en ander doen: stoppen met roken zou 5,2% van de gevallen kunnen voorkomen of vertragen, het behandelen van depressies 3,9%, het vermijden van sociaal isolement 3,4%, fysieke activiteit 1,6%, het behandelen van diabetes 1,1%, en het beperken van de blootstelling aan luchtvervuiling 2,3%.

Hoe zijn deze 28 in hoofdzaak Angelsaksische experts te werk gegaan? Een paar jaar geleden riep The Lancet een commissie in het leven voor de preventie van deze ziekte. Philippe Amouyel: « Na enorm veel werk van het analyseren van studies over dit onderwerp heeft deze commissie er de overduidelijke epidemiologische gegevens voor elke risicofactor uitgehaald. Daarna heeft zij een relatief risico berekend voor het kenbaar maken van een Alzheimerziekte voor elke risicofactor. Vervolgens heeft men simulatieprocessen toegepast. Wat zou er gebeuren als bijvoorbeeld iedereen een hoog opvoedings- en scholingsniveau zou hebben? » Professor Gill Livingston van het University College Londen en de belangrijkste auteur van deze studie: « De politieke besluitvormers en individuen hebben door hun beslissingen de mogelijkheid een belangrijk deel van de dementiegevallen te voorkomen of te vertragen. En dat in elke periode van het leven. Deze interventies hebben waarschijnlijk een veel sterkere impact bij de meest getroffen bevolkingen, bijvoorbeeld in landen met lage of middelmatige inkomens en etnische minderheden. ». Professor Adesola Ogunniyi van de universiteit van Ibadan in Nigeria en coauteur van dit rapport: « Nationale politiek inzake gezondheidszorg die zich richt op risicofactoren voor dementie zou prioriteit moeten geven aan het bevorderen van primair en secondair onderwijs voor iedereen en aan anti-tabakprogramma’s ».

Het werk van deze commissie heeft evenwel geen rekening gehouden met andere risicofactoren zoals voeding. Philippe Amouvel: « Tot dusverre is het mediterrane voedselregime het enige dat zijn waarde bewezen heeft ».

U weet nu wat u eventueel te doen staat.

Geschreven op 12 augustus 2020