'Er is niets meer zeker behalve de liefde', citaten over van filosoof Gianni Vattimo (1936-2023)

Civis Mundi Digitaal #140

“Was Vattimo... niet de postmoderne filosoof van de teloorgang van het begrip ‘waarheid’ geweest?... Had hij de filosofische traditie die volgens hem teveel op stelligheid steunde niet willen vervangen door een ‘zwak denken’ dat zich juist van de eigen grenzen door en door bewust was?... [Echter] “’Ik geloof dat ik geloof’, had hij zichzelf horen bekennen... Met zijn omarming van het geloof maakte hij in zekere zin de cirkel van zijn leven rond. Hij werd in 936 geboren in Turijn in een solide katholiek milieu... promoveerde op het neothomisme... Met de sociale vernieuwing die in de zestiger jaren de kop opstak stemde hij van harte in, maar wel met de ant-moderne inslag van het personalisme: dezelfde filosofie waar Pieter Omtzigt nu de mosterd haalt... Vattimo’s katholicisme had intussen moeten wijken voor een marxistische... overtuiging. Geen uitzondering in die tijd, en links georiënteerd is hij altijd gebleven.”

Vattimo werd beïnvloed door de Duitse filosofen Heidegger en Nietzsche - over wie hij een boek schreef - en vertaalde Waarheid en methode van Hans-George Gadamer. “Zo ontstond begin jaren tachtig het ‘zwakke denken’... Radicaler dan het Franse postmodernisme wilde hij elke nostalgie naar vaste zekerheden uitbannen... Het kwam als een schok toen Vattimo zich in 1996 met ‘Ik geloof dat ik geloof’ terugkeer naar het christendom. Niet dat heij de oude orthodoxie omarmde, hij zocht daarentegen naar een `zwak geloof’ voor post-metafysische tijden... Er is geen bovenwereld, alles is aards, tijdelijk en betrekkelijk. Behalve één ding: dat Vattimo als de kern van het christendom beschouwde: de caritas, de liefde die het nooit op geweld laat aankomen en de wereld met omzichtigheid behandelt. 

“Vattimo zou daarna... benadrukken dat het christendom vanzelf uitloopt op secularisatie... Tegelijk met het dogmatisch geloof is elke zekerheid verdwenen, zelfs van het denken dat zichzelf nu herontdekt als een zwak geloof. ‘Ik geloof dat ik geloof’ was de bondigste samenvatting van die ongewisheid.”