Seksisme wint opnieuw terrein

Civis Mundi Digitaal #144

door Jan de Boer

Je wordt er niet vrolijk van: het jaarlijkse op rapport van de « Haut Conseil à l’égalité entre les femmes et les hommes (HCE) » toont opnieuw aan dat seksisme terrein wint, in het bijzonder onder 25- tot 34-jarigen. Natuurlijk het is een rapport van de HCE over Frankrijk, maar zou het in bijvoorbeeld Nederland anders zijn?

Als ik bepaalde onderzoeksresultaten uit het rapport lees, moet ik aan de jaren 1960 terugdenken. Zo denkt 60% van de vrouwen (van alle generaties) dat zij bescheiden moeten zijn om overeen te komen met wat de maatschappij van hen verwacht (45% van de mannen vinden dat ook) en 66% van de vrouwen moeten lief en gevoelig zijn (67% van de mannen zijn het daarmee eens).

Het rapport laat ook een paradox zien: hoewel 82% van de vrouwen het gevoel heeft minder goed behandeld te worden als gevolg van hun sekse, en negen van de tien vrouwen hun gedrag heeft aangepast om te ontsnappen aan seksisme, zijn ze soms ook woordvoerders ervan. Zo denkt 52% van de vrouwen dat van hen verwacht wordt kinderen te moeten krijgen. En – al betreft het hier een minderheid – dat het normaal is dat vrouwen stoppen met werken om zich met hun kinderen bezig te houden: 34% van de vrouwen zijn het hiermee eens, 7% meer dan in 2023.

De mannelijke normen blijven hierbij niet achter: 70% van de mannen is van oordeel dat een man in het algemeen financieel verantwoordelijk is voor zijn familie (63% van de vrouwen vindt dat ook) en 31% vindt dat hij zich ook daarvoor tot het uiterste moet inspannen (27% van de vrouwen is het daarmee eens).

Sylvie Pierre-Brossolette, voorzitter van de HCE: « Dit rapport bevestigt dat van vorig jaar, dat er sprake is van hardnekkig seksisme met bijzondere ongerustheid voor de leeftijdsgroep van 25 tot 34 jaar. Bij jongens worden weer sterk mannelijke tendensen geconstateerd en bij meisjes zien we dezelfde regressieve tendens, met bijvoorbeeld de opwaardering van traditionele rollen en stereotypen. »

De mannen van deze leeftijdsgroep getuigen, meer dan anderen, van een « vorm van passiviteit, zelfs van vijandigheid en verzet tegen de emancipatie van vrouwen in de maatschappij », aldus het rapport. Een voorbeeld: 52% van deze mannen is van mening dat men hen hardnekkig op de huid zit en 59% zegt dat « het niet meer mogelijk is om een vrouw te verleiden zonder gezien te worden als een seksist ».

Gezien deze algemene constatering interesseert de HCE zich in deze editie vooral in de wortels van het seksisme en duikt daartoe in de familie, de school en de sociale media op internet. Hoe passen kinderen zich aan de seksistische normen aan, op welke manier brengen ouders deze over – zelfs onbewust – voordat de school en internet deze rol overnemen? De HCE laat deze gemeenschappelijke mechanismen zien die jongens en meisjes de geslachtsstereotypen doen integreren en herhalen.

Het onderzoek verheldert ook verschillen in gevoelens. Op de vraag « Zou u zeggen dat mannen en vrouwen op dezelfde manier worden behandeld in het familieleven? » is het verschil tussen jongens en meisjes 28% bij de 25-34 jarigen. Ter vergelijking: bij de 65-jarigen en ouder is er bij mannen en vrouwen een verschil van 16%.

Bij ouders overheerst evenwel de overtuiging dat zij hun kinderen, ongeacht hun geslacht, op dezelfde manier hebben opgevoed; 41% is van mening dat zij dit op alle niveaus hebben gedaan, wat indruist tegen hetgeen ik las bij antwoorden op verschillende meer precieze vragen. Wat betreft bijvoorbeeld speelgoed heeft slechts 3% van de mannen als kind poppen gekregen en slechts 4% van de vrouwen speelgoed-autootjes. De HCE: « We zien dat al op zeer jeugdige leeftijd er sprake is van rolverdeling: bij de jongens kent men meer waarde toe aan kracht, competitie, minachting voor zwakheid c.q. het vrouwelijke. Bij meisjes valoriseert men gehoorzaamheid, empathie, vriendelijkheid en ondergeschiktheid ».

Scholen, die met de familie de belangrijkste rol hebben voor de socialisatie van de jongste kinderen, komen er niet of nauwelijks beter af. « Een school creëert seksisme. Meer dan de helft van de ondervraagde personen is van mening dat jongens en meisjes er niet op dezelfde manier behandeld worden. » Of het nu het delen van de ruimte betreft, waarbij de jongens bijvoorbeeld het centrum van het schoolplein bezetten en de meisjes de randen (62% van de meisjes/vrouwen van 15 tot 24 jaar zijn van mening dat de jongens geen of onvoldoende respect voor meisjes hebben), of toonbeelden van andere ongelijkheden, voor velen is school « de plaats waar geslachtsgedrag van leerlingen voortduurt ».

Dezelfde ongelijkheden zien we op internet en sociale media, zegt de HCE. Men is met name verontrust door de « seksistische cultuur » die zich daar ontwikkelt. De HCE wijst op het geweld jegens vrouwen, de propaganda van geslachtsstereotypen en het bijzonder ontluisterende imago van vrouwen in pornografische video’s die voor een groot deel van jongeren de eerste kennismaking met seksualiteit zijn.

Gezien deze alarmerende constateringen roept de HCE op om snel te reageren en onderstreept daarbij dat het hier een « sociale constructie betreft, seksisme is geen fataliteit ». De organisatie formuleert in dat kader drie belangrijke aanbevelingen: een degelijk en verplicht opvoedings-/scholingsprogramma inzake gelijkheid; actie voor het in goede banen leiden van digitale inhoud op internet en sociale media; en nadenken over de creatie van een nieuw strafbaar feit: het delict seksisme.

« Seksisme begint in het ouderlijk huis, zet zich voort op school en barst uit zijn voegen op internet en sociale media », laat Sylvie Pierre-Brossolette weten. Zij roept op om de oorzaken ervan uiterst dringend aan te pakken.

Geschreven in maart 2024