De macht van Big Tech

Civis Mundi Digitaal #150

Technologie en het internet beheersen in grote mate ons leven, maar er is amper democratische controle op de bedrijven die deze wereld vormgeven. Schaake werkte tien jaar in het Europees parlement en vijf jaar bij het Cyber Policy Center van de Stanford Universiteit. “In  haar recente boek waarschuwt zij voor de macht van de grote techbedrijven. Overheden en burgers moeten daartegen opstaan.”

“Ik ben niet anti-tech... Maar er moeten wel goede kaders zijn... Het gaat steeds om bedrijven die wereldwijd opereren langs de weg van de minste weerstand. Waarbij een klein aantal mensen alle vruchten plukt, terwijl een groot aantal mensen onder de voet gelopen wordt... [Onder het motto:] Go gast and break things.”

“Van activisten... hoorde ik, hoe het regime hun digitale communicatie en netwerken heeft buitgemaakt om hen op te sporen. Dat gebeurde met... geëxporteerde technologie... "Bij spionagesoftware... maken regeringen en inlichtingendiensten er zelf ook gaag gebruik, en willen dus eigenlijk geen regulering.” Minstens zo belangrijk is... het hardnekkige idee dat sociale media een democratiserende werking zouden hebben... “Heel lang voerde het narratief de boventoon dat de bedrijven van techpioniers vrijheden boden, toegang tot informatie, een stem aan mensen die anders geen stem hadden, bescherming tegen machtsmisbruik door de staat... Van ideële nieuwkomers werden het snel gevestigde machtswellustelingen... Scherm en staat zijn niet van elkaar gescheiden... Daar zie je dus die zelfde dynamiek als van start-ups die de gevestigde orde worden en zich naar het hart van de macht bewegen.”

“Wij kijken vaak naar Silicon Valley als een bolwerk van innovatie. Maar het is vooral een bolwerk van kapitaal...De machtsverhoudingen tussen individuele internetgebruikers en grote techbedrijven is scheef. Je kunt het niet aan burgers overlaten om daar iets aan te doen, want je kunt nu te weinig voor jezelf opkomen in een digitale wereld... De staat moet de veiligheid garanderen... Je hebt het recht op privacy... En op eerlijke verkiezingen.” “Bedrijven kennen ons op een heel intiem niveau, omdat ze daar commercieel gewin uit willen halen. Zelf hebben we daar eigenlijk helemaal geen regie meer over... Hoe legitiem is het nu al dataprofielen van minderjarigen te maken? Waar kunnen die later voor worden gebruikt als wissen niet meer lukt omdat jouw data in allerlei systemen  zijn opgenomen? Het hele idee dat jenog enige anonimiteit geniet, is ver weg aan het raken. In China gebruiken ze al technieken waarmee je herkend kunt worden aan de manier waarop je loopt. Dan is je gezicht niet meer nodig.

’De nieuwe grootmachten. Hoe Big Tech het politieke bedrijf en gewone levens binnendringen.’
Onder deze koppen stond een boekbespreking in NRC 6 sept. 2024 door Bas Blokker. “De macht van technologiebedrijven is zo groot... dat zij een bedreiging vormen voor het democratisch gehalte,.. Veel te lang is aangenomen dat informatietechnologie de wereld alleen maar beter kan maken... Regeringen gaven technologiebedrijven alle ruimte en vertrouwden op zelfregulering... De gr5te vraag is... of democratieën daartoe nog wel in staat zijn, nu zij op zoveel terreinen van de grote technologiebedrijven afhankelijk zijn – van cyberveiligheid en defensie tot opslag van alle mogelijke data, van communicatie tot onderwijs en gezondheidszorg... “Overheidsinstanties, van waterleiding- en enegiebedrijven tot politekorpsen en ziekenhuizen zijn niet meer in staat hun eigen computersystemen te beheren en te beschermen. Het publieke belang wordt uitgehiold door privtisering van alles wat digitaal is... Maar of dat werkelijk het gevolg is van een ‘coup’, zoals de titel stelt, kun je betwijfelen... Overheden hebben op alle niveaus Big Tech juist met open armen binnegehaald. Het besef dat het belangrijk is een tegenmacht te organiseren... begint pas de laatste jaren echte te dagen.”

Boekbeschrijving

Of het nu gaat om de toeslagenaffaire of de oorlog in Oekraïne, techbedrijven spelen een steeds dominantere rol in onze wereld. Helaas is wat goed is voor de aandeelhouders niet automatisch goed voor de samenleving. Te lang hebben politici ruimte gegeven aan het marktdenken; het is nu dringend tijd dat de democratie weer de overhand krijgt.

In De tech coup deelt technologiebeleidsexpert Marietje Schaake uit de eerste hand en op basis van haar eigen ervaringen in het Europarlement hoe grote en kleine technologiebedrijven de wereld regeren. De huidige situatie vereist nieuwe oplossingen, vooral omdat doorbraken in kunstmatige intelligentie de machtsconcentratie van een handvol technische elites verder intensiveren.

De tech coup is een bij vlagen bloedstollende beschrijving van hoe we de controle over ‘big tech’ verloren – en een noodzakelijke visie op hoe we de macht terug kunnen winnen.

Belastingontduiking

Samenvatting van Trouw 14 sept 2024 over Apple-vonnis

“De zaak draait om een zeer lucratieve belastingroute die Apple via Ierland had lopen en waar de Ierse belastingdienst jarenlang in meeging, Via twee Ierse dochterbedrijven wist Apple... een groot deel van de wereldwijde winst weg te sluizen naar belastingparadijs Bermuda... In 2011 bijv. maar tien miljoen euro belasting over een winst van zestien miljard... Een effectief tarief van zo’n 0,06 procent... Een vorm van staatssteun vond Eurocommisaris Margarethe Vestager. Veel andere bedrijven kregen zulk voordeel immers niet... “Dit is een grote overwinning voor de Europes burgers,” concludeerde Vestager.

Big Tech en financiële controle

Samenvatting van interview met Laura van Geest, voorzitter AFM Autoriteit Financiële markten: ‘Europese commissie is de enige die nog een beetje boe kan zeggen tegen Big Tech’ in NRC 24 sept. 2024 door Eva Smal

Het interview gaat over “het effect van digitalisering, Big Tech en AI op de finnanciële wereld [...en] de complete transformatie van financiële producteen, beurzen, pensioenfondsen, banken en verzekeraars... ‘Vroeger had je bedrijven die krediet verleenden en daar hadden ze hun eigen administratie voor. Tegenwoordig heeft iedereen daarvoor natuurlijk een fijn softwarepakket dat meestal ook in de cloud staat.’ Cloudcomputing houdt in dat het softwarepakket niet lokaal op de computer van de kredietverlener draait, maar op een online server.”

“Wat de vergunninghouder [tot kredietverlening, dus de kredietverlener] doet... is eigenlijk steeds meer uitbesteed aan softwarebedrijven... Uiteindelijk kun je je afvragen hoeveel controle die bedijven nog hebben. De wereldmarkt voor cloudservices is ongeveer voor tweederde in handen van Amazon, Microsoft en Google. ‘Die cloudaanbieders zijn wereldspelers. En de meeste van de bedrijven waar wij op toezien, zijn... geen wereldspelers... Dat roept dan de vraag op: wie is hier de juiste gesprekspartner als we hierover zorgen hebben? De enige die nog een beetje boe kan zeggen tegen een wereldpeler is de Europese commissie.” Zij pleit voor nationaal en Europees toezicht en onderlinge afstemming.